Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Vermeer over het bericht 'Uitbreiding stroomnet trekt door TenneT spoor van vernieling bij boeren: je moet instemmen anders kun je worden onteigend'

Antwoord van Minister Heinen (Financiën) (ontvangen 26 mei 2025).

Vraag 1

Herkent u het beeld en de conclusies die in het artikel worden geschetst?1

Antwoord 1

Het realiseren van grote elektriciteitsprojecten heeft impact op de gronden van boeren
en andere eigenaren. Ik herken het beeld dat de uitvoering van deze projecten soms
tot lastige discussies kan leiden of mogelijk zelfs tot onvrede als het niet volgens
afspraak verloopt. Ik heb TenneT gevraagd zoveel mogelijk rekening te houden met de
wensen van grondeigenaren bij de uitvoering van de werkzaamheden. TenneT geeft aan
hiervoor een toezichthouder in te zetten die verantwoordelijk is voor het voorkomen
en minimaliseren van schade aan gewassen en andere aspecten gerelateerd aan de inrichting
en kwaliteit van gronden. Ook dient de toezichthouder snel bij te sturen zodra er
problemen worden vastgesteld en indien er sprake is van schade, toerekenbare schade
te vergoeden.

Vraag 2

Heeft u al eerder signalen ontvangen die de bevindingen van het artikel ondersteunen?

Antwoord 2

Ik heb eerder signalen ontvangen dat eigenaren soms ontevreden zijn over het gebruik
van hun gronden voor het realiseren van grote elektriciteitsprojecten. Mede naar aanleiding
van deze signalen heeft de Minister van Klimaat en Groene Groei onlangs de Kamer geïnformeerd
over een maatregelenpakket voor het sneller uitbreiden van het elektriciteitsnet waarin
ook aandacht is voor de gedoogplicht.

Vraag 3

Bent u van mening dat TenneT, als staatsdeelneming, een voorbeeldfunctie heeft met
betrekking tot de inachtneming van afspraken met grondbezitters?

Antwoord 3

Ja, van alle staatsdeelnemingen verwacht ik een voorbeeldfunctie in de uitvoering
van hun publieke taak.

Vraag 4

Het artikel schetst een uitvoeringssituatie waarbij onderaannemers zich niet houden
aan de afspraken met grondbezitters over het beperken van schade aan de grond. Herkent
u dit beeld?

Antwoord 4

Ik heb TenneT hiernaar gevraagd en TenneT geeft aan dat er alles aan wordt gedaan
om schade zo veel mogelijk te beperken maar dat er bij de grote uitbreiding van het
elektriciteitsnet soms ook zaken niet goed gaan. Ik heb TenneT verzocht de komende
jaren aandacht te blijven houden voor het zorgvuldig handelen van (onder)aannemers
en om afspraken over de uitvoering van de werkzaamheden na te komen.

Vraag 5

Zo ja, welke stappen bent u bereid te nemen om dit probleem op te lossen?

Antwoord 5

In mijn gesprekken met TenneT blijf ik als aandeelhouder aandacht vragen voor het
zorgvuldig handelen in de grote opgave. TenneT geeft aan projecten te evalueren met
betrokken partijen om daaruit te leren.

Vraag 6

Kunt u nader uitleggen hoe TenneT op dit moment waarborgt dat onderaannemers zich
houden aan de afspraken met boeren/grondbezitters?

Antwoord 6

Ik vind het belangrijk dat er zorgvuldig wordt gehandeld bij de uitvoering van projecten
en dat de afspraken met rechthebbenden worden nageleefd door alle partijen. TenneT
heeft contractuele afspraken met aannemers over het behoud van de gebruikswaarde van
de gronden. Om de naleving van deze afspraken te borgen en te controleren heeft TenneT
toezichthouders in dienst.

Vraag 7

Met hoeveel landeigenaren heeft TenneT de afgelopen tien jaar contracten willen afsluiten
voor het gebruik van de grond en in hoeveel gevallen was daarbij mediation nodig,
in hoeveel gevallen was een gang naar de rechter noodzakelijk, omdat TenneT er niet
uitkwam met de landeigenaar?

Antwoord 7

Ik vind het belangrijk dat er na goed overleg en in overeenstemming met grondeigenaren
afspraken worden gemaakt over het gebruik van de gronden. In het overgrote deel van
de gevallen bereikt TenneT in minnelijk overleg overeenstemming met grondeigenaren
en grondgebruikers. In een klein aantal gevallen is de inzet van een gedoogbeschikking
nodig geweest. Dit is een beschikking waarmee grondeigenaren de toegang en het gebruik
van de gronden moeten gedogen. Dit instrument voorkomt de inzet van het zeer zware
instrument onteigenen. In enkele uiterste gevallen is volgens TenneT sprake van mediation
en juridische procedures.

