Buitenlandse Zaken: Syrië, Irak, Turkije en Rusland

23 november 2016, begroting - De instabiliteit in Syrië en Irak en de gespannen verhoudingen met Rusland en Turkije zijn de belangrijkste onderwerpen in het debat over de begroting van minister Koenders (Buitenlandse Zaken).

De "ring van instabiliteit rond Europa" baart de Kamer zorgen. Hoe zorgen we ervoor dat Islamitische Staat (IS) verdwijnt uit Irak, Syrië en Libië en de regio stabieler wordt? Hoe reageren we op het optreden van Rusland en Turkije? Kan Nederland een rol spelen in het oplossen van het conflict tussen Israël en de Palestijnen? Wat zullen de gevolgen zijn van het aantreden van de nieuwe Amerikaanse president Trump?

De woordvoerders denken verschillend over de grondslag van het Nederlandse buitenlandbeleid.

  • Ten Broeke (VVD): een realistische politiek, gebaseerd op belangen en waarden
  • Van der Staaij (SGP): realistisch beleid sluit het opkomen voor zwakken niet uit maar in
  • Van Bommel (SP): streef zo veel mogelijk naar de-escalatie en het voorkomen van conflicten
  • Servaes (PvdA): uitgaan van de wereld zoals die is, betekent niet dat je je neerlegt bij mensenrechtenschendingen
  • Knops (CDA): de terugkeer van de geopolitiek vraagt om extra investeringen in veiligheid
  • Kuzu (GrKÖ): stop met het westerse superioriteitsdenken en het opgeheven vingertje en kies voor de gelijkwaardige dialoog

Irak en Syrië

IS verliest terrein in Syrië en Irak. Maar niet alle woordvoerders zijn ervan overtuigd dat de problemen in het gebied snel opgelost zullen zijn. Combineer het keihard bestrijden van IS met het zoeken naar politieke oplossingen, suggereert Knops.

Na het verslaan van IS zullen in Irak de spanningen tussen Koerden, sjiieten en soennieten oplopen, vreest Van Bommel. Daarom is het volgens Servaes belangrijk om te investeren in de wederopbouw van op IS heroverde gebieden. Sjoerdsma (D66) wil de oorzaken van etnische spanningen wegnemen.

Het wegbombarderen van IS zorgt er niet voor dat de Syriërs perspectief op democratie en rechtsstaat krijgen, vreest Grashoff (GroenLinks).

Turkije

De deal met Turkije om de vluchtelingenstroom in te perken is zeer effectief. Maar er is ook veel kritiek op de binnenlandse politiek, zoals de zuiveringen na de mislukte staatsgreep, en het optreden in de regio.

We moeten niet bang zijn om vuile handen te maken, zegt Ten Broeke. Samenwerking met Turkije is volgens hem belangrijk om het vluchtelingenprobleem onder controle te krijgen. Onder het mom van realpolitik worden dubieuze deals gesloten met landen als Turkije en Sudan om het aantal vluchtelingen te beperken, benadrukt Sjoerdsma. Op die manier worden mensen handelswaar, zegt onafhankelijk Kamerlid Monasch.

Volgens De Roon (PVV) laat Europa zich chanteren door de Turkse president Erdogan. Veroordeel de Turkse chantagepolitiek en maak duidelijk dat er geen plaats is voor het land in de EU, zegt Bontes (GrBvK). Maar Kuzu vindt het geen goed idee om de onderhandelingen te stoppen: we moeten in gesprek blijven.

Voordewind (ChristenUnie) laakt de "expansiedrift" van Turkije in Noord-Syrië en -Irak. Die is volgens Van Bommel bedoeld om het streven van de Koerden naar meer autonomie te frustreren.

Rusland

Het optreden van Rusland in Oekraïne en Syrië leidt tot discussie. Hoe moet het Westen hierop reageren?

Poetin is erop uit om de Europese Unie te verzwakken en uit elkaar te spelen, betoogt Sjoerdsma. Het antwoord daarop moet volgens Ten Broeke bestaan uit diplomatie, militaire spierballen en economische sancties.

Het opleggen van extra economische sancties aan Rusland is onverstandig, vindt Van Bommel. Die zorgen in zijn ogen alleen maar voor een escalatie.

Gezien de verslechterde verhouding met Rusland is het ongewenst dat Europa afhankelijk is van Russisch gas, betoogt Grashoff. Meer Europese samenwerking op energiegebied moet daar een einde aan maken.

Israël en Palestijnse Staat

Kan Nederland bijdragen aan een oplossing van het conflict tussen Israël en de Palestijnen? Een tweestatenoplossing is helaas steeds meer uit zicht geraakt, stelt Knops vast.

Moet Nederland de Palestijnse Staat erkennen? Er is geen beter moment dan nu, betoogt Sjoerdsma, om de onderhandelingen weer op gang te brengen. Ook Van Bommel en Servaes pleiten voor erkenning (op termijn).

Stop direct met het "subsidiëren van de Palestijnse faalstaat", vraagt De Roon. Volgens hem vloeit Nederlandse hulpgeld nu naar organisaties die terrorisme verheerlijken. Voorkom ook dat er geld gaat naar organisaties die het boycotten van Israël propageren.

Stimuleer kleine projecten van onderop die bijdragen aan verzoening en samenwerking tussen Israël en de Palestijnen, suggereren Voordewind en Van der Staaij.

Minister Koenders reageert op 24 november op de inbreng van de Kamer.

Zie ook:

  • Het overzicht van de laatste debatten in het kort
  • De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.