Debat over de staat van de oorlog in Europa

14 maart 2024, debat – De Kamer debatteert met premier Rutte en de ministers Bruins Slot (Buitenlandse Zaken), Ollongren (Defensie) en Van Leeuwen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) over de oorlog in Oekraïne.

Rusland is sinds 2014 militair actief op het grondgebied van Oekraïne. Ruim twee jaar geleden volgde een grootschalige militaire inval. De grootste geopolitieke inbreuk op de internationale politieke en economische stabiliteit sinds de Tweede Wereldoorlog en een ongekende schending van de internationale rechtsorde, zo luidt het oordeel van de regering.

Veiligheidsovereenkomst

Nederland heeft op 1 maart een bilaterale veiligheidsovereenkomst gesloten met Oekraïne, een politiek commitment voor de komende tien jaar. Piri (GroenLinks-PvdA) is daar positief over: wij betalen een economische prijs voor de oorlog, de Oekraïners betalen met hun leven. We moeten het land wel langdurig militair en moreel steunen, vindt Stoffer (SGP), want het is onterecht aangevallen.

Ook Veldkamp (NSC) is positief over de overeenkomst met Oekraïne. Maar hij vindt dat het demissionaire kabinet die eigenlijk pas had mogen tekenen na instemming van de Kamer. Tuinman (BBB) is het daarmee eens. Een parlementaire behandeling is volgens hem ook belangrijk voor het maatschappelijk draagvlak.

Het was misschien goed geweest om de veiligheidsovereenkomst met de Kamer te bespreken, zegt Bruins Slot, maar het debat over steun aan Oekraïne voeren we nu alsnog. Er staan heel grote belangen op het spel, betoogt Rutte: onze veiligheid en hun veiligheid.

Wapensteun

We moeten volgens Paternotte (D66) een stap naar voren zetten en Oekraïne de wapens leveren die het nodig heeft. Het gaat daarbij onder andere om langeafstandsraketten en drones. De Fransen en de Britten leveren langeafstandsraketten, zegt Ollongren. Nederland kan dit niet, maar levert wel drones.

De Oekraïners vechten dagelijks voor de Europese waarden van vrijheid, gelijkheid en democratie, zegt Dassen (Volt). Nederland kan volgens hem helpen in de electronic warfare, bijvoorbeeld met luchtafweerradarsystemen en counter-drone capaciteit.

De steun aan Oekraïne is fundamenteel voor onze veiligheid, zegt Brekelmans (VVD). Zijn inzet is dat de steun aan het land en de wapenproductie in Europa omhooggaan, want het is zorgelijk hoe de oorlog zich ontwikkelt.

Defensie-uitgaven

Oorlog is verschrikkelijk en kent alleen maar verliezers, betoogt Bikker (ChristenUnie), maar soms is geweld nodig om het kwaad in de wereld in toom te houden. We moeten volgens haar daarom Oekraïne blijven steunen en onze eigen defensie-uitgaven op peil brengen. "Peace through strength" moet volgens Eerdmans (JA21) het uitgangspunt zijn: de beste garantie voor vrede is een sterke defensie.

Het is belangrijk om als NAVO onze verdediging op orde te krijgen, zegt Bruins Slot. Ollongren beklemtoont dat de afschrikking van de NAVO meer dan ooit nodig is.

Economie en wederopbouw

Naast militaire steun heeft Oekraïne ook economische steun en hulp bij de wederopbouw nodig, stellen verschillende woordvoerders vast. Die wederopbouw moet wat Teunissen (PvdD) betreft ook gericht zijn op herstel van milieuschade, traumaverwerking, documentatie van oorlogsmisdaden en herstel en versterking van lokaal bestuur.

De bedoeling is dat de Nederlandse hulp gaat naar de plekken waar die het hardst nodig is, zegt Van Leeuwen. Het streven is om bedrijven en maatschappelijke organisaties hierbij te betrekken.

Vrede

We moeten aansturen op vrede, zegt Dijk (SP), want het alternatief is meer wapens, meer oorlog en meer doden. Het is volgens hem daarbij belangrijk om in VN-verband met zo veel mogelijk landen druk uit te oefenen op Rusland. We gebruiken de VN om met andere landen te spreken en coalities te sluiten, verzekert Bruins Slot, maar het is aan Oekraïne zelf om te besluiten over eventuele vredesonderhandelingen.

We dreigen in een kernoorlog te slaapwandelen, onze economie kraakt en honderdduizenden jongens en mannen zijn gestorven, zegt Baudet (FVD): het is waanzin. Hij laakt de "NAVO-propaganda" en de oorlogstaal richting Rusland.

Onze grootste opdracht is vrede in Oekraïne, benadrukt Boswijk (CDA), maar dat kan geen vrede onder de voorwaarden van Poetin zijn. Dat zou namelijk betekenen dat Oekraïne ophoudt te bestaan: een "Pax Russiana" is een vrede zonder vrijheid.

De Kamer stemt op 19 maart over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct