Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Inge van Dijk, Dijk, Stultiens, Vijlbrief, Koekkoek, Grinwis en Ergin over de brandbrief van enkele fracties inzake voortgang van de Hersteloperatie Toeslagen na het aftreden van Staatssecretaris Achahbar, van 19 november 2024

Antwoord van Staatssecretaris Palmen (Financiën) (ontvangen 10 januari 2025). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 722.

Vraag 1

Kunt u kennisnemen van de meegestuurde brief?1

Antwoord 1

Ja. De brief is voor beantwoording doorgezonden aan de verantwoordelijk bewindspersoon.

Vraag 2

Kunt u namens het kabinet reageren op de meegestuurde brief.

Antwoord 2

U treft mijn reactie hieronder.

Reactie op brandbrief voortgang hersteloperatie toeslagen

Na het vertrek van Staatssecretaris Achahbar heeft een groot aantal fracties in de
Tweede Kamer door middel van een brandbrief2 aan de Minister-President haar zorgen geuit over mogelijke vertraging die de hersteloperatie
oploopt. Ook hebben deze fracties opgemerkt dat de opstelling van de vertrekkend Staatssecretaris
de voornaamste reden was dat «er weer een klein beetje groeiend vertrouwen leek te
ontstaan dat de hersteloperatie zich in de goede richting zou gaan bewegen.» Als nieuwe
bewindspersoon op deze portefeuille reageer ik op deze brief.

Bij mijn hoorzitting heb ik aangegeven in te zetten op versnellen en verslimmen van
de hersteloperatie, met daarbij veel aandacht voor het luisteren naar gedupeerde ouders.
Mijn voorgangster heeft geconstateerd dat de hersteloperatie op onderdelen vastloopt
en stelde een andere, meer mensgerichte benadering voor. Herstel vormgeven op een
integrale manier, waarbij de wensen en noden van de gedupeerde centraal staan. Ik
onderschrijf deze insteek en heb veel waardering voor de lijn die mijn voorgangster
heeft ingezet.

Ik heb daarbij aandacht voor het verleden, het heden en de toekomst van toeslagen.
Onder andere door de toeslagenaffaire is het vertrouwen van burgers in de overheid
afgenomen. Dit leidt er onder meer toe dat zij minder of geen gebruik meer willen
of durven te maken van voorzieningen die juist bedoeld zijn om hen te helpen, zoals
toeslagen of andere vormen van inkomensondersteuning. Door open, eerlijke gesprekken
te voeren en samen met ouders en hun gezin, ketenpartners en andere belanghebbenden
te werken aan structurele oplossingen, kunnen we bouwen aan een toekomst waarin transparantie
en rechtvaardigheid voorop staan. Vanuit mijn eigen portefeuille doe ik dat zowel
via de hersteloperatie als door de komende jaren verder te gaan met verbeteringen
in en hervorming van het huidige toeslagenstelsel.

Maatregelen hersteloperatie

De hersteloperatie is erop gericht om gedupeerden en hun gezin ruimhartig te compenseren
voor gemaakte fouten, de geleden schade te vergoeden en hen in staat te stellen verder
te gaan met hun leven. Om de op onderdelen vastgelopen hersteloperatie vlot te trekken
is door mijn voorgangster een spoedadviescommissie ingesteld.3 Deze commissie heeft tot taak om, met oog voor de behoeften van de gedupeerden, te
onderzoeken op welke wijze de uitvoering van de hersteloperatie toeslagen kan worden
versneld en verbeterd en hoe eventuele knelpunten daarin op korte termijn kunnen worden
weggenomen. De commissie, onder leiding van Chris van Dam, is half november van start
gegaan. De commissie heeft inmiddels laten weten op 23 januari haar rapport uit te
brengen en ik zie uit naar de aanbevelingen.

Mijn voorgangster heeft al een eerste stap gezet in het meer mensgericht en versneld
uitvoeren van de hersteloperatie met de aankondiging van de pilot Totaalherstel.4 Hierbij gaan het Instituut Publieke Waarden (IPW) en de Uitvoeringsorganisatie Herstel
Toeslagen (UHT) samen zorg dragen voor een integrale totaalaanpak die de mens centraal
stelt. Deze pilot richt zich specifiek op nabestaanden van overleden gedupeerden;
een relatief kleine en overzichtelijke, maar wel diverse groep binnen de hersteloperatie.
Momenteel wordt door IPW en UHT een concreet plan van aanpak opgesteld, in samenwerking
met alle andere betrokken organisaties. Deze maand wordt gestart met de eerste nabestaanden.
Gedurende de uitvoering van de pilot wordt gekeken of deze werkwijze kan worden uitgebreid
naar andere groepen gedupeerden.

Op 10 december jl. is het centraal aanmeldpunt voor schadeherstel van start gegaan.5 Er is gestart met een grootschalige praktijktest met een diverse groep van ca. 500
ouders. Daarnaast is op 10 december ook een praktijktest gestart voor de digitale
schadevergoedingsroute met maximaal 200 ouders.

Als zich geen onvoorziene belemmeringen voordoen, zal het aanmeldportaal in de tweede
helft van januari definitief open gaan voor alle gedupeerden met aanvullende schade.
De praktijktest van de digitale schaderoute wordt in de tweede helft van januari geëvalueerd.

In het regeerprogramma is afgesproken dat alle Integrale Beoordelingen (IB’s) eind
2025 zijn afgerond en dat alle gedupeerde ouders hun aanvullende schade uiterlijk
2027 gecompenseerd krijgen. Die ambitie onderschrijf ik volledig. Tegelijk is in de
laatste Voortgangsrapportage (over de periode mei t/m aug. 2024) een aantal zorgpunten
benoemd. Deze zijn niet nieuw. Het betreft de achterstanden in de bezwaarafhandeling,
het verstrekken van dossiers en de noodzakelijke opschaling van de aanvullende schadeherstelroutes.
Hier wordt hard aan gewerkt. Zo zijn er sinds deze voortgangsrapportage stappen gezet
in het verhogen van de productiviteit en capaciteit van de CWS. En na een bij de verwachtingen
achterblijvende (her)start neemt het aantal schadestaten via de SGH inmiddels toe.
Tegelijkertijd moet worden vastgesteld dat het gewenste niveau van productiviteit
en capaciteit in de schaderoutes nog niet op niveau is. In de volgende Voortgangsrapportage
Hersteloperatie Toeslagen wordt hier nader over gerapporteerd. Uw Kamer ontvangt de
volgende Voortgangsrapportage medio februari 2025.

Ik wil uw Kamer aanmoedigen om zich persoonlijk te laten informeren over de werkzaamheden
van de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) door de mensen die daar werken.
Hiervoor kan een op maat gemaakt werkbezoek worden georganiseerd of kan UHT met een
presentatie naar uw Kamer komen.

Verbeteringen in het toeslagenstelsel

Vanuit mijn rol als Staatssecretaris Herstel en Toeslagen wil ik bijdragen aan een
beter toekomstig stelsel van inkomensondersteuning. In het regeerprogramma is opgenomen
dat de kinderopvangtoeslag wordt afgeschaft. Daarvoor in de plaats komt een hoge inkomensonafhankelijke
vergoeding voor alle werkende ouders en is er niet langer sprake van voorschotten
voor ouders, noch van terugvorderingen.

Ook voor de andere toeslagen zet het kabinet in op structurele oplossingen. Vorige
maand heb ik uw Kamer geïnformeerd over een aantal actuele ontwikkelingen bij Dienst
Toeslagen.6

Daarnaast werkt dit kabinet aan een herziening van het belasting- en toeslagenstelsel.
Dat is de eerste stap richting een eenvoudiger stelsel, dat beter aansluit bij mensen,
meer zekerheid geeft en waarin (meer) werken loont. In het voorjaar ontvangt uw Kamer
een eerste inhoudelijke brief met enkele varianten en keuzeopties, als startpunt voor
een parlementaire dialoog.

Tot slot

De toeslagenaffaire is een bladzijde in onze geschiedenis die we niet mogen, willen
en kunnen vergeten, maar op een gegeven moment wel om moeten slaan. Het proces van
herstel van dit collectieve overheidsfalen is voor iedere ouder en ieder gezin anders.
Samen met uw Kamer zet ik mij deze kabinetsperiode maximaal in om alle gedupeerden
en hun gezinnen het onrecht voorbij te helpen.