Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van den Hil en Dral over het bericht 'Jeugdzorginstellingen onder verscherpt toezicht: 'Jongeren opgesloten in kamer''

Antwoord van Staatssecretaris Karremans (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
31 januari 2025).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Jeugdzorginstellingen onder verscherpt toezicht: «Jongeren
opgesloten in kamer»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe ondersteunt u de jeugdzorginstellingen tijdens de transitie naar jeugdzorg zonder
gesloten deuren?

Antwoord 2

Voor de transformatie van de gesloten jeugdhulp (af- en ombouw gesloten jeugdhulp
en opbouw van alternatieven) is een bedrag beschikbaar van € 176 mln. Dat bedrag komt
via een specifieke uitkering aan de zeven coördinerende gemeenten gesloten jeugdhulp
beschikbaar.2 Daarnaast ben ik in gesprek met de aanbieders over een aanvullend programma voor
de implementatie van de wet Rechtspositie gesloten jeugdhulp. Daarover heb ik u geïnformeerd
in de brief naar aanleiding van de voorlopige bevindingen van het European Committee
for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT).3 Ook het CPT had geconstateerd dat nog niet alle aanbieders volledig aan de vereisten
van de Jeugdwet konden voldoen.

Vraag 3

Hoe bent u van plan in te grijpen als instellingen zich niet aan de afspraken houden
en afwijken van de gestelde norm met betrekking tot de af- en ombouw van de gesloten
jeugdzorg?

Antwoord 3

Het verbeteren van de rechtspositie van jeugdigen in de gesloten jeugdhulp en het
terugdringen van het gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen vind ik twee belangrijke
doelstellingen. Die horen onlosmakelijk bij de transformatie van de gesloten jeugdhulp.
Daarom is het goed dat de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) toezicht houdt
op normen waarvan de naleving deze twee doelen dient. Gelet op het belang dat ik aan
deze doelen hecht ben ik ook in gesprek met de aanbieders over een aanvullend programma
voor de implementatie van de wet Rechtspositie gesloten jeugdhulp. Ik ga ervan uit
dat we daarmee de aanbieders gaan helpen om aan deze normen te voldoen. Die verwachting
is ingegeven door het feit dat de aanbieders in het terugdringen van vrijheidsbeperkende
maatregelen al veel bereikt hebben. Mocht het verscherpt toezicht niet leiden tot
de gewenste verbeteringen, dan kan de IGJ zwaardere maatregelen treffen zoals het
geven van aanwijzingen.

Vraag 4

Hoe gaat u, nu en in de toekomst, de vinger aan de pols houden bij instellingen in
de af- en ombouw van de gesloten jeugdzorg zodat in 2030, of eerder, de gesloten jeugdzorg
is vervangen door andere zorgvormen?

Antwoord 4

In juni 2024 heeft het Rijk bestuurlijke afspraken gemaakt met de VNG en Jeugdzorg
Nederland over de transformatie gesloten jeugdhulp. Eén daarvan is dat de landelijke
projectorganisatie de transformatie monitort en actief stuurt. Deze projectorganisatie
staat onder leiding van de bestuurlijk aanjager en werkt in opdracht van Rijk, VNG
en Jeugdzorg Nederland.

Vraag 5

Deelt u de opvatting van Jeugdzorg Nederland dat het op dit moment niet mogelijk is
om de gesloten jeugdzorg volledig af te bouwen? Hoe verzekert u dat in de af- en ombouw
van de gesloten jeugdzorg de huidige ervaringen voldoende zullen worden betrokken?

Antwoord 5

Jeugdzorg Nederland heeft in juni 2024 de bestuurlijke afspraken transformatie gesloten
jeugdhulp ondertekend. Daarin staat dat we in 2030 zo dichtbij mogelijk bij nul gesloten
plaatsingen willen zijn. Die inzet lees ik ook in hun reactie op het besluit van de
IGJ om zes aanbieders onder verscherpt toezicht te plaatsen.4 Daaruit leid ik niet af dat Jeugdzorg Nederland van opvatting is dat het niet mogelijk
is de gesloten jeugdhulp volledig af te bouwen. Zij willen zich blijven inzetten om
jeugdigen zorg te verlenen met zo min mogelijke vrijheidsbeperkende maatregelen. Dat
waardeer ik. Daarom ben ik in gesprek met de instellingen over hun ervaringen en hoe
zij aan de wet kunnen voldoen. Daarbij heb ik oog voor situaties waarin vrijheidsbeperkende
maatregelen nodig zijn voor de bescherming en veiligheid van kwetsbare jeugdigen,
zoals dreiging van automutilatie of suïcide, gevaar of onveiligheid uitgaande van
zogeheten «loverboys» of gevaar vanwege verslavingsproblematiek.