Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Bikker en Grinwis over het bericht 'Vandaag gestolen, morgen in Polen: ‘De hele polder wordt leeggeroofd'

Antwoord van Minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 20 februari 2025).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 1171.

Vraag 1

Hoe luidt uw reactie op het bericht «Vandaag gestolen, morgen in Polen: «De hele polder
wordt leeggeroofd»»?1

Antwoord 1

Diefstal van vaak kostbare landbouwvoertuigen en -apparatuur kan een grote impact
hebben op agrarisch ondernemers. Naast de financiële schade, is het ook een inbreuk
op de veiligheid. Ik deel de zorg die in het artikel wordt geuit en ondersteun de
oproep voor een gerichte en gezamenlijke aanpak die in de onderstaande beantwoording
nader wordt toegelicht.

Vraag 2

Hoe groot is het probleem van de diefstal van trekkers en andere landbouwmachines?
Kunt u hierbij aantallen en bedragen aangeven? Is er sprake van een stijgende trend?

Antwoord 2

Uit onderstaande cijfers van de politie blijkt geen stijgende trend van het stelen
van trekkers en andere landbouwmachines. Een voertuig telt alleen mee als het hele
voertuig als gestolen goed geregistreerd staat, niet als alleen een onderdeel is gestolen:

2021

2022

2023

2024

Eindtotaal

137

253

190

155

De politie heeft geen inzicht in de bedragen van de gestolen voertuigen.

Vraag 3

Klopt het dat door verschillende politiesystemen deze vorm van criminaliteit per regio
anders wordt geregistreerd, waardoor een gezamenlijke aanpak lastig is? Bent u bereid
om in samenspraak met de politie deze registratiesystemen tegen het licht te houden
en aan te passen, zodat er meer zicht komt op de omvang van het probleem en de aanpak
effectiever kan worden?

Antwoord 3

De politie werkt met een landelijk systeem waar de aangiftes in worden verwerkt. Sinds
enkele jaren moeten landbouwvoertuigen op de openbare weg ook zijn voorzien van een
kenteken. Hierdoor is de diefstal van landbouwvoertuigen die zijn voorzien van een
kenteken terug te vinden in de systemen. Momenteel werkt de politie aan een voorziening
die trends en ontwikkelingen op dergelijke criminaliteitsfenomenen landelijk analyseert
en hier een waarschuwing op nieuwe trends, zoals pieken van bepaalde criminaliteit
en regio’s, kan geven.

Vraag 4

Wat is de inzet vanuit uw ministeries om deze vormen van internationale, georganiseerde
criminaliteit op het platteland tegen te gaan? Overweegt u hierbij ook onorthodoxe
maatregelen? Is het bijvoorbeeld mogelijk de geïntensiveerde grenscontroles ook in
te zetten voor de aanpak van deze internationale criminele bendes? Zo ja, benut u
dit instrument? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Via de structurele financiering van de Platforms Veilig Ondernemen vinden, in samenwerking
met gemeenten en brancheorganisaties, verschillende activiteiten plaats voor een veiliger
buitengebied. Door de Platforms Veilig Ondernemen wordt voorlichting gegeven en handelingsperspectief
geboden om deze criminaliteit te bemoeilijken, net als door brancheorganisaties.

De aanpak voor een veilig buitengebied en voor het tegengaan van mobiel banditisme
maakt deel uit van het Actieprogramma Veilig Ondernemen, vastgesteld en gemonitord
door het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing onder voorzitterschap van de
Minister van Justitie en Veiligheid2. Het met partners opgestelde barrièremodel mobiele bendes geeft richting aan de gezamenlijke
aanpak.

Een gecombineerd team van de politie, het Ministerie van Justitie en Veiligheid en
het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft recent een analyse gedaan naar internationale,
georganiseerde vermogenscriminaliteit.3 Op basis hiervan wordt met publieke en private partners gewerkt aan een beschrijving
van modus operandi in combinatie met een gericht handelingsperspectief en de implementatie
van het opgeleverde barrièremodel GPS-diefstal van landbouwapparatuur. De politie
onderzoekt hoe informatie op fenomeenniveau en operationeel niveau verzameld en ontsloten
kan worden binnen de nieuwe Nationale Intelligence Voorziening. Het doel is om tot
een informatievoorziening te komen waarbij (in publiek-privaat verband) informatie
gedeeld kan worden. De strafvorderingsrichtlijn mobiel banditisme wordt doorlopend
op passende momenten onder de aandacht gebracht door en binnen het Openbaar Ministerie.

Vanaf 1 januari 2025 geldt een kentekenplicht voor alle (land)bouwvoertuigen met een
registratieplicht. Ervan uitgaande dat een kenteken enig preventief effect heeft tegen
diefstal, kan dit mettertijd bijdragen aan het terugdringen van het aantal diefstallen.

Sinds 9 december 2024 heeft Nederland tijdelijk de binnengrenscontroles ingevoerd.
Het doel van binnengrenscontroles is het voorkomen van irreguliere migratie en aanpak
van grensoverschrijdende criminaliteit, in het bijzonder migratiecriminaliteit zoals
mensensmokkel of identiteitsfraude. De controles focussen zich op personen die Nederland
inreizen. Bij de grenscontroles toetst de Koninklijke Marechaussee of personen voldoen
aan de toegangsvoorwaarden voor Nederland. Het is bestaande praktijk dat de Koninklijke
Marechaussee bij grenscontroles van personen, kan handelen als het op signalen stuit
van (andere vormen van) criminaliteit, waaronder diefstal van goederen. Afhankelijk
van het strafbare feit kan de Koninklijke Marechaussee dit zelf afhandelen of overdragen
aan andere (rechtshandhavings)autoriteiten. De Koninklijke Marechaussee en politie
wisselen tevens op een structurele wijze informatie uit, o.a. over grensoverschrijdende
criminaliteit.

Vraag 5

Welke prioriteit heeft de aanpak van georganiseerde criminaliteit op het platteland
bij politie en justitie? Zijn er voldoende middelen en capaciteit beschikbaar om dit
effectief aan te pakken?

Antwoord 5

De strijd tegen de georganiseerde ondermijnende criminaliteit is een topprioriteit
van dit kabinet en ook zeker van politie en justitie. Deze strekt zich zowel nationaal
als internationaal uit en draait op het voorkomen, verstoren, bestraffen en beschermen
van de georganiseerde criminaliteit. De Regionale Informatie- en Expertisecentra hebben
dit onderwerp ook scherp op het vizier.

De politie werkt bovendien samen met brancheorganisaties om preventie te verbeteren.
Ze nemen deel aan de werkgroep mobiel banditisme en er is samenwerking in het barrièremiddel
GPS diefstallen waar in 2024 met het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid
aan is gewerkt. Ook werkt de politie aan een voorziening om toenemende criminaliteit
sneller op te merken en hiernaar te handelen, al dan niet in samenwerking met de sector
en gemeenten.

Ook op het platteland gaat de politie met de beschikbare middelen en capaciteit zo
effectief mogelijk te werk. Zoals ook eerder in de halfjaarberichten politie aan uw
Kamer gemeld, leidt op dit moment in álle politieregio’s de druk op politiecapaciteit
tot knelpunten. Dit verschilt overigens wel van plek tot plek. Maar omdat de politiecapaciteit
per definitie schaars is betekent dit dat er altijd keuzes moeten worden gemaakt over
de inzet van de politiecapaciteit.

Vraag 6

Vind u het in het licht van dit nieuws verantwoord om te bezuinigen op de vertrouwenspersonen
voor veilige buitengebieden, waardoor het onzeker is of deze aanpak kan worden voortgezet?
Bent u bereid om alsnog deze financiering (met het budget van 2024) te garanderen
voor 2025 en de jaren daarna?

Antwoord 6

Het buitengebied is aantrekkelijk voor criminelen. Met name door een grote mate van
anonimiteit, leegstaande stallen en boeren en tuinders in een kwetsbare positie. Onderzoek
«Weerbare boeren in een kwetsbaar gebied (2020)»4 wees uit dat één op de vijf boeren weleens was benaderd voor criminele activiteiten.
Bovendien kwam naar voren in het onderzoek dat de meldingsbereid in het buitengebied
laag is. Hierom is sinds 2022 een vertrouwenspersoon voor ondernemers in het agrarische
gebied actief. Deze vertrouwenspersoon helpt agrariërs en tuinders wanneer zij een
vermoeden hebben van criminaliteit of onveiligheid ervaren. Naar aanleiding van de
Motie Bikker van 24 mei 2023 over de landelijke uitrol van de Brabantse aanpak om
boeren weerbaarder te maken tegen drugscriminaliteit5, zijn er twee vertrouwenspersonen bij drie brancheorganisaties aangesteld. Hiermee
is er sprake van een landelijke dekking voor de agrarische sector.

De vertrouwenspersonen worden met incidentele middelen behorende bij het Actieprogramma
Veilig Ondernemen 2023–2026 gefinancierd. Aan de financiering voor het opstarten van
vertrouwenspersonen in de agrarische sector zijn door het Ministerie van Justitie
en Veiligheid op voorhand en in de subsidiebesluiten uitgangspunten geformuleerd en
kenbaar gemaakt. Onderdeel hiervan is dat de functie van vertrouwenspersoon en de
opbrengsten ervan door de (branche)organisaties geborgd worden, zodat de bijdrage
aan de weerbaarheid van de branche tegen (ondermijnende) criminaliteit gecontinueerd
wordt.

Vraag 7

Verwacht u dat het plaatsen van meer camera’s met automatische nummerbordherkenning
(ANPR) gaat helpen in de strijd tegen deze criminaliteit? Zo ja, bent u bereid om
meer van deze camera’s te laten plaatsen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Een van de doelstellingen van het regeerprogramma is het verhogen van de pakkans door
te investeren in de opsporing, waarbij deze inzet ook een preventieve werking kan
hebben. Het kabinet heeft structureel extra gelden beschikbaar gesteld voor technologisch
hoogwaardige middelen, waaronder ANPR-camera’s. De definitieve toekenning van de extra
gelden bevindt zich in een afrondende fase.

Vraag 8

Is het beeld vergelijkbaar met onze buurlanden? Welke stappen onderneemt u samen met
de buurlanden om deze internationale bendes aan te pakken?

Antwoord 8

Deze criminaliteit is geen typisch Nederlands probleem. Ook in België, Frankrijk en
Duitsland wordt kostbare landbouwapparatuur gestolen. Mede om die reden is een samenwerking
met Europol aangegaan. Deze samenwerking is in EU-verband ook een prioriteit vanuit
het European Multidisciplinary Platform Against Criminal Threats (EMPACT)6 via een aanpak die onder meer bestaat uit controles aan de buitengrenzen, publiek-private
samenwerking, opleiding en preventie. De politie en het Centrum voor Criminaliteitspreventie
en Veiligheid zijn hierin actief.

De inwerkingtreding van het Benelux verdrag voor politiesamenwerking heeft de operationele
samenwerking tussen de verdragspartijen verbeterd. Zo is de grensoverschrijdende uitoefening
van bevoegdheden vereenvoudigd en verruimd, bijvoorbeeld bij grensoverschrijdende
achtervolging. Daarnaast biedt het verdrag, in aanvulling op het EU-recht, een aantal
verdergaande mogelijkheden voor deling van politiegegevens. Zo worden tijdens gezamenlijke
acties en in gemeenschappelijke politieposten direct politiedatabanken geraadpleegd.
In een uitvoeringsovereenkomst worden voorwaarden vastgelegd waaronder politiediensten
op basis van hit/no hit kunnen zien of andere politiediensten binnen de Benelux gegevens
hebben over bepaalde personen.

Vraag 9

Hoe wordt voorkomen dat gestolen materieel waarvan de locatie bekend is, toch in het
buitenland bij de heler blijft? Welke stappen worden ondernomen om gestolen goederen
weer terug naar Nederland te halen? Welke stappen worden ondernomen om naast daders
ook helers aan te pakken?

Antwoord 9

Zodra een landbouwvoertuig dat voorzien is van een kenteken in Europa door de politie
wordt aangetroffen zal deze in het systeem zien dat het om een gestolen voertuig gaat
en de opdracht krijgen deze in beslag te nemen. Dit kan zowel op het kenteken als
op het Voertuig identificatie nummer (VIN). Als het voertuig op een andere wijze is
aangetroffen door de eigenaar zelf en deze dit bij de politie meldt, zal de politie
een Europees onderzoeksbevel op moeten maken en verzenden naar de autoriteiten. Dit
is een proces waar veel tijd in zit, en wat internationaal over veel schijven gaat.
Vaak gaat het uiteindelijk goed, maar het komt ook voor dat er door werkdruk, andere
prioriteiten of internationale regelgeving een verzoek niet opgemaakt wordt, of door
het ontvangende land niet kan worden uitgevoerd.

Om de helers aan te pakken heeft Nederland in verschillende Europese landen het Nederlandse
systeem rondom heling en het digitaal opkopersregister gepresenteerd. Dit is positief
ontvangen en er zijn landen bezig met een soortgelijk systeem.