Debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus

12 augustus 2020, debat - Het aantal coronabesmettingen loopt hard op. De Kamer komt daarom terug van reces en bespreekt haar zorgen met premier Rutte, minister De Jonge (Volksgezondheid) en minister Van Ark (Medische Zorg).

Hebben we de bestrijding van het coronavirus nog in de hand? Of is het kabinet de controle kwijt? Die vraag staat centraal in het debat over het oplopende aantal besmettingen. Een tweede besmettingsgolf moet zo veel mogelijk worden tegengegaan -- daarover is iedereen het wel eens. Want, zoals Van Ark stelt: de mensen in de zorg hebben snoeihard gewerkt en moeten bij kunnen komen van de eerste golf.

Vooral vanuit de oppositie klinkt harde kritiek op de manier waarop het kabinet de afgelopen weken heeft gereageerd op de stijgende cijfers. Een chaos, vindt Asscher (PvdA). Hij eist van het kabinet "een heldere, ambitieuze strategie om het virus in te dammen". Er woedt een grote brand, maar de brandweercommandanten gingen op vakantie, zo laakt Krol de geringe zichtbaarheid van het kabinet tijdens het zomerreces.

Het virus is met een opmars bezig, erkent Rutte, en het tempo is "echt verontrustend". Wel hebben we nu meer zicht op het virus dan in maart, voegt de premier daar gelijk aan toe, maar het kan hard gaan. Volgens Rutte kunnen we een tweede lockdown voorkomen als iedereen zich weer gedisciplineerd aan de basisregels gaat houden: 1,5 meter afstand houden, drukte vermijden, handen stuk wassen, testen bij klachten en thuisblijven tot de testuitslag er is.

Communicatie

We willen dat mensen hun gedrag veranderen. Het kabinet zou dan ook voortdurend moeten vertellen wat het doel is, stelt Klaver (GroenLinks). Leg bijvoorbeeld uit waarom testen zo belangrijk is. Dat gebeurt naar zijn smaak te weinig. Het kabinet heeft in de afgelopen tijd passief, tegenstrijdig en onduidelijk gecommuniceerd, vindt Azarkan (DENK). Hij wil betere voorlichtingscampagnes, gericht op doelgroepen.

Ook Van den Berg (CDA) wil betere en intensievere communicatie: ontkracht foutieve informatie en geef goede voorlichting over zaken waarover nu onduidelijkheid bestaat, zoals het gebruik van mondkapjes. Er zijn ook veel misverstanden over het wetsvoorstel dat de coronamaatregelen moet ondersteunen, constateert Van der Staaij (SGP). Hij wil dat het kabinet duidelijk en actief toelicht wat er precies wel en niet in staat.

Van Esch (PvdD) wijst erop dat de uitzondering voor de luchtvaart het draagvlak voor de basisregels ondermijnt. Waarom is er niet veel eerder een teststraat ingericht op Schiphol, vraagt zij zich af. Dagelijks arriveren er duizenden mensen uit risicogebieden. Daarmee geef je volgens Van Esch een verkeerd signaal af.

Hiddema (FvD) betwijfelt of het kabinet wel eerlijk communiceert over de invloed van aerosolen. Waarom mocht er geen onderzoek worden gedaan naar ventilatiesystemen, waardoor deze microdruppels die het coronavirus kunnen bevatten verspreid zouden kunnen worden? Hij pleit ervoor dat minister De Jonge "nu eindelijk eens deugdelijk onderzoek doet" naar dit fenomeen.

Bron- en contactonderzoek

Een van de belangrijkste manieren om de coronacrisis in de hand te houden, is het bron- en contactonderzoek. Daarbij benaderen de GGD's iedereen die "nauw contact" heeft gehad met personen die positief zijn getest op corona. Maar afgelopen vrijdag meldden de GGD's in Amsterdam en Rotterdam dat ze hun procedure aan moesten passen wegens capaciteitstekort.

