Verslag van een bijeenkomst : Verslag van een Interparlementaire conferentie over ‘Strengthening cooperation for a timely and correct enforcement of EU law benefitting EU citizens’

C/Nr. 8
VERSLAG VAN EEN INTERPARLEMENTAIRE CONFERENTIE

Vastgesteld 12 maart 2025

Een delegatie van Tweede Kamerleden heeft op 28 januari 2025 deelgenomen aan de interparlementaire
commissieconferentie «Strengthening cooperation for a timely and correct enforcement
of EU law benefitting EU citizens» in Brussel.1 De conferentie werd georganiseerd door de Verzoekschriftencommissie (PETI) van het
Europees Parlement.2

De delegatie bestond uit de leden White (GL-PvdA, commissievoorzitter) en Van Waveren
(NSC). De delegatie brengt hierbij verslag uit van dit werkbezoek.

In de marge van de de conferentie had de delegatie ook bilaterale ontmoetingen met
de Deense en de Zweedse delegatie. De delegatie is hen zeer erkentelijk voor de tijd
die zij hebben vrijgemaakt.

Opening

De conferentie werd geopend door Bogdan Rzońca, voorzitter van de Verzoekschriftencommissie
van het Europees Parlement, en door Ilhan Kyuchyuk, voorzitter van de commissie voor
Juridische Zaken van het Europees Parlement.

De heer Rzońca heette iedereen welkom bij deze tweede conferentie van de Verzoekschriftencommissie.3 Hij lichtte toe dat het instrument van het verzoekschrift niet alleen belangrijk
is om de participatieve democratie vorm te geven, de binnenkomende verzoekschriften
geven ook belangrijke informatie over hoe EU-wetgeving uitwerkt in de praktijk. Daarom
speelt de Verzoekschriftencommissie een belangrijke rol bij het monitoren van EU-wetgeving.
Dat gegeven vormt de aanleiding voor deze conferentie.

De heer Kyuchyuk informeerde aanwezigen over het initiatief van de commissie Juridische
Zaken van het Europees Parlement om de toepassing van het EU-recht beter te monitoren.
Het doel van dit initiatief is te zoeken naar gemeenschappelijke patronen en om verbetervoorstellen
te doen vanuit een breed perspectief. Daarbij kunnen allerlei onderwerpen aan bod
komen, zoals het vereenvoudigen van procedures, transparantie, rechtszekerheid en
handhaving. De commissie Juridische Zaken zal daarvoor de samenwerking opzoeken met
de nationale parlementen en EU-instituties.

Sessie 1: De uitvoering van EU-wetgeving ten gunste van EU-burgers

De eerste sessie bestond uit drie presentaties, waarna de aanwezige parlementariërs
de gelegenheid kregen om te reageren.

De eerste presentatie werd gegeven door Dolors Montserrat, eerste vicevoorzitter van
de Verzoekschriftencommissie van het Europees Parlement. Haar presentatie ging over
de Verzoekschriftencommissie, en specifiek de rol van de commissie bij het in kaart
brengen van problemen omtrent de uitvoering van het EU-recht in de lidstaten. De Verzoekschriftencommissie
van het Europees Parlement behandelt klachten, verzoeken en beleidsvoorstellen van
EU-inwoners, bedrijven of organisaties. De commissie gaat na of een verzoekschrift
ontvankelijk is, en neemt een verzoekschrift vervolgens in behandeling. De behandeling
kan bijvoorbeeld bestaan uit een onderzoek, of het doorsturen van het verzoekschrift
naar een andere commissie. De Verzoekschriftencommissie van het Europees Parlement
is ook verantwoordelijk voor de organisatie van publieke hoorzittingen bij burgerinitiatieven,
en voor het onderhouden van de relaties met de Europese ombudsman. De ambitie van
de commissie is om een brugfunctie te vervullen tussen het Europees Parlement en de
EU-inwoners. Elke burger in de EU moet zich gezien en gehoord voelen om het vertrouwen
in de Unie te versterken, zo stelde mevrouw Montserrat in haar betoog.

De tweede presentatie werd gegeven door René Slootjes, hoofd van de Eenheid voor de
implementatie en uitvoering van EU-wetgeving van de Europese Commissie. Zijn presentatie
ging over de monitoring van de toepassing van EU-wetgeving door de Europese Commissie.
Hij benadrukte onder meer dat het (ook) voor de Europese Commissie van belang is om
goed te luisteren naar wat er leeft in de samenleving. Om deze reden voert de nieuwe
Commissie implementatie-dialogen in voor de EU-Commissarissen. Hij pleitte ook voor
meer aandacht voor de uitvoering van de bestaande wetten, in plaats van het continu
maken van nieuwe wetten.

De derde presentatie werd gegeven door Gundi Gadesmann, kabinetschef van het kantoor
van de Europese ombudsman.4 Haar presentatie ging over de implementatie van EU-wetgeving door de EU-instellingen
en het werk van de Europese ombudsman. De Europese ombudsman onderzoekt klachten over
onbehoorlijk bestuur door EU-instellingen en andere EU-instanties. Onlangs heeft het
Europese Parlement een nieuwe ombudsman gekozen, de keuze is gevallen op de Portugese
Teresa Anjinho. Zij begint eind februari 2025 met haar werkzaamheden.

Namens de Nederlandse delegatie gaf het lid White een reactie op de presentaties.
In zijn reactie bedankte hij de Verzoekschriftencommissie van het Europese Parlement
voor de uitnodiging voor deze interessante bijeenkomst; het biedt de gelegenheid om
kennis en informatie uit te wisselen over het versterken van de stem van de burger
in de parlementen. Hij gaf aan erg geïnteresseerd in te zijn in innovaties op dit
terrein. Ter illustratie informeerde hij de deelnemers van de conferentie over de
initiatieven in de Tweede Kamer om brieven van burgers beter te ordenen en beter onder
de aandacht te brengen van de Kamerleden. Hij sloot af met de vraag of en hoe de leden
van de Verzoekschriftencommissie van het Europees Parlement nadenken over nieuwe,
innovatieve manieren om de stem van de burger te versterken en of de commissie daarbij
ook kijkt naar innovaties uit de EU-lidstaten.

Sessie 2: Bijdragen aan een tijdige en juiste handhaving van EU-wetgeving: het perspectief
van nationale parlementen; uitdagingen en best practices

De tweede sessie bestond uit een presentatie over de studie Monitoring the implementation of EU law: tools and challenges, die ter voorbereiding op de conferentie was uitgevoerd.5 Daarna gaven enkele parlementsleden van nationale parlementen een presentatie. Tot
slot kregen de andere parlementsleden de gelegenheid om te reageren.

De presentatie over de studie Monitoring the implementation of EU law: tools and challenges werd gegeven door Marta Ballesteros, senior jurist en consultant bij Milieu Law and Policy Consulting.6 De studie is uitgevoerd in opdracht van de Beleidsafdeling voor Burgers, Gelijkheid
en Cultuur van het Europees Parlement, op verzoek van de Verzoekschriftencommissie.
Het is een actualisering van een eerdere studie uit 2017. De studie onderzoekt onder
meer recente trends in de omzetting en toepassing van EU-wetgeving in verschillende
beleidsgebieden, op basis van de meest recente beschikbare informatie. De studie schetst
daarbij ook de evolutie van het EU-handhavingsbeleid, met de nadruk op de «Slimme
Handhaving»-benadering van de Commissie, die zich richt op het proactief aanpakken
van nalevingskwesties om te voorkomen dat er gebruik gemaakt moet worden van inbreukprocedures.
De studie eindigt met aanbevelingen voor de EU-instellingen.

In reactie op de presentatie stelde Demetris Demetriou (Cypriotische Huis van Afgevaardigden)
dat er in Cyprus geen verzoekschriftencommissie bestaat; wel werkt hij aan een voorstel
om een soortgelijke commissie in te stellen om de stem van burgers te versterken.
Hij vindt het van belang dat parlementariërs serieus kijken naar verzoekschriften
van inwoners. Wat betreft de implementatie van EU-wetgeving benadrukte hij de rol
van nationale parlementen om nationale regeringen te controleren op de tijdige invoering
van de EU-wetgeving. Het Cypriotische parlement stuurt bijvoorbeeld elke maand een
brief aan de regering om te wijzen op (naderende) deadlines voor de invoering van
EU-wetgeving.

Vincent Blondel (Belgische Senaat) benadrukte hoe belangrijk het is om oog te hebben
voor de impact van Europese wetgeving voor EU-inwoners. De EU moet beter luisteren
naar de burger en moet belangenorganisaties en burgerplatforms beter betrekken. Tegelijkertijd
is transparantie en duidelijk communiceren over EU-wetgeving van belang, zodat wetgeving
ook beter wordt begrepen.

Alessandro Giglio Vigna (Italiaanse Kamer van Afgevaardigden) bracht in dat de problemen
bij de implementatie van EU-wetten ook voortvloeien uit de manier waarop de wetten
worden gemaakt. De Europese Commissie zoekt te veel naar uniforme oplossingen, terwijl
zij juist rekening moet houden met de verschillende situaties in de lidstaten. Subsidiariteit
en proportionaliteit moet veel meer aandacht krijgen. De rol van de nationale parlementen
in het wetgevingsproces moet bovendien worden versterkt.

Urszula Augustyn (Poolse Sejm) informeerde de deelnemers aan de conferentie over haar
positieve ervaringen met de Poolse verzoekschriftencommissie, die nu tien jaar bestaat.
De commissie ontvangt ongeveer achthonderd verzoekschriften per jaar en dat aantal
blijft groeien.

Na de presentaties van deze vier parlementariërs kregen de andere deelnemende parlementariërs
de gelegenheid te reageren.

Ontmoeting met de Zweedse delegatie

Voorafgaand aan de start van de conferentie had de delegatie een ontmoeting met vier
leden van de Zweedse Riksdag. De Zweedse delegatie bestond uit de leden Per-Arne Håkansson,
Ulrik Nilsson, Jan Riise en Martin Westmond. Zij zijn allen lid van de commissie voor
de Grondwet. Het gesprek vond plaats op initiatief van de delegatie vanuit de Tweede
Kamer en had als doel om inzichten uit te wisselen over burgerinspraak in het parlement.
De Zweedse delegatie meldde dat de Riksdag geen instrumenten voor burgerinspraak kent,
aangezien in Zweden de opvatting dat het parlement het volk vertegenwoordigt heel
sterk is. Er is ook gesproken over de Zweedse Parlementaire ombudsman en lokale ombudsmannen.

Ontmoeting met de Deense delegatie

Gedurende de pauze van het programma van de conferentie had de delegatie een ontmoeting
met twee leden van de Deense Folketing, beiden lid van de commissie voor EU-Zaken.
De Deense delegatie bestond uit de leden Theresa Scavenius en Marianne Bigum. Het
gesprek vond plaats op initiatief van de Nederlandse delegatie. In het gesprek zijn
kennis en inzichten uitgewisseld op het terrein van burgerbetrokkenheid in het parlement.
Drie belangrijke instrumenten in de Folketing zijn het burgerinitiatief, deputation, en het Jongerenparlement. Voor een burgerinitiatief zijn in Denemarken 50.000 steunbetuigingen
nodig die binnen 180 dagen verzameld moeten worden.7 Voor het posten van een voorstel en het verzamelen van steunbetuigingen kunnen inwoners
gebruikmaken van een laagdrempelig online platform.8 Bij deputation kunnen inwoners of organisaties een commissie verzoeken om hun mening over een beleidskwestie
of wet mondeling te delen met een commissie. Indien een verzoek wordt gehonoreerd,
krijgen zij hiervoor vijftien minuten de gelegenheid.9 Als er een Jeugdparlement wordt georganiseerd mogen 179 jongeren voor een dag de
plaats innemen van de parlementariërs.10 Tijdens het gesprek hebben de delegaties met name ervaringen uitgewisseld over het
burgerinitiatief. De Deense delegatie deelde enkele praktijkbezwaren van het online
platform voor burgerinitiatieven. Initiatieven die voldoende steunbetuigingen halen,
worden direct aan het parlement voorgelegd.

Er is dan eigenlijk geen dialoog over voorstellen mogelijk. Daardoor wordt er gestemd
over de plannen zoals die letterlijk ingediend worden, en vallen er goede ideeën af,
omdat er praktische, juridische of financiële bezwaren aan zaten die met een ander
proces wellicht op te lossen waren.

De leden,

White Van Waveren

De griffier van de delegatie,Konings