Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Haga over WOB-documenten met betrekking tot uitgaven in het kader van de coronapandemie

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 14 oktober
2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 4037.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de recent openbaar gemaakte WOB-verzoeken met betrekking
tot de grote uitgaven van het Rijk in verband met de coronapandemie?1

Antwoord 1

Ja. De fragmenten van Wob-documenten die in het artikel worden getoond zijn afkomstig
uit de deelbesluiten aangaande de Inclusieve Vaccin Alliantie (periode maart-augustus
2020)2 en scenario’s en maatregelen (periode augustus 2020)3. De volledige documenten zijn via WOBCovid19.rijksoverheid.nl te raadplegen.

Vraag 2 en 3

Kunt u uitleggen hoe het mogelijk is dat er honderden miljoenen zijn uitgegeven in
het kader van de coronapandemie, terwijl niemand op uw departement echt lijkt te weten
waar deze gelden precies naartoe zijn gegaan en aan besteed zijn?

Wie waren er direct verantwoordelijk voor het uitgeven van de gelden en zijn er afspraken
gemaakt met de ontvangende partijen over doelstellingen, tijdslijnen, betrokkenen,
verslaglegging, etc.? Zo ja, kunnen die afspraken inzichtelijk en openbaar worden
gemaakt voor de Tweede Kamer? Zo nee, waarom zijn deze afspraken niet gemaakt?

Antwoord 2 en 3

Ik ben als Minister verantwoordelijk voor de uitgaven van het Ministerie van VWS.
Over de uitgaven aan de bestrijding van de COVID-19-pandemie en de doelstellingen
hiervan is de Kamer, conform de reguliere begrotingssystematiek, regelmatig geïnformeerd.
Investeringen en donaties ten behoeve van de wereldwijde aanpak van de pandemie maken
hier onderdeel van uit. Het Ministerie van VWS werkt hierin nauw samen met het Ministerie
van Buitenlandse Zaken.

Door de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking is de Kamer
regelmatig geïnformeerd over de uitgaven in het kader van de wereldwijde aanpak van
COVID-19, onder meer in de Kamerbrieven van 14 april 20204, 10 juli 20205, 6 december 20216 en 1 maart jl.7 De inzet van Official Development Assistance-middelen (ODA) voor de wereldwijde bestrijding van COVID-19 is gedocumenteerd en
in verslagen vastgelegd via de reguliere middelen voor monitoren en evalueren. Hierover
is middels de gangbare wegen aan de Kamer gerapporteerd, bijvoorbeeld in de jaarverslagen
Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Daarnaast zijn deze documenten inzichtelijk
gemaakt op de website www.nlontwikkelingssamenwerking.nl.

Vraag 4

Kunt u inzichtelijk maken op welke manier de Nederlandse bevolking direct geprofiteerd
heeft van de uitgave van deze grote sommen gemeenschapsgeld? Graag een uitgebreide
uiteenzetting van welke doelen door deze investeringen voor Nederland zijn bereikt.
Welke concrete resultaten zijn bereikt? Zo nee, waarom weet u niet wat de investeringen
hebben opgeleverd?

Antwoord 4

Pandemieën zijn per definitie grensoverschrijdend en vergen een internationale aanpak.
Zo kunnen vaccins, therapieën en behandelwijzen beter in internationaal verband ontwikkeld
worden dan dat ieder land zijn eigen vaccins, therapieën en behandelwijzen ontwikkelt.
Dit laatste zou een inefficiënte besteding van middelen zijn. Daarnaast is het voor
het bestrijden van de pandemie, en dus ook voor de gezondheid van Nederlandse burgers,
noodzakelijk dat het virus overal ter wereld effectief wordt aangepakt. Zolang het
virus nog vrij rond kan gaan, kunnen er namelijk nieuwe mutaties optreden die besmettelijker
zijn of waartegen de huidige vaccins minder goed beschermen. Alleen als vaccins en
behandelingen wereldwijd beschikbaar zijn, waaronder in lage- en middeninkomenslanden,
kan de pandemie (in Nederland) worden ingedamd.

Vraag 5

Waarom heeft Nederland, op Duitsland na, de grootste financiële bijdrage geleverd
aan onderzoek en innovatie voor COVID-19 aan de Europese Commissie? Waar is dit geld
precies naartoe gegaan? Welk onderzoek is hiermee gefinancierd en wat zijn de uitkomsten
van dit onderzoek?

Antwoord 5

De Europese Commissie is geen onderzoeksinstelling en er is dan ook geen geld direct
naar de Europese Commissie gegaan specifiek voor onderzoek en innovatie voor COVID-19,
zoals in de vraagstelling wordt beweerd. In algemene zin vind ik het verstandig om
te investeren in onderzoek en innovatie, zoals het kabinet heeft gedaan in het kader
van de COVID-19-pandemie. Dit leidt tot inzicht in hoe het virus beter te bestrijden
is en hoe behandelwijzen ingezet kunnen worden bij patiënten.

Vraag 6

Is de verantwoording voor de honderden miljoenen die door Nederland aan verschillende
organisaties gedoneerd zijn ergens inzichtelijk gemaakt? Zo ja, kunt u de Tweede Kamer
deze verantwoording doen toekomen? Zo nee, waarom is dit niet gebeurd en kan dit alsnog
vastgelegd en openbaar gemaakt worden?

Antwoord 6

Zie mijn antwoord op vragen 2 en 3.

Vraag 7

Hoe verhoudt zich het bedrag dat door het Rijk is uitgegeven voor de coronapandemie
tot de financiële schade die Nederland geleden heeft door de coronamaatregelen en
het coronabeleid? Bent u van mening dat de uitgaven in dat opzicht gerechtvaardigd
zijn geweest? Zo ja, hoe dan? Graag een uitgebreide analyse.

Antwoord 7

De COVID-19-pandemie was een ongekende periode met veel onbekendheden die vroeg om
snel handelen. Bij het nemen van maatregelen in de strijd tegen COVID-19 zijn verschillende
belangen – waaronder ook financiële en economische belangen – meegewogen. De genomen
maatregelen zijn aan de Kamer voorgelegd en kenden draagvlak in de Kamer. Daarbij
is, door middel van bijvoorbeeld de omvangrijke steunpakketten, de economische schade
beperkt gebleven, zo blijkt ook uit onderzoek van het Centraal Planbureau (CPB)8. In de besluitvorming is steeds toegezien op een zo doelmatig mogelijke besteding
van benodigde middelen uit het generale Rijksbrede beeld. Ik ben daarom van mening
dat deze uitgaven gerechtvaardigd zijn geweest.

Vraag 8

De coronamaatregelen hebben tenminste 320.000 gezonde levensjaren gekost en op dit
moment kampen wij met aanhoudende oversterfte, waarvan wij niet weten of de coronavaccins,
waaraan Nederland aanzienlijke bedragen heeft uitgegeven, daarbij een rol spelen,
kunt u reflecteren op deze enorme uitgaven aan farmaceuten in het licht van de huidige
kennis over de gebrekkige werking van deze vaccins en de vermoedens van (ernstige)
schade en sterfte veroorzaakt door deze vaccins?

Antwoord 8

In de antwoorden op schriftelijke vragen van 5 juli9, 6 juli10, 25 juli11 en 25 augustus jl.12 van het lid Van Haga (Groep Van Haga) ben ik meermaals uitgebreid ingegaan op de
effectiviteit en veiligheid van de in Nederland ingezette COVID-19-vaccins. Er is
brede wetenschappelijke consensus over de effectiviteit van deze vaccins in het voorkomen
van ernstige ziekte en sterfte door COVID-19 en de geringe kans op ernstige bijwerkingen
na vaccinatie. Voor de aankoop en inzet van COVID-19-vaccins is in de Kamer altijd
breed draagvlak geweest. Ik vind de uitgaven die zijn gedaan voor de aankoop van COVID-19-vaccins
dan ook gerechtvaardigd.

Vraag 9 en 10

Bent u zich ervan bewust dat de exorbitante bedragen die aan de coronapandemie zijn
uitgegeven ervoor hebben gezorgd dat het Rijk op dit moment geen financieel vlees
meer op botten heeft? Zo ja, hoe reflecteert u op het feit dat vele economen en andere
financiële experts hiervoor al waarschuwden aan het begin van de coronacrisis?