Het bron- en contactonderzoek is het fundament van onze aanpak, stelt Marijnissen (SP). Daarom vindt zij het heel zorgwekkend dat er blijkbaar te weinig capaciteit is om alle onderzoeken goed uit te voeren. Hoe heeft dit kunnen gebeuren? De Jonge verwijst naar de snelle stijging van het aantal coronagevallen in de regio's Amsterdam en Rotterdam. Daardoor was het voor de GGD's niet te doen om op tijd op te schalen, legt hij uit.

Er zijn in dit land meer organisaties die het werk van de GGD's zouden kunnen doen, merkt Veldman (VVD) op. Zet bijvoorbeeld commerciële laboratoria in als je snel wilt opschalen. En maak gebruik van vrijwilligers, zoals oud-politiemensen, die hun hulp aanbieden bij het bron- en contactonderzoek.

Sazias (50PLUS) vraagt zich af of de magere honorering wel in overeenstemming is met de functie-eisen die worden gesteld voor bron- en contactonderzoek. Zou het niet makkelijker worden om kundig personeel te vinden als je beter gaat betalen? De Jonge belooft dat hij met de GGD's gaat bespreken of er niet te zuinig geopereerd wordt.

Quarantaineplicht

Als uit bron- en contactonderzoek blijkt dat je mogelijk besmet bent met corona, is het advies om in quarantaine te gaan. De Jonge maakte onlangs bekend dat hij quarantaine verplicht wil gaan stellen en dat het strafbaar wordt om je niet aan een opgelegde quarantaine te houden.

Maar Jetten (D66) betwijfelt of het proportioneel is om gelijk te dreigen met de rechter. Hij wil eerst meer inzicht in de feiten: om hoeveel mensen gaat het überhaupt? Zoek eerst uit waarom mensen de quarantainemaatregelen niet volgen, adviseert Van Kooten. Geef mensen in quarantaine psychische, financiële en sociale ondersteuning, bepleit Asscher.

Maximaal vier jaar gevangenisstraf: daarmee zet de minister in de ogen van Wilders (PVV) een paardenmiddel in om de schade van het falende bron- en contactonderzoek te beperken. De Jonge had veel eerder de capaciteit bij GGD's moeten opschalen, vindt Wilders, en doet nu aan imagebuilding voor de verkiezingscampagne.

De Jonge ziet de quarantaineplicht als "een extra instrument in de gereedschapskist". Als bij het bron- en contactonderzoek overduidelijk blijkt dat iemand in de tram of in het zwembad of in de ballenbak bij de IKEA zit, dan wil hij een middel hebben om quarantaine af te dwingen. Maar de daadwerkelijke invoering van zo'n plicht stelt de minister voorlopig uit.

Studenten

Afgelopen week maakte het kabinet bekend dat studentenverenigingen geen introductieweken mogen organiseren. Dit terwijl een aantal verenigingen heel goede protocollen heeft bedacht, merkt Dik (ChristenUnie) op. Zij wil daarom dat de maatregelen voor studentenverenigingen gelijk worden getrokken met die voor sport- en studieverenigingen, mits dat verantwoord kan.

Het kabinet ontneemt jongeren allerlei vrijheden zonder solide onderbouwing, stelt Van Haga. Studenten mogen wel samen douchen, zoenen of in de kroeg zitten, maar krijgen geen fysiek onderwijs. Inconsequent, vindt Van Haga: hoeveel coronadoden gaat dat nou werkelijk schelen?

Rutte wil een "stapeling van bewegingen" voorkomen door de introductieweken aan banden te leggen. Jongeren komen immers uit het hele land naar de studentensteden en zijn net zo besmettelijk als anderen, als ze corona hebben. Wel belooft de premier in overleg met de veiligheidsregio's te bekijken hoe verenigingen iets meer lucht kunnen krijgen voor een introductie onder veilige voorwaarden.

De Kamer stemt aansluitend aan het debat over de ingediende moties. Over vier moties zal op een later moment opnieuw worden gestemd omdat de stemmen staken.

Zie ook: