Begroting en beleid Binnenlandse Zaken toegelicht

16 november 2017, begroting - Minister Ollongren en staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties lichten de begroting 2018 en hun beleidsplannen voor de komende kabinetsperiode toe.

Het lokale Brabantse bestuur wordt bedreigd en geïnfiltreerd door criminelen. Rusland probeert via internet de Nederlandse publieke opinie te manipuleren. Burgers voelen zich na een referendum niet gehoord door de overheid.

De democratie staat van alle kanten onder druk. Daarom nemen de bewindslieden van Binnenlandse Zaken de komende kabinetsperiode allerlei maatregelen om te werken aan een krachtige en robuuste democratie.

Lokaal bestuur

Brabantse burgemeesters worden bedreigd door wietcriminelen. De onderwereld infiltreert gemeenteraden. Ollongren wil met een fonds en via wetgeving ondermijning van het lokale bestuur voorkomen. Ook gaat zij bezien hoe kandidaat-wethouders beter gescreend kunnen worden, zoals Den Boer (D66) vraagt.

Gemeenten hebben veel taken van de centrale overheid overgenomen. Dat vraagt meer kennis, kunde en inspanning van het lokale bestuur. Daarom moeten er voldoende scholingsmogelijkheden zijn voor raadsleden, vindt Van der Graaf (ChristenUnie), ook in kleine gemeenten. De minister gaat daarop studeren. Ook bekijkt zij of de raadslidvergoedingen tussen grote en kleine gemeenten niet te veel uiteenlopen.

Ga bij herindelingen uit van het principe dat gemeenten niet gedwongen mogen worden om samen te gaan, vraagt Bisschop (SGP).

Nepnieuws

Ollongren heeft signalen gekregen dat Rusland met nepnieuws de Nederlandse democratie probeert te verzwakken. Zij pleit voor alertheid en wil met techbedrijven als Facebook overleggen. Maar Öztürk (DENK) denkt dat dit een manier is om mensen bang te maken.

Van der Molen (CDA) en Verhoeven (D66) pleiten voor een diepgaand onderzoek naar het verspreiden van nepnieuws. Bekijk of er genoeg juridische mogelijkheden zijn om het oneigenlijk beïnvloeden van verkiezingen aan te pakken, vragen Kuiken (PvdA) en Verhoeven.

Bosma (PVV) zet vraagtekens bij het gebruik van de term "nepnieuws". Die wordt in zijn ogen vaak geplakt op onwelgevallige meningen.

Wiv

Steeds meer gegevens worden uitgewisseld via internet en sociale media. De veiligheidsdiensten hebben dan ook niet meer genoeg aan verouderde instrumenten als telefoontaps, stelt Ollongren. Met de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) wil ze de diensten meer bevoegdheden geven om data te onderscheppen.

Een buitenproportionele schending van de privacy, zo typeert Van Raak (SP) de Wiv. Volgens Arissen (PvdD) brengt de "sleepwet" de journalistieke vrijheid in gevaar.

De Wiv bevat waarborgen om de privacy van burgers te beschermen, benadrukt de minister. Zo komt er een toetsingscommissie die vooraf bekijkt welke data mogen worden verzameld. Maar Arissen betwijfelt of die commissie effectief zal zijn, omdat er weinig mankracht en geld voor is.

Raadgevend referendum

Het raadgevend referendum heeft het vertrouwen in de politiek niet vergroot maar eerder geschaad, denkt Ollongren. De regering wil het dan ook afschaffen. Daarop is veel kritiek van de oppositie.

  • Öztürk en Bosma: de burger mag blijkbaar alleen meedenken over moestuintjes

  • Van Raak en Özütok (GroenLinks): schaf het instrument niet af maar verbeter het, bijvoorbeeld door de opkomstdrempel te verhogen

Burgerinitiatieven

Ollongren wil de burger meer betrekken bij het bestuur, bijvoorbeeld door ze meer ruimte te geven om zorgcoöperaties op te richten. Het moet makkelijker worden om dergelijke burgerinitiatieven te ontplooien, vindt Özütok. De minister gaat daarover met gemeenten en provincies in overleg. Voor de zomer van 2018 presenteert zij een actieplan.

Digitale overheid

90% van de overheidsdiensten wordt al digitaal aangeboden. Daarmee loopt Nederland voorop. Om de betrouwbaarheid, snelheid en veiligheid op peil te houden, wordt er gewerkt aan verbeterde inlogmiddelen, bijvoorbeeld voor toegang tot patiëntendossiers, meldt Knops.

In 2018 wil de staatssecretaris de Wet digitale overheid behandelen. Die moet kaders scheppen voor de digitale overheid en de dienstverlening aan burgers. Mensen die niet meekunnen in de digitalisering, wil Knops daarbij niet uit het oog verliezen.

Internet en democratie

Middendorp (VVD) wijst erop dat internettechnologie kansen biedt voor de democratie: burgers kunnen zich sneller informeren en mobiliseren, en makkelijker participeren. Knops ziet dat ook en wil die mogelijkheden verder ontwikkelen. Veiligheid en toegankelijkheid geeft hij daarbij extra aandacht.

De Kamer sprak eerder over de begroting op 15 november. Zij stemt op 21 november over de ingediende moties. Over de begroting wordt op een later moment gestemd.

Zie ook:

  • Het overzicht van de laatste debatten in het kort

  • De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

  • Kijk het debat terug via Debat Gemist