Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Diederik van Dijk over het bericht dat er voor het eerst iemand stierf in een zelfdodingsmachine

Antwoord van Minister Van Weel (Justitie en Veiligheid), mede namens de Staatssecretaris
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 5 november 2024).

Vraag 1

Kent u het bericht «Eerste persoon ter wereld sterft in «zelfdodingscapsule» in Zwitserland»?1

Antwoord 1

Ja, ik ben bekend met dit bericht.

Vraag 2

Kunt u bevestigen dat de zelfdodingscapsule werd ontwikkeld en gebouwd in Nederland?

Antwoord 2

Uit mediaberichten maak ik op dat de zelfdodingscapsule in Nederland is ontwikkeld
en gebouwd. Of dit daadwerkelijk het geval is kan ik niet bevestigen.

Vraag 3

Deelt u de mening dat dit zeer onwenselijk en zorgwekkend is?

Antwoord 3

Het ontwikkelen, demonstreren en zelfs gebruiken van een dergelijke zelfdodingscapsule
vind ik onwenselijk. De inzet van dit kabinet is juist om het aantal suïcides terug
te dringen, onder andere door de toegang tot dodelijke middelen te beperken. Waar
het gaat om euthanasie of hulp bij zelfdoding kent Nederland een wettelijk kader waarmee
uitsluitend artsen bevoegd zijn om dit, met inachtneming van de wettelijke zorgvuldigheidseisen,
uit te voeren.

Vraag 4

Waarom is het bouwen en bezitten van zo’n zelfdodingsmachine in Nederland niet verboden?
Hoe verhoudt dit zich tot het wettelijk kader als het gaat om euthanasie en hulp bij
zelfdoding?

Antwoord 4

Op dit moment loopt er een strafrechtelijk onderzoek in Zwitserland. Zoals wellicht
bekend hebben de Zwitserse autoriteiten een rechtshulpverzoek ingediend bij het Openbaar
Ministerie (OM) in Nederland dat inmiddels is uitgevoerd. In het belang van dit onderzoek
zal ik mij hierover niet verder uitlaten.

In zijn algemeenheid kan ik zeggen dat euthanasie en hulp bij zelfdoding niet strafbaar
zijn, mits verricht door een arts die voldoet aan de wettelijke zorgvuldigheidseisen
van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding en hiervan
mededeling doet aan de gemeentelijke lijkschouwer overeenkomstig de Wet op de lijkbezorging.
Dit volgt uit artikel 293, tweede lid en artikel 294, tweede lid van het Wetboek van
Strafrecht.

Indien niet aan deze eisen is voldaan en een persoon een ander behulpzaam is bij zelfdoding
of hem daartoe de middelen verstrekt, is deze persoon strafbaar als de dood ook daadwerkelijk
intreedt. Het is aan het OM om te beoordelen of iemand wordt aangemerkt als verdachte
van hulp bij zelfdoding en uiteindelijk aan de rechter om de strafbaarheid te bepalen,
dat is niet aan mij.

Vraag 5

Kunt u bevestigen dat het eventueel gebruiken van deze zelfdodingsmachine in Nederland
verboden is?

Antwoord 5

Zelfdoding is niet strafbaar. Indien een persoon deze capsule voor zichzelf gebruikt
is deze dus niet strafbaar. Het is daarbij aan het OM om te beoordelen of eventuele
derden die hierbij betrokken zijn, moeten worden vervolgd vanwege hulp bij zelfdoding.

Vraag 6

Bent u bereid om in overleg te treden met het Openbaar Ministerie om te bezien welke
stappen er gezet zouden kunnen worden in de richting van de bedenker van deze zelfdodingsmachine?

Antwoord 6

De beoordeling of strafrechtelijk optreden opportuun is, is aan het OM. Het is aan
het OM om deze beoordeling eigenstandig en zonder politieke inmenging te maken. Ik
zal hierover dan ook niet in overleg treden met het OM.

Vraag 7

Heeft de bedenker van deze zelfdodingsmachine in Nederland een vergunning en/of patent
aangevraagd voor zijn «uitvinding»? Is het bedenken van een apparaten waarmee mensen
kunnen worden gedood, gereguleerd?

Antwoord 7

In de octrooidatabank Espacenet heb ik geen octrooi kunnen vinden. Het is mij niet
bekend of er een octrooiaanvraag loopt. Voor het aanvragen van een octrooi moet een
uitvinding voldoen aan de eisen van nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid.
Het Europees Octrooiverdrag stelt daarnaast in artikel 53, eerste lid dat Europese
octrooien niet worden verleend voor uitvindingen waarvan de commerciële toepassing
strijdig zou zijn met de openbare orde of met de goede zeden. Wel is het zo dat een
dergelijke strijdigheid niet kan worden afgeleid uit het enkele feit dat de toepassing
van de uitvindingen in bepaalde of alle Verdragsluitende Staten door een wettelijke
of reglementaire bepaling verboden is.

De uitvinder van de zelfdodingscapsule heeft zelf overigens eerder aangegeven dat
er geen patent rust op het ontwerp en dat hij geen enkel commercieel motief heeft.2

Vraag 8

Is het naar het buitenland exporteren van deze zelfdodingsmachine legaal?

Antwoord 8

Onder de geldende handelsregels (onder andere ten aanzien de export van strategische
goederen) zijn er geen belemmeringen voor de in- of uitvoer van de betreffende zelfdodingscapsule.

Vraag 9

Hoe verhoudt het bouwen van een zelfdodingsmachine zich tot de inzet van het kabinet
om het aantal suïcides terug te dringen?

Antwoord 9

Het kabinet blijft onverminderd inzetten op het verminderen van het aantal suïcides.
Het is en blijft nodig om mensen met suïcidale gedachten te bereiken en met hen in
gesprek te gaan om daarmee een suïcide te voorkomen. Onderdeel van het beleid is ook
het beperken van toegang tot dodelijke middelen om het aantal suïcides terug te dringen.
Dit is één van de pijlers van de derde landelijke agenda suïcidepreventie. Er is daarbinnen
aandacht voor de middelen en omstandigheden die het mogelijk maken om suïcide te plegen.
Binnen deze pijler staan gebouwveiligheid, verkrijgbaarheid en veilig omgaan met dodelijke
middelen en de risico’s van sociale media centraal.