Uitgelicht : Hoe verklaart de Tweede Kamer onderwerpen controversieel?
Als een kabinet zijn ontslag heeft ingediend vanwege een kabinetscrisis en er tussentijdse verkiezingen worden uitgeschreven, blijft het kabinet aan totdat een nieuw kabinet aantreedt. Dit kabinet neemt dan in principe geen ingrijpende beslissingen. Wie bepaalt wat er wel behandeld wordt en wat niet? Die beslissing ligt bij de Tweede Kamer.
Een kabinet dat alleen lopende zaken afhandelt, wordt demissionair genoemd. Het wordt niet geacht om belangrijke politieke beslissingen te nemen. Het zal geen ingrijpende wetsvoorstellen voor behandeling naar de Kamer sturen en wetsvoorstellen die daar al in behandeling zijn, worden niet behandeld tot na de kabinetsformatie, tenzij de Tweede Kamer hierover anders beslist.
Tweede Kamer beslist
De Tweede Kamer beslist wat er wel behandeld wordt en wat niet. De Kamercommissies kunnen onderwerpen aanwijzen waarvan zij vinden dat die niet kunnen worden behandeld. De Tweede Kamer verklaart deze onderwerpen dan controversieel.
Twee momenten
Er zijn twee momenten na de val van een kabinet dat de controversieelverklaring speelt: direct nadat een kabinet voortijdig is afgetreden en na de verkiezingen: in de periode dat er wel een nieuwe Tweede Kamer is maar nog geen nieuw kabinet. De procedure voor het controversieel verklaren begint altijd bij de commissies van de Kamer.
Direct na aftreden
Direct na het voortijdig aftreden van een kabinet stellen de commissies in extra procedurevergaderingen een lijst van onderwerpen samen. Het gaat niet alleen om wetgeving, maar ook over brieven en nota’s van het kabinet.
Vaststellen lijst
De lijsten van de commissies worden verzameld op de stemmingslijst. De Kamer in zijn geheel stelt vervolgens de lijst vast. Dit gebeurt tijdens stemmingen in de plenaire zaal. Nadat er is gestemd, wordt de lijst met controversieel verklaarde onderwerpen gepubliceerd op deze website.
Na verkiezingen
Als de nieuwe Tweede Kamer is aangetreden na de verkiezingen, komt de controversieelverklaring opnieuw aan de orde. Deze keer worden er geen extra procedurevergaderingen gehouden, maar wordt de lijst in de reguliere procedurevergadering opnieuw beoordeeld en kan de commissie aan de Kamer opnieuw voorstellen doen tot aanpassing van de lijst.
Lijst kan veranderen
De lijst met controversieel verklaarde onderwerpen kan tussentijds dus altijd veranderen. Commissies en fracties kunnen nieuwe onderwerpen voordragen of een eerder controversieel verklaard onderwerp toch behandelen. In dat geval richt de commissie een brief aan de Kamervoorzitter. Vervolgens stemt de Kamer over die brief. Wanneer de Kamer instemt, kan het onderwerp weer (verder) worden behandeld.
Controversieelverklaring vervalt
Wanneer een nieuw kabinet aantreedt, vervalt de controversiële status van de door de Kamer aangemerkte zaken. Dit houdt in dat elke commissie de controversieel verklaarde zaken opnieuw voor een procedurevergadering agendeert zodat de leden van de commissie per onderwerp een nieuw behandelbesluit kunnen nemen.