Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Burg over het bericht ‘Russisch oorlogsschip escorteert olietankers van schaduwvloot door Noordzee.’

Antwoord van Minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 14 juli 2025)

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht: Russisch oorlogsschip escorteert olietankers
van schaduwvloot door Noordzee?1

Antwoord 1

Het kabinet heeft kennisgenomen van het bericht.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat op 21 en 22 juni een Russisch oorlogsschip twee gesanctioneerde
olietankers – Selva en Sierra – door Nederlandse wateren heeft begeleid?

Antwoord 2

Zoals bekend brengt Defensie mogelijke statelijke dreigingen in de Noordzee in beeld
en begeleidt de Koninklijke Marine geregeld Russische oorlogsschepen door de Nederlandse
exclusieve economische zone (EEZ) van de Noordzee. In principe doet het kabinet over
specifieke voorvallen en het daaraan gerelateerde kennisniveau, de werkwijze of de
bronnen van de inlichtingendiensten en/of de Krijgsmacht in het openbaar geen uitspraken.

Echter communiceert Defensie bij gelegenheid over escortes die worden uitgevoerd op
de Noordzee, met als doel om de samenleving over deze ontwikkelingen te informeren
en een beeld te geven van het optreden van Defensie. Het bericht over de escorte van
de Admiral Grigorovich, een ander schip dan genoemd in het door u aangehaalde genoemd
het nieuwsbericht, door de Zr.Ms. Van Amstel op 20 juni is een voorbeeld hiervan.

Vraag 3

Betrof het Russische schip dat op 20 juni doorZr.Ms.
Van Amstel is gevolgd hetzelfde schip dat op 21 en 22 juni twee olietankers uit de Russische
schaduwvloot heeft geëscorteerd? Kunt u de volledige tijdlijn van deze gebeurtenissen
geven, inclusief de betrokken schepen en hun routes?

Antwoord 3

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Waarom staat de tankerSelvaenkel op de Britse sanctielijst, terwijl Sierra zowel op de Britse als de Europese Unie (EU)-lijst staat? Gaat het kabinet pleiten
voor EU-sanctionering van de Selva?

Antwoord 4

De schaduwvloot is een manier van Rusland om de effectiviteit van sancties te ondermijnen.
Nederland zet zich doorlopend in voor het sanctioneren van meer schaduwvlootschepen
en levert hieraan een substantiële bijdrage, mede ten behoeve van verdere harmonisatie
met het Verenigd Koninkrijk (VK) en andere G7 partners. Met het aangekondigde 18e pakket wordt aan deze inzet verder invulling gegeven, binnen de randvoorwaarden van
juridische houdbaarheid en unanieme besluitvorming. Sierra is op 20 mei 2025 door
de EU gesanctioneerd om harmonisatie met sancties uit het Verenigd Koninkrijk (VK)
te bevorderen. Het kabinet kan echter niet ingaan op individuele namen van nog niet
gesanctioneerde schepen.

Vraag 5

Hoe is het mogelijk dat een door de EU gesanctioneerde olietanker van de Russische
schaduwvloot ongehinderd door Nederlandse wateren kon varen?

Antwoord 5

Op basis van het VN-Zeerechtverdrag (UNCLOS) geldt voor alle schepen de vrijheid van
navigatie in de EEZ. Hierdoor kon de door de EU gesanctioneerde olietanker door de
EEZ varen, waaronder de Nederlandse EEZ. Echter, in lijn met EU-sancties, worden er
geen diensten verleend aan gesanctioneerde olieankers en mogen zij ook geen Nederlandse
of andere EU-havens aandoen.

Vraag 6

Welke juridische en praktische mogelijkheden heeft Nederland om dit soort passages
te verhinderen of sancties effectief te handhaven?

Antwoord 6

De juridische mogelijkheden om de doorvaart van gesanctioneerde schepen in specifieke
gevallen tegen te gaan, zijn afhankelijk van de omstandigheden van het betreffende
incident of activiteit. Daarbij moet onder andere rekening worden gehouden met het
zeegebied waarin de betreffende activiteiten plaatsvinden. In de EEZ is er vrijheid
van navigatie voor alle schepen. Op 11 september a.s. vindt een technische briefing
aan uw Kamer plaats over de juridische kaders voor optreden op de Noordzee.

Nederland voert de EU-sanctiepakketten volledig uit. Wanneer gesanctioneerde schepen
onder de rechtsmacht van Nederland vallen, bijvoorbeeld bij het aandoen van een Nederlandse
haven, kan Nederland de sancties handhaven en bij overtreding van sancties kan het
Openbaar Ministerie strafrechtelijk vervolgen.

Daarnaast is Nederland actief in verschillende internationale fora als het gaat om
versterkte handhaving van de schaduwvloot en daaraan gerelateerde schepen (bijvoorbeeld
via Nordic-Baltic8++). Ook zet het kabinet in op versterkte informatie-uitwisseling tussen en met de
maritieme autoriteiten.

Vraag 7

Bent u bereid zich in te zetten om de EU-sanctielijst voor de schaduwvloot flink uit
te breiden, zodat deze minstens overeenkomt met de gesanctioneerde schaduwvloot lijst
van de Verenigde Staten (VS) en van het Verenigd Koninkrijk (VK)?

Antwoord 7

Op het moment zijn 314 schepen door de EU gesanctioneerd, 250 schepen door het VK
en 213 schepen door de VS. Met het aangekondigde achttiende pakket, zullen ruim 400
schepen door de EU zijn gesanctioneerd. In lijn met motie van Dassen en Boswijk2 heeft Nederland zich ingezet voor het zoveel mogelijk harmoniseren met de sanctielijsten
van de VS en het VK. De VS en het VK worden ook aangemoedigd hun lijsten zoveel mogelijk
te harmoniseren met de EU.

Echter is volledige harmonisering met de VS en het VK niet in alle gevallen effectief.
Zo heeft de VS veel Russische gevlagde schepen gesanctioneerd, terwijl binnen de EU
al een algeheel verbod op dienstverlening en toegang tot havens geldt voor alle Russisch
gevlagde olietankers. Individuele sanctionering van de Russisch gevlagde olietankers
door de EU is daardoor van weinig toegevoegde waarde.