Behandeling initiatiefwetsvoorstel volledig democratiseren waterschapsbesturen afgerond

7 tot 9 (van 18 tot 30) zetels in het algemeen bestuur van een waterschap gaan naar vertegenwoordigers van boeren, bedrijven en natuurorganisaties. Dit is een anomalie die historisch verklaarbaar is, zegt initiatiefnemer De Groot, maar vanuit democratisch oogpunt steeds moeilijker te verdedigen valt. Initiatiefnemer Bromet benadrukt dat het niet democratisch is om plekken te reserveren voor specifieke groepen.

Democratie en belangen

Het initiatiefwetsvoorstel maakt de waterschappen democratischer, zegt Maatoug (GroenLinks), wat beter is voor iedereen. Van Esch (PvdD) vindt het vreemd om de LTO's en VNO's van deze wereld een aantal zetels in een democratisch orgaan te garanderen. Het is goed om de democratische legitimiteit van de waterschappen te vergroten door de geborgde zetels af te schaffen, concludeert De Hoop (PvdA).

Het werk van de waterschappen raakt boeren, bedrijven en natuurorganisaties meer dan een willekeurige stadbewoner, betogen Minhas (VVD) en Van der Molen (CDA). Zij willen daarom vasthouden aan de geborgde zetels. De waterschappen functioneren goed als een belangengroepen- of waarborgdemocratie, zegt Grinwis (ChristenUnie).

De gevolgen van klimaatverandering, zoals droogte en extreme buien, zorgen ervoor dat er bredere afwegingen moeten worden gemaakt, zegt De Groot. Bromet verwacht bovendien dat de specifieke belangen van bijvoorbeeld boeren ook zonder de geborgde zetels in de waterschappen goed worden vertegenwoordigd en naar voren gebracht.

Functioneren waterschappen

Het systeem van de geborgde zetels heeft zich in het verleden bewezen, betoogt Goudzwaard (JA21). Waarom zouden we dat nu bij het grofvuil zetten? Ook Stoffer (SGP, ook namens BBB) betoogt dat de waterschappen in het verleden uitstekend hebben gefunctioneerd. Hij denkt dat ze nieuwe uitdagingen goed aankunnen.

Het goede functioneren van waterschappen gebruiken als argument voor het behouden van de geborgde zetels is een drogredenering, reageert De Groot. Het betekent niet dat de status quo moet voortduren.

Alternatieve voorstellen

Het initiatiefwetsvoorstel is gericht op democratisering van de waterschappen, stelt Sneller (D66) vast. Waarom is er niet voor gekozen om ook de dijkgraaf te laten verkiezen? Het opnemen van een gekozen dijkgraaf in dit initiatiefwetsvoorstel had geleid tot meer discussie, denkt Bromet, wat het ingewikkelder zou maken om een politieke meerderheid te vinden.

Grinwis (ChristenUnie) en Goudzwaard (JA21) willen de geborgde zetels behouden maar ze wel anders verdelen: twee voor elke belangengroep. Ook stellen ze voor om de bepaling te schrappen dat ten minste één lid van het dagelijks bestuur vertegenwoordiger is van een belangencategorie.

De initiatiefnemers zien weinig in het voorstel van Grinwis en Goudzwaard: het is heel anders dan hun wetsvoorstel. Madlener (PVV) overweegt wel om het te steunen. Hij is positief over het initiatiefwetsvoorstel, maar betwijfelt of er een meerderheid voor is te vinden in de Eerste Kamer. En die is er waarschijnlijk wel voor de wijziging van Grinwis en Goudzwaard. Maar de initiatiefnemers overwegen om hun initiatiefwetsvoorstel in te trekken als dat zo drastisch gewijzigd wordt.

Verkiezingen 2023

Gaat, als het initiatiefwetsvoorstel wordt aangenomen, de afschaffing van de geborgde zetels nog in voor de waterschapsverkiezingen van maart 2023? Een aantal woordvoerders vraagt zich dat af, ook omdat partijen al bezig zijn met het samenstellen van hun lijsten.

Tijdige besluitvorming van het parlement, Tweede en Eerste Kamer, is nodig om dit te kunnen doen, zegt minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat), die de Kamer adviseert. Hoe sneller er duidelijkheid is, hoe beter het is. Het moet uiterlijk op 1 december gepubliceerd worden in het Staatsblad om nog toe te passen bij de verkiezingen van 2023.

De Kamer debatteerde eerder op 21 april over het afschaffen van de geborgde zetels. De stemmingen over het initiatiefwetsvoorstel en de tijdens het debat ingediende motie zijn op 24 mei.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist of Debat Direct