Tweede dag Algemene Politieke Beschouwingen

21 september 2023 - Op de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen reageert premier Rutte op de inbreng van de fracties.

De Algemene Politieke Beschouwingen zijn "de democratie in actie", zegt Rutte. Hij legt een direct verband met de oorlog in Oekraïne. Daar vechten mensen voor het recht om in een soeverein land over hun toekomst te kunnen beslissen. Het gaat daar volgens de premier nadrukkelijk ook om de verdediging van onze waarden.

Koopkracht

Wilders (PVV) begrijpt de keuzes van het kabinet niet. Waarom wordt er zo veel geld uitgetrokken voor migratie, stikstof en klimaat, terwijl er slechts een schamele 2 miljard extra beschikbaar is voor koopkrachtverbetering?

Rutte wijst erop dat die 2 miljard boven op het "forse pakket" van vorig jaar komt, dat gewoon doorloopt. Zo wordt onder meer bereikt dat het aantal kinderen onder de armoedegrens flink daalt. Het is volgens de premier altijd en-en: een fatsoenlijke koopkrachtontwikkeling én bouwen aan een moderne economie.

Belastingen en toeslagen

Werken loont niet, betoogt Van Haga (Groep Van Haga), want mensen verliezen toeslagen als ze gaan werken. Stoffer (SGP) wijst erop dat een eenverdiener met een inkomen van 40.000 euro die 100 euro meer gaat verdienen, daar maar 9 euro van overhoudt. Dat is een probleem voor de werknemer én de werkgever, voegt hij toe.

Rutte erkent dat met het stijgen van het inkomen inkomensafhankelijke regelingen worden afgebouwd. Een oplossing moet worden gevonden in de samenhang tussen de toeslagen, de arbeidskorting en het fiscale stelsel. Met gerichte ondersteuning probeert het kabinet zo veel mogelijk aan deze problematiek te doen. Een alleenstaande die uit de bijstand een baan op het minimumloon aanvaardt, gaat er volgens de premier overigens 38% op vooruit.

Klaver (GroenLinks, mede namens de PvdA) wijst op de belastingdruk op winst en vermogen in Nederland. Die bedraagt 18%, terwijl het Europese gemiddelde 22% à 23% is. Als Nederland die belastingdruk iets verhoogt, komt er ruimte om aan vele wensen vanuit de Kamer te voldoen, zoals verhoging van het minimumloon. Maar Rutte vindt dat geen goed idee, omdat de Nederlandse economie daardoor minder competitief wordt.

Het is onbegrijpelijk dat het tarief van de eerste schijf van de inkomstenbelasting verhoogd wordt, vindt Dassen (Volt). Hij wijst erop dat ook de middeninkomens daardoor geraakt worden. Rutte zegt dat inflatie, belastingen en economie in samenhang moeten worden bekeken.

Paternotte (D66) pleit voor maatregelen om de middeninkomens te helpen. Verhoging van de kinderopvangtoeslag kan de gestegen kosten compenseren en het optrekken van het afbouwpunt van het kindgebonden budget zorgt ervoor dat deze groep meer geld overhoudt.

Energieprijzen

We moeten niet alleen de koopkracht van de laagste inkomens maar ook die van middeninkomens ondersteunen, vindt ook Hermans (VVD). Die moeten volgens haar in staat blijven om de energierekening te betalen en naar werk en familie te gaan. Daarom wil ze de energiebelasting voor huishoudens verlagen en de korting op brandstofaccijnzen handhaven.

Van Baarle (DENK) wil dat er een noodplan wordt opgesteld voor het geval de energieprijzen deze winter weer omhooggaan. Zo'n stijging verwacht Rutte niet. Bovendien blijft voor kwetsbare huishoudens het Tijdelijke Noodfonds Energie in stand. Doe wat aan de hoge gasbelasting, adviseert Eerdmans (JA21). De premier wijst erop dat het kabinet het geld voor de energietransitie dan op een andere manier zou moeten binnenhalen.