Vraag 8

Hoe verhoudt dit zich met dezelfde cijfers van andere, vergelijkbare bedrijven, zoals
Ocap en Gasunie?

Antwoord 8

Exacte cijfers zijn niet bekend vanuit Ocap. De ervaringscijfers van Gasunie zijn
beperkt relevant, omdat Gasunie de afgelopen jaren geen grootschalige leidingprojecten
heeft uitgevoerd. Dat zal veranderen, omdat binnenkort een aantal grote nieuwbouwprojecten
(waterstof en CO2) in uitvoering gaan. Periodiek vindt er overleg plaats tussen TenneT en Gasunie over
het uitvoeren van de werkzaamheden op een verantwoorde wijze. Tijdens deze overleggen
worden ervaringen uitgewisseld en wordt de uitvoeringswijze geoptimaliseerd.

Vraag 9

Hebben boeren/grondbezitters individuele invloed op de aard van de overeenkomst en
de hoogte van de (aanleg)vergoedingen?

Antwoord 9

Ik deel dat grondeigenaren gecompenseerd moeten worden als ze hun grond tijdelijk
en deels beschikbaar stellen voor het algemeen belang. TenneT werkt met een standaardovereenkomst,
waarbij wordt gerekend met een uniforme vierkante meter prijs. Dit staat los van de
schadevergoeding die per geval zal worden beoordeeld en in het geval van schade wordt
berekend.

Vraag 10

Worden deze in overleg met de grondeigenaar flexibel vastgesteld, of is er sprake
van een gestandaardiseerde aanpak?

Antwoord 10

Hoewel TenneT werkt met standaardovereenkomsten is er wel ruimte om aanvullende werkafspraken
te maken en indien mogelijk rekening te houden met de wensen van de grondeigenaar
en/of grondgebruiker.

Vraag 11

Het artikel schetst dat er geen werkzame aanpak zou zijn voor een grondbezitter om
gewasschade aan te tonen na een periode van twee jaar. Schade concreet in beeld brengen
en actief monitoren zou praktisch onmogelijk zijn. Deelt u die mening?

Antwoord 11

Ik deel dat de impact van de uitvoeringswerkzaamheden zoveel mogelijk beperkt moet
worden en dat het belangrijk is dat eventuele schade als gevolg van de werkzaamheden
vergoed wordt, ook als dit in de toekomst is. Daarom heb ik TenneT gevraagd hun werkwijze
te beschrijven. TenneT werkt met de gewasschadetarieven die Netbeheer Nederland in
samenspraak met LTO jaarlijks vaststelt. Als dit niet toereikend is, wordt vergelijkend
onderzoek gedaan om eventuele schade vast te stellen. Dit is niet gelimiteerd tot
twee jaar. Voor schade die na een langere periode minder goed vast te stellen is,
voert TenneT een vergelijkend onderzoek uit door het meten of wegen van gewassen binnen
en buiten de voormalige werkstrook.

Vraag 12

Zo ja, hoe kan dit proces verbeterd worden?

Antwoord 12

Ik ondersteun de aanpak van TenneT zoals hierboven beschreven. Ik heb TenneT wel gevraagd
dit proces te blijven evalueren en bij te sturen waar nodig.

Vraag 13

Zo nee, hoe is het proces rond schadecompensatie nu vormgegeven, en waarom is dat
volgens u voldoende?

Antwoord 13

Zie de antwoorden zoals aangegeven onder vraag 11 en 12.

Vraag 14

Hoe wordt gezorgd dat landeigenaren ook goed op de hoogte zijn van beperkingen in
het gebruik van hun land na plaatsing van de hoogspanningsmasten, zoals het niet langer
mogen vliegen met een drone, ook als dat voor bepaalde teelten beter zou zijn?

Antwoord 14

TenneT bespreekt met de grondeigenaren de toegang tot de gronden, de gebruiksmogelijkheden
en eventuele verplichtingen. Afspraken hierover zijn onderdeel van de overeenkomst
die de partijen sluiten en waar de vergoeding in is geregeld. Bovendien hebben TenneT
en LTO verschillende informatiebronnen (brochures en webpagina’s) over de exploitatiemogelijkheden
van de betreffende grond.