Nederland kampt op dit moment met een grote koopkrachtcrisis en een naderende recessie,
hoe reflecteert u daarop in het licht van de gigantische uitgaven die gedaan zijn
voor de coronapandemie? Bent u het ermee eens dat het kabinet door onzorgvuldig financieel
beleid in coronatijd nu moet verzaken de Nederlandse burgers door deze economische
crisis heen te slepen? Zo nee, graag een uitgebreide uiteenzetting van de rechtvaardiging
van deze financiële keuzes.

Antwoord 9 en 10

Zie het antwoord op vraag 7. In de besluitvorming is steeds toegezien op een zo doelmatig
mogelijke besteding van benodigde middelen uit het generale Rijksbrede beeld. Ik deel
de mening dat de huidige economische situatie het gevolg is van onzorgvuldig financieel
beleid ten tijde van de coronacrisis dan ook niet.

Vraag 11

Kunt u verklaren waarom er zoveel geld is weggevloeid naar buitenlands beleid voor
bestrijding van de coronapandemie, maar er voor Nederland zelf geen geld was voor
het structureel ophogen van de zorgcapaciteit, wat voor ons land het grootste probleem
vormde? Waarom is er niet voor gekozen prioriteit te leggen bij onze eigen, al jaren
noodlijdende zorg?

Antwoord 11

Pandemieën zijn per definitie grensoverschrijdend en vergen een internationale aanpak.
Nederland heeft daarom weloverwogen geïnvesteerd in internationale samenwerking voor
de bestrijding van de COVID-19-pandemie, zoals ik ook in mijn antwoord op vraag 4
heb toegelicht.

Het kabinet zet daarnaast volop in op het optimaliseren van de zorgcapaciteit. Zo
is met de subsidieregeling IC-opschaling (2020–2022) € 450 miljoen beschikbaar gesteld
om de uitbreiding van IC-bedden mogelijk te maken, in aanvulling op de financiering
van de reeds beschikbare IC-bedden die door zorgverzekeraars wordt vergoed. Het budget
is beschikbaar gesteld voor verbouwingskosten, kosten voor de medische inventaris,
het opbouwen van de crisisvoorraad geneesmiddelen, opleidingskosten en de kosten voor
extra inzet van zorgverleners. Over de financiering van een basiscapaciteit van 1.150
IC-bedden vanaf 2023 maken zorgverzekeraars en ziekenhuizen via reguliere contractering
afspraken. In het Integraal Zorgakkoord (IZA) is afgesproken dat het MSZ-kader vanaf
2023 wordt opgehoogd, onder meer om eventuele meerkosten van IC-opschaling tot 1.150
bedden te bekostigen. Het tekort aan flexibel in te zetten zorgpersoneel vormde afgelopen
jaren het grote knelpunt in de benutting van de beschikbare IC-capaciteit. De stijgende
zorgvraag in combinatie met de brede arbeidsmarktkrapte maakt het niet realistisch
om in te zetten op het vergroten van het aantal zorgmedewerkers. De komende tijd zal
daarom ten behoeve van de flexibele opschaling ingezet worden op het optimaal benutten
van sociale en technologische innovatie en het flexibel opleiden van medewerkers zodat
brede inzetbaarheid wordt geborgd. Een en ander is ook expliciet onderdeel van het
programmaplan Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (TAZ) dat door de Minister
voor Langdurige Zorg en Sport op 30 september jl.13 aan de Kamer is gestuurd. Op grond van het voorgaande investeert het kabinet € 20
miljoen om meer instroom in de opleidingen Basis Acute Zorg in de tweede helft van
2022 mogelijk te maken.

Vraag 12

Weet u hoeveel eventuele winst de organisaties waaraan Nederlands geld is gedoneerd
gemaakt hebben dankzij de gelden die zij van het Rijk hebben ontvangen? Zo ja, kunt
u dit inzichtelijk en openbaar maken voor de Tweede Kamer?

Antwoord 12

Nederland heeft alleen donaties gedaan aan organisaties zonder winstoogmerk.