Stikstof

Veel boeren willen uitgekocht worden, zegt Van der Plas (BBB), omdat ze het niet meer zien zitten of omdat ze geen opvolger hebben. Dat leidt toch tot minder stikstofuitstoot, ook als hun bedrijf niet in de nabijheid van een natuurgebied ligt? Duizenden boeren weten volgens haar niet meer wat ze moeten doen.

Rutte erkent de ernst van de stikstofproblematiek voor boeren, bedrijven en eigenlijk het hele land. Daarom is er zowel een brede aanpak als een piekbelastersaanpak. Zo moet zowel nationaal als rond kwetsbare natuurgebieden de hoeveelheid stikstof worden teruggebracht. Volgens de premier wordt intensief met regiobestuurders gesproken om te proberen de aanleg van infrastructuur en woningbouw op peil te houden.

Zorg

Waarom moeten private investeerders verdienen aan de zorg in Nederland? Bikker (ChristenUnie) wijst erop dat bijvoorbeeld de kinderopvang en de huisartsenzorg met belasting worden gefinancierd, terwijl een kleine groep private investeerders er soms enorme winsten maken.

Marijnissen (SP) zegt dat de politiek en daarmee de samenleving de grip op de collectieve voorzieningen dreigt te verliezen. Omtzigt verwijst naar onderzoek waaruit blijkt dat private investeringen leiden tot hogere prijzen en een lagere kwaliteit.

Ik heb geen blind geloof in de markt, reageert Rutte. Hij vindt dat er een "hele sterke" publieke sector moet zijn, maar wil ook niet "zelotisch" iedere vorm van ondernemerschap weghouden uit de zorg. Hij benadrukt dat de politiek over de regels en het toezicht gaat.

Door hulplijn 113-zelfmoordpreventie gratis te maken, zullen er minder slachtoffers vallen, is de overtuiging van Den Haan (Fractie Den Haan). Rutte zegt dat het kabinet geen voornemen heeft om hiervoor extra geld uit te trekken. Wel wordt onderzocht wat dit zou kosten. De Kamer wordt daarover in 2024 geïnformeerd.

Internationaal

Zijn wij niet te naïef over de rol van China? Bontenbal (CDA) verwijst naar onze groeiende afhankelijkheid van het land voor grondstoffen, elektrische auto's en batterijtechnologie. In algemene zin moeten we ervoor oppassen dat we voor onze strategische behoeften te afhankelijk worden, reageert Rutte. Daarom werkt Europa er ook met handelsakkoorden aan om meer autonoom te worden.

Gündoğan wijst erop dat de migratiecijfers al decennialang stabiel blijven en dat afspraken met landen buiten Europa niet effectief zijn. Het is haar wens dat in het beleid wetenschappelijke kennis belangrijker en subjectieve beoordelingen minder belangrijk worden.

Slavernijverleden

Nu de Nederlandse Staat en de Koning excuses hebben aangeboden voor het slavernijverleden, is het volgens Simons (BIJ1) tijd voor heling. Daarvoor zijn herstelmaatregelen in haar ogen van essentieel belang. Zij pleit voor het juridisch bindend vastleggen van de verplichting om herstelbeleid uit te voeren.

Het kabinet heeft 200 miljoen gereserveerd, zegt Rutte, voor erkenning, herdenking en herstel. Maar dit geld is niet bedoeld voor herstelbetalingen, benadrukt hij.

Contant geld

Wat doet het kabinet aan de "zorgelijke trend" dat het gebruik van contant geld steeds meer wordt ontmoedigd, vraagt Baudet (FVD). Rutte verwijst naar het Convenant Contant Geld, waarin is afgesproken dat contant geld goed beschikbaar en bruikbaar moet blijven. Voor alle Nederlanders is er binnen vijf kilometer een pinautomaat.

De Kamer stemt na afloop van het debat over de ingediende moties. Premier Rutte ontraadt alle voorstellen die de begroting wijzigen: het kabinet staat voor het eigen pakket. Toch stemt een meerderheid voor diverse plannen die de koopkracht verbeteren. Deze gaan onder andere over de brandstofaccijnzen, de energiebelasting, de kinderopvangtoeslag, het kindgebonden budget, het minimumloon en het (regionale) openbaar vervoer.

Zie ook: