Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Mohandis over het bericht ‘Zorgen over sluiting zwembaden in Zuid-Limburg’

Antwoord van Staatssecretaris Karremans (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
10 maart 2025). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 1302.

Vraag 1

Kent u het bericht «Zorgen over sluiting zwembaden in Zuid-Limburg» en wat is daarop
uw reactie?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is volgens u het effect voor de leefbaarheid in Zuid-Limburg van het sluiten van
het Mosaqua-zwembad?

Antwoord 2

Zwembaden spelen een belangrijke rol in de leefbaarheid van een regio, met name voor
zwemvaardigheid, sport, recreatie en sociale cohesie. De sluiting van het Mosaqua-zwembad
in Gulpen-Wittem heeft geleid tot een verminderde beschikbaarheid van zwemvoorzieningen
in Zuid-Limburg, waardoor inwoners langer moeten reizen voor zwemlessen en recreatief
zwemmen. Dit legt automatisch druk op de omliggende zwembaden. Tegelijkertijd wordt
dit regionaal goed opgelost door het verruimen van de openingstijden van nabijgelegen
baden en door het bieden van een compensatie voor de ouders van kinderen uit Gulpen-Wittem
die zwemles volgen bij Mosaqua en daar na 1 juli 2025 niet meer kunnen afzwemmen.

Vraag 3

Ziet u een zwembad als een essentiële voorziening? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Ja, ik zie een zwembad als een essentiële voorziening.

Vraag 4

Hoeveel Nederlandse gemeentes zitten op dit moment zonder zwembad?

Antwoord 4

Uit de cijfers van het Mulier Instituut blijkt dat er in 2020 in Nederland 7 van de
355 gemeenten zonder zwembad waren.2 Op dit moment zijn er geen recentere gegevens beschikbaar over het aantal Nederlandse
gemeenten zonder zwembad.

Vraag 5

Deelt u de zorgen dat er komende jaren veel meer zwembaden zullen sluiten als gevolg
van het feit dat waarschijnlijk driekwart van de gemeentes de begroting de komende
jaren niet rond krijgt3 en er geen wettelijke taak ligt voor gemeenten? Ook met het oog op het feit dat het
subtropisch zwemparadijs Mosaqua in Gulpen mede sluit doordat de gemeente het financieel
niet meer bijstaat?

Antwoord 5

Ik ben mij bewust van de financiële uitdagingen waar gemeenten voor staan. De exploitatie
van zwembaden is kostbaar, en stijgende energieprijzen en onderhoudskosten dragen
bij aan deze financiële druk. Tegelijkertijd is het bouwen, onderhouden en exploiteren
van zwembaden een lokale verantwoordelijkheid. Gemeenten maken hierin hun eigen afwegingen,
afhankelijk van de financiële ruimte en de behoeften van hun inwoners. De provincie
Limburg voert een onderzoek uit naar de beschikbaarheid van zwemwater en mogelijke
oplossingen. Deze regionale en provinciale samenwerking kan een belangrijke rol spelen
in het waarborgen van voldoende zwemgelegenheden.

Vraag 6

Heeft u zicht op hoeveel zwembaden in de financiële problemen komen als de gemeente
besluit de subsidie te korten, dan wel helemaal stop te zetten?

Antwoord 6

Nee, daar heb ik op dit moment geen zicht op. Dit is afhankelijk van lokale besluitvorming
en de mate van afhankelijkheid van gemeentelijke subsidies.

Vraag 7 en 8

Bent u bereid stappen te zetten om de zwembaden in gemeente De Wolden open te houden,
zodat zij niet het voorbeeld van het Mosaqua-zwembad volgen?4 Bijvoorbeeld middels een handremprocedure?

Vraag 8

Overweegt u het toepassen van een handremprocedure om genoeg zwembadwater te garanderen?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7 en 8

Nee, ik overweeg niet om een handremprocedure toe te passen om genoeg zwembadwater
te garanderen. Een ingreep vanuit het Rijk via een handremprocedure is een vergaande
maatregel die ingrijpt op de lokale autonomie, terwijl deze lokale verantwoordelijkheid
over de jaren heen juist heeft gezorgd voor een rijke infrastructuur aan zwemaccommodaties.

De verantwoordelijkheid voor de bouw, het onderhoud en de exploitatie van zwembaden
ligt bij gemeenten. Zij maken hierin hun eigen beleidskeuzes, afhankelijk van de lokale
behoefte en financiële ruimte. Daarbij richt de strategie voor het behoud van zwembaden
zich overigens niet alleen op het in stand houden van bestaande faciliteiten, maar
ook op het aanpassen van voorzieningen aan de veranderende behoeften en demografie
van de regio.

Vraag 9

In hoeverre ziet u een rol voor het Rijk weggelegd om samen met gemeentes en provincies
zwembaden open te houden? Bijvoorbeeld een zorgplicht?

Antwoord 9

Zoals eerder aangegeven ligt de verantwoordelijkheid voor de bouw, het onderhoud en
de exploitatie van zwembaden bij gemeenten. Er bestaat momenteel geen wettelijke zorgplicht
voor gemeenten om zwembaden in stand te houden. In lijn met de motie-Mohandis wordt
onderzocht of een gemeentelijke zorgplicht voor zwembaden wenselijk en haalbaar is.
Dit verkennende onderzoek zal in het najaar van 2025 worden afgerond.

Vraag 10

Erkent u dat het zwembad vaak regionaal en niet enkel een gemeentelijke aangelegenheid
is, waardoor een sterkere sturing vanuit het Rijk als noodzakelijk kan worden geacht?

Antwoord 10

Zie antwoord op vraag 9.

Vraag 11

Is er volgens u op dit moment genoeg zwemwater of zitten er al regio’s met te weinig
zwemwater met als gevolg lange wachtrijen voor de zwemles? Zo ja, hoe gaat u deze
trend keren?

Antwoord 11

Landelijk gezien is er voldoende zwemwater maar in sommige regio’s, zoals het Heuvelland,
leiden sluitingen tot langere wachttijden. Tegelijkertijd worden er regionaal oplossingen
gevonden. Ik volg deze ontwikkelingen en ondersteun gemeenten bij kennisdeling en
samenwerking om passende maatregelen te nemen.