Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Boswijk over de noodzaak voor het opstellen van een Amerikastrategie

Antwoord van Minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 24 maart 2025).

Vraag 1

Herinnert u zich dat destijds (2018) enkele van de redenen voor het opstellen van
zowel een specifieke strategie tegenover China als een specifieke strategie tegenover
Rusland waren: dat dit beide landen zijn die een grote rol spelen op het wereldtoneel
op militair, economisch en politiek terrein, dat de invloed van beide landen op deze
terreinen grote gevolgen heeft voor de positie van Nederland en de EU, dat men gebaat
is bij goede economische en politieke betrekkingen met deze landen maar dat deze betrekkingen
in toenemende mate onder druk staan, dat helderheid over de wijze waarop Nederland
en de EU inspelen op de veranderende betrekkingen met deze landen van groot belang
is en dat daarom een actuele, geïntegreerde, heldere en toekomstbestendige strategie
tegenover beide landen niet kan ontbreken?1, 2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat ondanks het feit dat afgelopen weken de verhoudingen tussen
Nederland en de Europese Unie (EU) enerzijds en de Verenigde Staten anderzijds onder
druk zijn komen te staan, de inzet moet zijn de goede onderlinge economische, politieke
en militaire betrekkingen te behouden?

Antwoord 2

Het kabinet deelt de opvatting dat goede betrekkingen met de Verenigde Staten (VS)
voor Nederland en voor de EU van cruciaal belang zijn. Zonder de militaire bijdrage
van de VS kan op dit moment geen invulling worden gegeven aan onze collectieve veiligheid
zoals die vorm krijgt in de NAVO. Politiek, economisch en militair geldt dat de EU
en de VS samen sterker staan in de wereld. Het kabinet zet zich daarom in voor een
constructieve samenwerking met de Amerikaanse regering, zowel bilateraal als binnen
EU-verband.

Vraag 3

Hoe ziet u in dit verband de ogenschijnlijke handreiking van de Amerikaanse president
Trump aan de Russische president Poetin van de afgelopen weken?

Antwoord 3

Sinds het begin van de grootschalige Russische invasie in 2022 is de Verenigde Staten
een cruciale partner voor Oekraïne. De nieuwe Amerikaanse regering zet in op een spoedig
einde aan de gevechten. President Trump heeft aangegeven te willen sturen op een overeenkomst
en voorziet daarbij een rol als bemiddelaar. Naar mening van het kabinet is Amerikaanse
betrokkenheid bij een duurzame vredesovereenkomst essentieel, naast betrokkenheid
van Europa. Amerikaanse betrokkenheid vereist dat Europa de bereidheid toont veel
meer verantwoordelijkheid te nemen en significante investeringen te doen in eigen
veiligheid, defensie en weerbaarheid.

Het kabinet zal samen met andere Europese bondgenoten blijven uitdragen dat onze belangen
gemeenschappelijk zijn en dat Amerikaanse steun voor Oekraïense en Europese veiligheid
onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Tegelijkertijd draagt het kabinet uit dat
Rusland de agressor is in deze oorlog, en Oekraïne het slachtoffer van die agressie.
Het kabinet zet in op rechtvaardige en duurzame vrede waarbij Oekraïne onderhandelt
op basis van een positie van kracht. Daarbij is de boodschap van Nederland richting
de Verenigde Staten en andere internationale partners om koers te houden ten aanzien
van Oekraïne, en in te blijven zetten op vrede door kracht in plaats van oorlog door
zwakte.

Vraag 4

Hoe ziet u in dit verband de ogenschijnlijke bedreigingen van de Verenigde Staten
omtrent een mogelijke Amerikaanse terugtrekking uit de NAVO?

Antwoord 4

Zie het antwoord op vraag 5.

Vraag 5

Hoe ziet u in dit verband de veranderde houding van de Amerikaanse president Trump
jegens de veiligheidsinfrastructuur van Europa?

Antwoord 5

De nieuwe Amerikaanse regering heeft zijn toewijding aan de NAVO herbevestigd, onder
meer tijdens de bijeenkomst van de NAVO-Ministers van Defensie op 13 februari 2025.
De VS verwacht wel dat de Europese bondgenoten meer verantwoordelijkheid nemen voor
de Europese veiligheid, en wijst in dat kader onder andere op de toezeggingen die
zijn gedaan tijdens de NAVO Top van Wales in 2014. Gelet op deze duidelijke oproep
en de huidige verslechterde Europese veiligheidssituatie, acht het kabinet het, zoals
eerder gesteld, van groot belang dat Europese landen meer verantwoordelijk nemen voor
hun veiligheid en defensie. Tegelijkertijd is het kabinet van mening dat de VS een
cruciale rol speelt binnen de huidige veiligheidsinfrastructuur van Europa, en acht
het daarom belangrijk om de VS betrokken te houden. Amerikaanse steun voor Oekraïense
en Europese veiligheid blijven onlosmakelijk met elkaar verbonden. De VS vindt daarbij
in Europa 30 bondgenoten die economisch en militair met de VS samenwerken en dat zullen
blijven doen.

Artikel 5 van het NAVO-verdrag staat. Het samen realiseren van een collectieve afschrikking
en verdediging, zoals verankerd in artikel 5, is een prioriteit van dit kabinet. Het
kabinet heeft daarom extra middelen beschikbaar gemaakt voor defensie en roept ook
andere bondgenoten op te voldoen aan de NAVO-norm om 2% van het bruto binnenlands
product te besteden aan defensie. Tegelijkertijd benadrukt de NAVO dat bondgenoten
de komende jaren meer zullen moeten gaan uitgeven aan defensie om de collectieve afschrikking
en verdediging op peil te houden. De verwachting is dat een besluit hierover zal voorliggen
tijdens de NAVO-top in juni. Het kabinet zal daarover voor de NAVO-top een standpunt
innemen en uw Kamer hierover informeren.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het van groot belang is helderheid te hebben over de wijze waarop
Nederland en de EU inspelen op de veranderende betrekkingen met de Verenigde Staten,
en dat daarom een actuele, geïntegreerde, heldere en toekomstbestendige strategie
met betrekking tot de Verenigde Staten nodig is? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 7.

Vraag 7

Bent u bereid om een Amerikastrategie, naar voorbeeld van de al bestaande Chinastrategie
en Ruslandstrategie, op te stellen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Het kabinet deelt de opvatting dat het belangrijk is om duidelijk te zijn over de
Nederlandse inzet, zeker in het licht van de veranderde inzet van de nieuwe Amerikaanse
regering. Tegelijkertijd is het kabinet niet voornemens een Amerikastrategie te schrijven.
De VS is onze bondgenoot en partner en de inzet van het kabinet t.a.v. de trans-Atlantische
relatie zoals eerder met uw Kamer gedeeld3 blijft onverminderd staan.

De Nederlandse inzet is gericht op de voorzetting van de goede betrekkingen tussen
Nederland, de EU, en de VS, en waar mogelijk het versterken hiervan. Het is belangrijk
om goede relaties aan te gaan met de nieuwe regering en de samenwerking op thema’s
van wederzijds belang voort te zetten, zowel in bilateraal als multilateraal verband.
Dat is belangrijk voor onze veiligheid en welvaart. Het kabinet blijft zich inspannen
voor een constructieve dialoog om onze standpunten over het voetlicht te brengen,
ook over de zaken waar we het niet eens zijn. Dit is ook de inzet van het kabinet
in Europees verband, waarbij het kabinet onderstreept dat het belangrijk is dat de
EU eensgezind optrekt.

Zoals o.a. in antwoord op vraag 4 en 5 aangegeven, is duidelijk dat de veranderende
geopolitieke verhoudingen, en daarin de veranderende Amerikaanse koers t.a.v. bijvoorbeeld
Europese veiligheid, betekenis hebben voor Europa en Nederland. Het is evident dat
deze dynamiek beleidswijzigingen van het kabinet kunnen vragen. Indien dit het geval
is, zal het kabinet uw Kamer daarover informeren.