Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Dijk over private equity in de accountancy

Antwoord van Minister Heinen (Financiën) (ontvangen 4 november 2024). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 112.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «experts vrezen commerciële draaikolk door private
equity bij accountantskantoren»?1 Deelt u de zorgen die worden geuit door experts dat private equity een commerciële
draaikolk veroorzaken?

Antwoord 1

Ja, ik heb van het artikel kennisgenomen. In hun slotrapportage «Druk en tegendruk»
uit 2023 constateerden de Kwartiermakers toekomst accountancysector dat private equity
een toenemende belangstelling heeft voor de accountantsorganisaties met een reguliere
vergunning.2 Het effect van private equity in de accountancysector is niet op één manier te duiden.
Accountantsorganisaties die zich openstellen voor een private equity-aandeelhouder
kunnen daar baat bij hebben als er op een andere wijze geen ruimte is of kan ontstaan
voor investeringen in innovatiever en efficiënter werken en daarmee in een hogere
kwaliteit. Soms worden vraagtekens gezet bij het streven naar winst van een dergelijke
aandeelhouder. Daar staat tegenover dat de wens om rendement te maken op dit moment
ook al onderdeel is van de bedrijfsvoering van accountantsorganisaties en dus niet
alleen is voorbehouden aan private equity. Anderzijds ben ik me ervan bewust dat aandeelhouders,
onder wie private equity-partijen, een groter belang kunnen hebben bij groei van de
omzet en winst, en vooral ook uit kunnen zijn op kortetermijnrendement. Met als doel
winst te maken bij doorverkoop van hun belang in de onderneming. Dit kan mogelijk
botsen met het langetermijnbelang van de kwaliteit van de wettelijke controle. Daarom
houd ik de ontwikkelingen van private equity in de accountancysector goed in de gaten.

Vraag 2

Wat vindt u van het feit dat een derde van de accountantskantoren straks in handen
is van private equity? Past het rendementsdenken van private equity bij de sector
die de afgelopen jaren zo geplaagd is door fraude?

Antwoord 2

Ik volg de ontwikkeling ten aanzien van private equity in de accountancysector nauwlettend,
met het oog op de in de vorige vraag genoemde aandachtpunten. Los daarvan staan accountantsorganisaties
onder toezicht. In de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta) staan verplichtingen
voor accountantsorganisaties, met het oog op onafhankelijkheid van de externe accountant
en de integere bedrijfsvoering. Die verplichtingen gelden ook voor accountantskantoren
waarvan de eigenaar een private equity-partij is.

Vraag 3

Wat betekent de komst van private equity voor de onafhankelijkheid van de accountant
wat u betreft? Wat gaat u doen om de onafhankelijkheid te waarborgen?3

Antwoord 3

De onafhankelijkheid van de accountant is geborgd in de wet. De AFM houdt hier toezicht
op. Accountants die wettelijke controletaken uitvoeren moeten dit onafhankelijk van
zowel hun cliënten als hun aandeelhouders kunnen doen. In de Wta zijn diverse maatregelen
opgenomen die deze onafhankelijkheid van de accountantsorganisatie en de externe accountant
borgen. Zo moeten accountants zelf de meerderheid van de stemrechten in een accountantsorganisatie
houden, mag de zeggenschapsstructuur geen belemmering vormen voor het toezicht en
moet een accountantsorganisatie de bedrijfsvoering zo inrichten dat deze een beheerste
en integere uitoefening van haar bedrijf waarborgt.4

Vraag 4

Bent u bekend met het gebrek aan kwaliteit van de controle in de accountancy? Vreest
u met de hoogleraren en experts dat de kwaliteit nog verder zal afnemen bij overname
door private equity?

Antwoord 4

Iedereen moet erop kunnen vertrouwen dat de wettelijk verplichte accountantscontroles
voldoen aan de wettelijke kwaliteitseisen. Op basis van onderzoeken van de AFM, de
aanbevelingen van de Commissie toekomst accountancysector en de aanbevelingen van
de Kwartiermakers (Kta) is dudielijk dat bepaalde kwaliteitsaspecten van de wettelijke
controle vatbaar zijn voor verbetering.5 In het voorstel voor de Wijzigingswet accountancysector, dat bij uw Kamer aanhangig
is, zijn maatregelen opgenomen om de kwaliteit van de wettelijke controle te verbeteren.6 Ik heb op dit moment geen aanleiding om te veronderstellen dat de invloed van private
equity hieraan per saldo afbreuk doet, maar ik blijf de ontwikkelingen en mogelijke
risico’s in de gaten houden.

Vraag 5 en 7

Kent u de kritiek van de toezichthouder AFM die zegt dat er een botsing ontstaat tussen
het streven naar rendement van private equity en goede accountantscontrole? Wat gaat
u met deze kritiek doen? Wat zijn de mogelijke maatregelen van uw kant?

Is het niet vreemd dat de toezichthouder AFM wil dat accountantskantoren zelf zorgen
voor passende maatregelen «om te waarborgen dat de kwaliteit van de wettelijke controle
voorop staat»? Vindt u dat de slager zijn eigen vlees moet keuren?

Antwoord 5 en 7

De AFM heeft een belangrijke taak om erop toe te zien dat de wettelijk verplichte
accountantscontrole aan de wettelijke kwaliteitseisen voldoet en mogelijke knelpunten
en risico’s te signaleren. Ik ben bekend met de genoemde analyse van de AFM. Ik blijf
hierover in gesprek met de AFM en zal ook zelf de ontwikkeling van de aanwezigheid
van private equity in de accountancysector in de gaten houden. Het is positief dat
de AFM aan accountancyorganisaties aandachtspunten meegeeft voor het geval zij een
pirvate-equitydeelneming overwegen. Ik zie vooralsnog geen aanleiding voor verdergaande
wettelijke maatregelen dan die nu al gelden om de onafhankelijke van de wettelijke
controle te waarborgen.

Vraag 8

Vreest u met de experts dat de accountancy schaalvergroting door private equity ook
kan leiden tot hogere prijzen en meer focus op grotere klanten? Wat gaat u doen voor
kleinere klanten?

Antwoord 8

De Wta legt diverse verplichtingen aan accountantsorganisaties op die ervoor moeten
zorgen dat externe accountants hun werk onafhankelijk kunnen uitvoeren. Zo moeten
accountantsorganisaties een stelsel van kwaliteitsbeheersing hebben, gedragsregels
vastleggen en een passend beloningsbeleid hebben.7 In het eerdergenoemde voorstel voor de Wijzigingswet accountancysector zijn aanvullende
verplichtingen opgenomen, zoals de versterking en de uitbreiding van de reikwijdte
van de plicht tot instelling van een orgaan dat is belast met het interne toezicht
bij grote reguliere accountantsorganisaties. De accountantsorganisaties kunnen binnen
de kaders van de bestaande regels nadere invulling geven aan deze vereisten. De AFM
houdt hier toezicht op. Gegeven deze context vind ik het passend dat de AFM accountantsorganisaties
wijst op de mogelijke risico’s van private equity en in dat kader aan hen de oproep
doet om hun wettelijke verplichtingen goed te borgen.

Vraag 9

Deelt u de kritiek van experts dat de toegang tot een accountant voor kleine bedrijven
onder druk komt te staan door private equity? Heeft u signalen dat dat nu al problemen
geeft? Wat gaat u daaraan doen?

Antwoord 9

Het is belangrijk dat alle controleplichtige ondernemingen toegang hebben tot een
accountant. Hoewel er sinds 2014 een trend gaande is waarbij het aantal reguliere
accountantsorganisaties afneemt door fusies, overnames en het inleveren van vergunningen,
neemt hun marktaandeel in de wettelijke controles juist toe (61% in 2023).8 Ik heb vooralsnog geen signalen ontvangen dat private equity leidt tot hogere prijzen
en een focus op grotere klanten en dat dit leidt tot problemen voor kleinere klanten.

Vraag 10

Meent u met de SP dat «private equity» kantoren hun focus zullen verleggen van audit-
en assurancediensten naar meer lucratieve adviesdiensten, waar de marges hoger zijn
en de onafhankelijkheid minder cruciaal wordt geacht? Wat gaat u hiertegen doen?

Antwoord 10

Zoals hiervoor aangegeven is het van belang dat ook kleinere controleplichtige ondernemingen
toegang hebben tot een accountant. Er zijn op dit moment 228 accountantsorganisaties
met een reguliere vergunning.9 Deze mogen een wettelijke controle uitvoeren bij controleplichtige (middel)grote
ondernemingen, niet zijnde organisaties van openbaar belang. Daarmee is er nog altijd
een aanzienlijk aantal accountantsorganisaties dat deze ondernemingen kan bedienen.
Er zijn mij geen signalen bekend dat de toegang voor kleine bedrijven tot een accountant
onder druk komt te staan door de komst van private equity.

Vraag 11

Meent u met de SP dat «private equity» kantoren hun focus zullen verleggen van audit-
en assurancediensten naar meer lucratieve adviesdiensten, waar de marges hoger zijn
en de onafhankelijkheid minder cruciaal wordt geacht? Wat gaat u hiertegen doen?

Antwoord 11

Het is belangrijk dat er voldoende aanbod blijft van accountantsorganisaties die wettelijk
verplichte audit- en assurancediensten verrichten. Deze diensten kunnen ook een stabiele
inkomstenbron voor accountantsorganisaties zijn. Bovendien worden deze controles in
de nabije toekomst uitgebreid met de verplichte duurzaamheidsassurance. Hierdoor blijft
het interessant deze werkzaamheden aan te bieden. Voor wat betreft de onafhankelijkheid
van accountantsorganisaties verwijs ik naar de eerdergenoemde wettelijke waarborgen.