Verhoging wettelijk strafmaximum bij doodslag

20 april 2022, wetsvoorstel - Moet de maximale gevangenisstraf voor doodslag worden verhoogd van 15 naar 25 jaar? De Kamer debatteert over een voorstel van minister Yeşilgöz (Justitie en Veiligheid) om het Wetboek van Strafrecht op dit punt te wijzigen.

Doodslag is een van de ernstigste misdrijven. Een veroordeling voor doodslag leidt echter tot een straf van maximaal 15 jaar, terwijl de maximumstraf bij moord 30 jaar is. Dit verschil in strafmaat is te groot, meent minister Yeşilgöz. Daarom doet zij het voorstel om de maximumstraf voor doodslag te verhogen naar 25 jaar. Dit komt ook tegemoet aan de roep om strengere straffen in de samenleving, betoogt de minister.

Proportionaliteit

Door doodslag en moord worden slachtoffers beroofd van het hoogste rechtsgoed, namelijk hun leven, betoogt Ellian (VVD). De straf moet passen bij de ernst van het vergrijp, en daarom is een hogere maximumstraf voor doodslag gerechtvaardigd.

Strafmaxima moeten onderling in verhouding zijn, stelt Bikker (ChristenUnie). Zij vindt de stap van 15 naar 25 jaar te groot. Waarom geen verhoging naar 18 jaar of 20 jaar, zoals de orde van advocaten adviseert? Het strafmaximum wordt immers maar in zeer uitzonderlijke gevallen als knellend ervaren.

Juist voor dat beperkte aantal gevallen bieden wij nu ruimte aan de rechter om een passende straf toe te kennen, antwoordt Yeşilgöz. Bij een maximumstraf van 20 jaar voor doodslag blijft het gat met de straf voor moord tien jaar, en dat acht de minister moeilijk te begrijpen.

Preventie

De dood van de 16-jarige Rotterdamse Hümeyra, die door haar stalker vlakbij school om het leven werd gebracht, liet zien dat moord en doodslag soms akelig dicht bij elkaar liggen, constateert Mutluer (PvdA). Zij heeft begrip voor de wens om hoger te straffen, maar ze benadrukt vooral het belang van preventie.

Vaak heeft doodslag te maken met relationeel geweld, voegt Ellemeet (GroenLinks) daaraan toe. Wat gaat de minister daaraan doen? Vóór de zomer krijgt De Kamer een brief hierover, zegt de minister toe. Een hogere straf draagt bij aan preventie vanwege het afschrikkend effect, verwacht Yeşilgöz. Het feit dat iemand in detentie zit, werkt natuurlijk ook preventief.

Het geweld tegen Hümeyra staat niet op zichzelf, signaleert Van der Plas (BBB, ook namens JA21). Op tv en in filmpjes wordt geweld verheerlijkt. We moeten daarom een signaal afgeven dat we doodslag nooit accepteren. Zij vraagt ook of het wetsvoorstel naar Hümeyra kan worden genoemd. De minister zegt toe dit te gaan onderzoeken in samenspraak met de nabestaanden.

Effectiviteit

Wordt Nederland hier veiliger van? Worden misdadigers eerder gepakt? Het antwoord daarop is nee, zegt Van Nispen (SP). Kuzu (DENK) wijst erop dat niet wetenschappelijk is bewezen dat een hogere straf bijdraagt aan minder criminaliteit. Hij is echter wel een voorstander van een hogere maximumstraf vanwege het leed van de nabestaanden.

De discussie over lage straffen laait vaak op, constateert De Jong (D66). Maar de vraag is wat we met straffen willen bereiken. Hij vraagt het kabinet om hierover een burgerforum te organiseren.

Wil de samenleving wel hogere straffen? Uit onderzoek blijkt dat burgers juist dezelfde straffen zouden opleggen als rechters doen op het moment dat ze beschikken over meer informatie, stelt Koekkoek (Volt).

Yeşilgöz betoogt dat vergelding een belangrijk doel is van de verhoging van de maximumstraf bij doodslag, zeker omdat het over zware criminaliteit gaat. Zij benadrukt dat de rechtbank Rotterdam in de zaak-Hümeyra stelde dat een hogere strafmaat voor doodslag wenselijk zou zijn. Daaraan komt de regering met dit voorstel tegemoet, meent de minister.

Handhaving

Het wetsvoorstel klinkt flink, maar rechters straffen bijna nooit hoog, meent Markuszower (PVV). Meedogenloze daders komen met alles weg in Nederland, want de gemiddelde straf voor doodslag is nu zo'n zeven jaar. We hebben dus niks aan maximumstraffen, stelt de PVV'er. Hij pleit daarom voor het invoeren van hoge minimumstraffen.

De samenleving moet beschermd worden tegen om zich heen schietende criminelen, zoals bij de dood van Peter R. de Vries, stelt Knops (CDA). Hoe zorgt de regering ervoor dat er daadwerkelijk hoger wordt gestraft? Als het voorstel voor hogere straffen wordt aangenomen, wil hij die norm graag terugzien in de richtlijnen voor strafeisen van het Openbaar Ministerie.

Dit wetsvoorstel kan ertoe leiden dat rechters gemiddeld gezien hogere straffen zullen opleggen, denkt Yeşilgöz. Na drie jaar wordt geëvalueerd of dit daadwerkelijk het geval is.

De Kamer stemt op 10 mei over het wetsvoorstel en de ingediende motie.

Zie ook: