Debat over de stikstofontwikkelingen

20 februari 2025, debat - Wat zijn de gevolgen van rechterlijke uitspraken en met welke stikstofplannen komt het kabinet? De Kamer debatteert met minister Wiersma en staatssecretaris Rummenie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur.

De Staat handelt onrechtmatig door verslechtering van stikstofgevoelige natuur in Natura 2000-gebieden niet tijdig te stoppen en de stikstofdoelen voor 2025 niet en voor 2030 zeer waarschijnlijk niet te halen. Dit heeft de rechter op 22 januari bepaald in een zaak die Greenpeace had aangespannen. Deze uitspraak en de eerdere uitspraak van de Raad van State over intern salderen lijken het voor de regering lastiger te maken om het stikstofprobleem op te lossen. De situatie is verder op scherp gezet, zegt Wiersma.

Een ministeriële commissie moet begin april komen met een voorstel voor het aanpakken van het stikstofprobleem. Minister Wiersma kwam al met een idee naar buiten, het verhogen van de rekenkundige ondergrens (waaronder geen vergunning nodig is) voor uitstoot van 0,005 mol naar 1 mol per hectare. Dit zou volgens haar een oplossing kunnen zijn voor de woningbouw en de PAS-melders. Maar er moet wel eerst advies over gevraagd worden aan de Raad van State.

Optreden minister

Geen plannen, geen geld, geen perspectief en valse hoop. Zo vat Podt (D66) het beleid van de minister samen. De natuur herstelt niet door grote woorden, benadrukt ze. Ook Bromet (GroenLinks-PvdA) is kritisch over het optreden van de minister. Haar voorstel voor een rekenkundige ondergrens of drempelwaarde is onvoldoende wetenschappelijk onderbouwd en het duurt lang om het juridisch te regelen.

Het kabinet doet te weinig, concludeert Koekkoek (Volt). Bied de jonge generatie boeren perspectief, zo vraagt ze de minister, en kom met concrete plannen. De minister heeft ronkend aangekondigd dat er hoop gloort voor boeren en bouwprojecten, stelt Beckerman (SP) vast. Maar is er wel voldoende geld voor haar plannen?

Wiersma heeft het valse beeld geschetst dat met de ondergrens de problemen zijn opgelost, stelt Ouwehand (PvdD) vast, wat voor haar een van de redenen is om het vertrouwen in de minister op te zeggen. Maar Eerdmans (JA21) denkt daar anders over: het is juist goed dat de minister zoekt naar mogelijkheden in plaats van uit te gaan van onmogelijkheden.

Van het slot

De minister heeft een belangrijke eerste stap gezet om uit de "belachelijke modellenwerkelijkheid" te komen, benadrukt Van der Plas (BBB). Het is volgens haar goed dat er eindelijk iets gebeurt: na jaren van ellende gloort er weer hoop.

Het is belangrijk dat Nederland weer van het slot gaat, zegt Van Campen (VVD), zodat er weer huizen gebouwd worden, ondernemers ruimte krijgen en we onze defensie op orde kunnen brengen. Maar de voorgestelde drempelwaarde is juridisch alleen houdbaar als er tegelijkertijd maatregelen komen om de stikstofneerslag substantieel omlaag te brengen.

Het stikstofslot moet er snel af, zegt Nijhof (PVV). Ze spoort de minister aan om met concrete, uitgewerkte plannen te komen. Het kabinet moet "het monster in de bek kijken" en komen met een overtuigend plan voor emissiereductie en herstel van de natuur, betoogt Holman (NSC). Want anders zullen maatregelen geen stand houden bij de rechter.

De stikstofcrisis is inmiddels zo'n kluwen geworden dat er alleen maar verliezers zijn, zegt Vedder (CDA). Ze pleit voor daadkracht, zodat er snel een stevig pakket komt gericht op structurele en geborgde daling van stikstofemissie. Zo wil ze voorkomen dat er een nieuwe groep PAS-melders ontstaat.

We zetten in op juridische duidelijkheid, vereenvoudiging van de vergunningverlening, daling van de stikstofemissies, natuurherstel en ondersteuning van sectoren die getroffen zijn door de uitspraak over intern salderen, betoogt Wiersma. Ook vindt er overleg plaats met Brussel over de Europese regelgeving. Rummenie wijst op de gemaakte afspraken over het herijken van de instandhoudingsdoelstellingen om de natuur robuuster te maken. Dit werkt door in de natuurdoelanalyses.

Wettelijke normen

Het is positief dat de regering kiest voor doelsturing, zegt Grinwis (ChristenUnie). Maar dan moet zij ook reductiedoelen gaan vaststellen, die in de wet verankeren en dit vervolgens vertalen naar reductiedoelen per bedrijf. We willen haalbare doelen vaststellen, reageert de minister, die bereikt kunnen worden door extensivering of innovatie.

Haal de bestaande, onwerkbare depositiedoelen uit de wet en vervang die door een wettelijk programma voor geborgde daling van de stikstofuitstoot, oppert Flach (SGP). Dit biedt perspectief aan gezinsbedrijven in de landbouw en heeft een positief effect op de natuur.

Het stikstofprobleem is een papieren probleem, betoogt De Vos (FVD). In het verleden is de fout gemaakt om onwetenschappelijke stikstofnormen in de wet zijn op te nemen. De EU verplicht volgens haar niet om dit te doen, dus Nederland kan gewoon besluiten om deze normen te schrappen.

De Kamer stemt op 4 maart over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct.