Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Boswijk, Dassen, Van der Burg, Paternotte en Piri over het bericht dat Nederland de Russische oorlogskas spekt en mogelijk spionnen binnenlaat

Antwoord van Minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister van Klimaat
en Groene Groei (ontvangen 23 juni 2025). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2024–2025, nr. 2270.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het artikel «Russische tankers: Nederland spekt Russische
oorlogskas en laat mogelijk spionnen binnen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Was u al op de hoogte van het feit dat tankers met Russisch aardgascondensaat net
als tankers met Russisch LNG nog steeds hun toegang weten te vinden tot de Nederlandse
havens en specifiek de haven van Rotterdam?

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Heeft u een verklaring voor het feit dat Russisch aardgascondensaat niet onder de
Europese sanctiepakketten valt?

Antwoord 3

De Europese Unie heeft in het kader van sancties geen importverbod ingesteld op Russisch
aardgas of aanverwante producten. Voor het instellen van sancties is altijd EU-unanimiteit
vereist, en dit is voor aardgascondensaat net als voor aardgas tot op heden niet bereikt.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat Nederland en de Europese Unie (EU) Russisch
aardgascondensaat en LNG afnemen en daarmee bedrijven financieren die nauwe banden
hebben met de Russische staat en mogelijk zelfs de Russische oorlogskas spekken? Zo
nee, waarom niet?

Antwoord 4

Ja, het kabinet acht het onwenselijk dat de Europese Unie op deze wijze bijdraagt
aan het verdienvermogen van Rusland en spant zich daarom in om de import van Russische
fossiele brandstoffen op zo kort mogelijke termijn uit te faseren gegeven de randvoorwaarde
dat dit geen negatieve gevolgen mag hebben voor de leveringszekerheid van de Unie.

Vraag 5

Bent u bereid om in Europa te pleiten voor het toevoegen van Russisch aardgascondensaat
aan de sanctielijst? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Ja, voor het kabinet liggen alle opties op tafel om het Russische verdienvermogen
verder in te perken en het kabinet is hier dan ook toe bereid. Tegelijkertijd constateert
het kabinet dat het zeer complex blijkt om unanimiteit te bereiken op importbeperkende
maatregelen in de energiesector met het oog op de leveringszekerheid in een aantal
EU-lidstaten.

Vraag 6

Op welke termijn verwacht u dat Europa over zal gaan tot het volledig aan banden leggen
van Russisch LNG door sanctiepakketten?

Antwoord 6

De Europese Commissie heeft op 6 mei jl. de zogenaamde RePowerEU Routekaart gepubliceerd.
Het kabinet heeft u bij brief van 30 mei jl. een appreciatie van deze Routekaart toegezonden.2 Deze Routekaart schetst een scenario voor de geleidelijke uitfasering van de Russische
energie-import waaronder de import van Russisch LNG uiterlijk eind 2027. In de aanloop
naar deze datum kunnen gerichte sancties tegen bijvoorbeeld specifieke bedrijven en
schepen het geschetste afbouwplan complementeren.

Vraag 7

Bent u bereid om in Europa de druk op te voeren om over te gaan tot een totaal verbod
op de import van Russisch LNG? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Het kabinet pleit conform de moties Klaver c.s.3, Teunissen4, Paternotte c.s.5 en Van der Burg c.s.6 die oproepen tot het zo spoedig mogelijk beëindigen van de import van Russische fossiele
energie tijdens sanctie-onderhandelingen al langer voor een importverbod op Russisch
LNG, met daarbij de randvoorwaarde dat dit geen onaanvaardbare gevolgen mag hebben
voor de leveringszekerheid van de Unie. Het kabinet constateert ook dat hierover ondanks
aanhoudende druk van een groep lidstaten tot op heden niet de benodigde unanimiteit
over is bereikt. Daarom lijkt de door de Europese Commissie gepresenteerde REPowerEU
Routekaart, en daarin aangekondigde wetgevingsvoorstellen die de Commissie medio juni
zal presenteren. op dit moment de meest perspectiefrijke optie om de import van Russisch
LNG op termijn geheel uit te faseren.

Vraag 8

Ziet u mogelijkheden om de import van Russisch LNG en aardgascondensaat aan banden
te leggen door middel van een landelijk verbod wanneer dit sneller effect zal hebben
dan een Europees sanctiepakket? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 8

Het kabinet is in principe geen voorstander van nationale importverboden omdat deze
de gemeenschappelijke markt verstoren en daarmee kwetsbaar zijn voor omzeilings- en
verschuivingseffecten. Een nationaal importverbod draagt een groot risico op een direct
concurrentienadeel voor de Nederlandse industrie zonder dat de feitelijke doelstelling
van de maatregel, het raken van de Russische staatsinkomsten, wordt behaald. Het kabinet
zet daarom in op Europese maatregelen die effectiviteit en gelijk speelveld garanderen
waarbij gekeken wordt naar de volle breedte van zowel het sanctie- als het handelsinstrument.

Vraag 9

Kunt u reflecteren op de bevinding dat Russische geheimagenten hoogstwaarschijnlijk
via Russisch LNG en aardgascondensaat vervoerende tankers met regelmaat de Nederlandse
havens aandoen?

Antwoord 9

Het kabinet kan geen uitspraken doen over of Rusland gebruik maakt van bemanning van
LNG- en aardgascondensaattankers als dekmantel voor Russische inlichtingenofficieren.
Een eventuele reflectie hierop geeft informatie over het kennisniveau van de diensten
en dat is onwenselijk om operationele redenen.

Vraag 10

Deelt u, in het kader van deze bevindingen, de mening dat het onwenselijk is dat schepen
met vrijwel uitsluitend Russische bemanning vrij kunnen rond bewegen tussen onze Nederlandse
cruciale infrastructuur? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10

Het feit op zich dat scheepslieden over de Russische nationaliteit beschikken is niet
automatisch reden tot zorg. Immers niet iedereen die over de Russische nationaliteit
beschikt is betrokken bij inlichtingenactiviteiten. Het kabinet mitigeert de dreiging
op spionage door statelijke actoren door waar nodig passende maatregelen te nemen.
De recentelijk aangenomen Wet uitbreiding strafbaarheid spionageactiviteiten breidt
de mogelijkheden uit om hier strafrechtelijk tegen op te treden. De mogelijke risico’s
voor de Nederlandse cruciale infrastructuur afkomstig uit de scheepvaart staan hoog
op de agenda voor het kabinet. De veiligheid van de Nederlandse kritieke infrastructuur
op zee wordt onder andere versterkt door het interdepartementale Programma Bescherming
Noordzee Infrastructuur. Ook binnen de NAVO en met buurlanden wordt er intensief samengewerkt
om de infrastructuur op zee te beschermen.

Vraag 11

Schepen die onder de Russische vlag varen zijn al verboden in alle Nederlandse havens,
bent u bereid dit verbod uit te breiden voor de schepen die sterke banden hebben met
Rusland? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11

In het kader van EU-sancties geldt een havenverbod voor alle schepen die varen onder
Russische vlag of dat in het recente verleden gedaan hebben. Mede op initiatief van
Nederland is in juli 2024 een instrument toegevoegd waarmee onder andere havenverboden
kunnen worden opgelegd aan individuele schepen die sterke banden hebben met Rusland
door betrokkenheid bij omzeiling van het olieprijsplafond, de ontwikkeling van de
Russische energie-infrastructuur, wapenleveranties aan Rusland of de export van gestolen
Oekraïens graan. Op dit moment zijn op deze manier 342 schepen gesanctioneerd en deze
lijst wordt voortdurend verder aangevuld. Tot slot geldt het havenverbod ook voor
schepen die eigendom zijn van bedrijven of personen die op de sanctielijst staan.
De EU sanctioneerde als onderdeel van het 17de sanctiepakket op 20 mei bijvoorbeeld zes rederijen.

Vraag 12

Welke stappen bent u bereid te nemen om in het vervolg beter inzichtelijk te hebben
welke schepen mogelijke banden hebben met Rusland om zo deze effectiever te kunnen
weren?

Antwoord 12

Schepen die onder de sancties tegen Rusland vallen worden in overeenstemming met de
Europese sanctiemaatregelen geweerd uit Nederlandse havens. Uw Kamer wordt naar aanleiding
van de motie Paternotte en Boswijk7 op korte termijn nader geïnformeerd over de stappen die het kabinet neemt op het
gebied van sancties en beeldopbouw tegen schepen die mogelijk banden hebben met Rusland.
Daarnaast neemt het kabinet waar nodig aanvullende maatregelen bovenop de Europese
sancties. Zo weert het kabinet alle Russisch gevlagde schepen uit Nederlandse havens,
ook wanneer er binnen de EU-sancties uitzonderingen mogelijk zijn.8 De Inspectie Leefomgeving Transport (ILT) kan verdachte schepen die nog niet gesanctioneerd
zijn in het kader van de havenstaatcontrole controleren op het naleven van de regelgeving
op het gebied van veiligheid en milieu. Daarnaast kan de Douane in de haven inspecties
uitvoeren op en naar de lading aan boord van verdachte schepen.