Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Slagt-Tichelman over smartvapes

Antwoord van Staatssecretaris Karremans (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
5 december 2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 557.

Vraag 1

Kent u het bericht «Smartvape gaat rond in Nederland – appen, gamen én vapen tegelijk:
«Nieuw misdadig dieptepunt»» en wat is uw reactie hierop?1

Antwoord 1

Ja

Vraag 2

Erkent u het dat de industrie achter de smartvape twee verslavingsgevoelige componenten,
vapen en sociale media, met elkaar combineert?

Antwoord 2

Daar lijkt het inderdaad op.

Vraag 3

Heeft u enig zicht op hoe wijdverbreid het gebruik van de smartvape onder de jongeren
is?

Antwoord 3

Er zijn geen cijfers over specifiek het gebruik van dit type vape. Wel weten we dat
het vapen onder jongeren hoog is: 21,7% van de jongeren tussen de 12 en 25 had in
2023 in het afgelopen jaar een vape gebruikt.

Vraag 4

Hoe gaat u ervoor zorgen dat het verbod op de smartvape ook daadwerkelijk gehandhaafd
wordt en niet zo makkelijk te omzeilen is als vapes met smaakjes, zoals onderzoek
van NU.nl laat zien?2

Antwoord 4

Het beeld is dat de smartvape niet voldoet aan de regels uit Tabaks- en rookwarenwet.
De NVWA houdt toezicht op deze wet en zij doen dit risicogestuurd op basis van signalen
zoals deze. Ook houden zij toezicht op het online verkoopverbod. Ik vind dat de handhaving
van de NVWA versterkt moet worden. Vanaf 2026 stel ik dan ook structureel 3 miljoen
euro extra beschikbaar voor de handhaving van de NVWA.

Vraag 5

Welke stappen gaat u ondernemen om juist ook de producenten van smartvapes aan te
pakken?

Antwoord 5

Het lijkt erop dat deze producten in China worden geproduceerd en verkocht aan klanten
in Europa. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat illegale vapes niet onze grenzen
over kunnen. Ik kom in het voorjaar van 2025 met een actieplan vapen om onder andere
de handel in illegale vapes verder tegen te gaan. Hierin zal ook aandacht zijn voor
het versterken van de handhaving op de Tabaks- en rookwarenwet.

Vraag 6

Deelt u de mening dat de aankondigde bezuinigingen op het Trimbosinstituut van € 200.000
in 2026 en € 643.000 in de jaren 2027, 2028 en 2029 niet bijdragen aan de kennisopbouw
over vapes in het algemeen en smartvapes in het bijzonder, en dat de bezuinigingen
daarmee niet bijdragen aan het tegengaan van het gebruik hiervan?

Antwoord 6

In het hoofdlijnenakkoord zijn Rijksbreed een aantal ombuigingen afgesproken. Het
gaat dan bijvoorbeeld om een taakstelling op subsidies en een korting op specifieke
uitkeringen. Deze raken ook de beleidsterreinen van het Ministerie van VWS en daarmee
ook de middelen voor preventie. Ondanks de bezuinigingen blijf ik inzetten op preventie
en deze strategie zal ik vormgeven binnen de budgettaire kaders. Hierbij houd ik rekening
met de doorgevoerde taakstellingen. Daarnaast zal ik bij de uitwerking vanzelfsprekend
rekening houden met doelmatigheid en doeltreffendheid, om zo kostenefficiënte maatregelen
te nemen.

Vraag 7

Wat gaat er met het preventieprogramma «Helder op school» gebeuren als gevolg van
de flinke bezuiniging op het Trimbos-instituut? Bent u bang voor een toename in verslavende
middelen onder scholieren en studenten als dit wordt wegbezuinigd?

Antwoord 7

Ik kijk samen met het Trimbos-instituut hoe we de besparing zo slim mogelijk kunnen
invullen. Het programma Helder op School gaat de komende jaren gewoon door.

Vraag 8

Hoe verklaart u de schijnbare tegenstelling tussen aan de ene kant een flinke bezuiniging
op verslavingszorg en onderzoek en aan de andere kant een focus op het beperken van
vapegebruik? Vindt u dit niet tegenstrijdig? Zo nee, waarom niet? Waarom maakt u de
keuze vapeverslaving te prioriteren, boven de aanpak van gameverslaving, gokverslaving,
drugverslaving en alcoholverslaving?

Antwoord 8

De vape is in korte tijd zeer populair geworden, met name onder jongeren. Daarom heb
ik extra aandacht voor het voorkomen van vapen. Op veel terreinen kan minder geld
uitgegeven worden. Daarom is het extra belangrijk in te zetten op preventie zodat
dit niet later in de zorg opgelost zou moeten worden.

Bovendien blijft er voor verslavingszorg nog steeds veel geld beschikbaar.

Vraag 9

Waarom is de € 3 miljoen voor het structureel versterken van de handhavingscapaciteit
van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) op onder meer illegale vapes
niet begroot voor het jaar 2025? Erkent u dat er grote urgentie is voor het handhaven
op vapes en smartvapes?

Antwoord 9

De structurele reeks van 3 miljoen euro voor versterking van het toezicht door de
NVWA in het kader van het actieplan tegen vapen begint om boekhoudkundige redenen
in 2026. Er is een amendement ingediend op de begroting van het Ministerie van VWS
om in 2025 2 miljoen euro vrij te maken zodat de NVWA reeds volgend jaar kan starten
met de versterking van het toezicht en de formatie daarvoor uit te breiden. Ik wacht
de stemming over het amendement hierover af.

Vraag 10

Denkt u dat de aangekondigde versterking van de handhavingscapaciteit van de NVWA
afdoende is gezien de opkomst van de smartvapes?

Antwoord 10

Ik ben van mening dat de NVWA op dit moment zeer efficiënt gebruikmaakt van de beschikbare
handhavingscapaciteit en handhavingsmogelijkheden om de handel in illegale vapes tegen
te gaan. Ik ben er van overtuigd dat de NVWA met de additionele middelen aanmerkelijk
meer slagkracht zal hebben. Daarbij wil ik wel benadrukken dat handhaving alleen niet
voldoende is. Producenten, importeurs, distributeurs en alle andere bedrijven en individuen
in de handelsketen van vapes moeten verantwoordelijkheid nemen om te voorkomen dat
illegale vapes op de markt worden gebracht. Verder is het van het grootste belang
dat ouders, scholen, overheden en andere betrokkenen blijven uitdragen dat vapes zeer
ongezond zijn en dat het niet normaal is om te vapen. Het terugdringen van de vraag
is namelijk zeker zo belangrijk als het terugdringen van het aanbod.

Vraag 11

Klopt het dat u naar aanleiding van het artikel van RTL Nieuws het door LUMC-artsen
ontwikkelde lespakket over vapen aanhaalde?

Antwoord 11

Ik vind het goed dat artsen hun zorgen uiten over het vapen bij jongeren, ik heb in
mijn reactie niet verwezen naar specifieke lespakketten.

Vraag 12

Krijgen artsen een vergoeding vanuit het Ministerie van VWS om de vele aangevraagde
gastlessen te geven over de gevaren van e-sigaretten? Zo ja, welke regeling is dit,
en wordt dit gecontinueerd of uitgebreid? Zo, nee waarom niet en bent u van plan dit
wel te gaan regelen?

Antwoord 12

Het programma Helder op School is een bewezen effectieve manier om middelenpreventie
op scholen vorm te geven. Daarvoor is een integrale aanpak nodig, waar (gast)lessen
onderdeel van kunnen zijn. Het ligt op dit moment niet voor de hand om parallel daaraan
aparte gastlessen te subsidiëren.

Vraag 13

Hoe groot zijn de bezuinigingen op de specifieke uitkering Gezond Actief Leven Akkoord
(SPUK GALA), welke gericht is op het bevorderen van een gezonde levensstijl?Deelt
u de mening dat deze bezuinigingen bovenop de bezuinigingen van het Trimbos en de
wetenschap niet wenselijk zijn om de doelstelling van een rookvrije generatie te behalen?
Kunt u dat nader toelichten?

Antwoord 13

In het regeerprogramma is aangegeven dat het kabinet werkt aan het omzetten van specifieke
uitkeringen in fondsuitkeringen. De bijbehorende 10% korting is reeds budgettair verwerkt
in de VWS-begroting. Het voortzetten van bestaande specifieke uitkeringen of het toekennen
van nieuwe specifieke uitkeringen, is slechts mogelijk op basis van een kabinetsbesluit.
Voor iedere specifieke uitkering zal eenzelfde door de ministerraad vastgesteld afwegingskader
worden doorlopen om te komen tot besluitvorming over de definitieve lijst om te zetten
specifieke uitkeringen. Hierbij wordt onder andere gekeken naar wat de consequenties
zijn van omzetting van een specifieke uitkering in een fondsuitkering. Samen met de
Vereniging Nederlandse Gemeenten zal bij een omzetting naar een ander

financieel instrument en de toegepaste korting uiteraard worden gekeken naar een bijbehorende
passende uitvoerbare taakstelling indien deze door de gemeenten uitgevoerd dient te
worden.

Vraag 14

Klopt het dat er geen budget vrijgemaakt is voor de programma’s Opgroeien in een Kansrijke
omgeving (OKO), gebaseerd op het succesvolle Ijslandse preventieprogramma, en ikstopnu.nl
voor na 2026? Betekent dit dat deze programma’s vanaf 2026 geen doorgang meer vinden?

Antwoord 14

Ikstopnu.nl en de bijbehorende Stoplijn worden uitgevoerd door het Trimbos-instituut.
Volgend jaar zijn er incidenteel extra middelen gereserveerd om een impuls te geven,
met name gericht op vapen. In 2025 loopt ook OKO door. Voor beide programma’s wordt
in samenspraak met het Trimbos-instituut bekeken hoe deze vanaf 2026 ingevuld kunnen
worden.

Vraag 15

Zijn er nog meer programma’s gericht op preventie voor roken die worden gestopt? Zo
ja, welke?

Antwoord 15

In het hoofdlijnenakkoord is Rijksbreed een aantal ombuigingen afgesproken. Het gaat
dan bijvoorbeeld om een taakstelling op subsidies en een korting op specifieke uitkeringen.
Deze raken ook de beleidsterreinen van het Ministerie van VWS en daarmee ook preventie
van roken. Uw Kamer is bij brief op 22 oktober 2024 geïnformeerd over de uitgaven
aan preventie (Uitgaven aan preventie en investeringsmodel preventie).3