Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Rajkowski over het bericht ‘Asielzoekers veroorzaken overlast in Grave: 'Mensen durven straat niet op'’

Antwoord van Minister Faber – Van de Klashorst (Asiel en Migratie) (ontvangen 23 oktober
2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 310.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Asielzoekers veroorzaken overlast in Grave: «Mensen
durven straat niet op»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Herkent u het beeld van toegenomen overlast door asielzoekers in Grave? Zo nee, waarom
niet? Zo ja, wat is hier de oorzaak van?

Klopt het dat de overlast sinds twee weken is toegenomen? Zo nee, waarom niet? Zo
ja, wat is er de afgelopen twee weken veranderd waardoor dit is gebeurd?

Antwoord 2 en 3

In deze periode heeft de politie een toename van het aantal meldingen gezien. Deze
toename is gerelateerd aan twee gebeurtenissen. De politie ontving rondom 17 en 18 september
jl. een twintigtal meldingen/aangiften van (pogingen tot) auto-inbraken en meldingen
van verdachte situaties bij woningen. De politie heeft hiervoor twee verdachten aangehouden.

Daarnaast was er op 22 september jl. een ruzie op straat tussen een groep jongeren.
Deze jongeren zijn staande gehouden en weggestuurd door de politie.

Deze gebeurtenissen stonden los van elkaar. Er is op dit moment geen sprake meer van
een verhoogd aantal meldingen.

Vraag 4

Heeft de toegenomen overlast inderdaad te maken met de overplaatsing van een groep
asielzoekers van het asielzoekerscentrum (azc) in Budel naar Velp? Wat voor asielzoekers
betreft dit met name? Gaat het bijvoorbeeld om kansarme asielzoekers en/of mensen
die in een tweestatusstelsel als subsidiair zouden worden bestempeld en/of alleenstaande
minderjarige vreemdelingen (amv's)?

Antwoord 4

Bij de inbraak en diefstal waren twee bewoners van het azc betrokken die zijn aangehouden.
Om privacyredenen kan ik verder niet ingaan op de door u gevraagde informatie over
deze personen.

Vraag 5

Betreft het incident van afgelopen zondag vanaf de poort van azc Grave ook asielzoekers
van andere azc’s? Zo ja, waar komen zij dan vandaan en op welke manier is het incident
dan gecoördineerd?

Antwoord 5

Bij het incident voor de poort op 22 september jl. waren geen bewoners van het azc
betrokken. De jongeren op straat kwamen uit diverse plaatsen in Nederland, onder andere
uit Zuid-Holland, Noord-Brabant en Gelderland.

Vraag 6

Deelt u de mening dat u een rol heeft in ervoor zorgen dat overlast door asielzoekers
zoveel mogelijk wordt ingeperkt? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat gaat u hieraan doen?

Antwoord 6

Ja, daarom voert dit kabinet een lik-op-stukaanpak op overlast, intimidatie en geweld
van asielzoekers. Ernstige overlastgevers kunnen uit reguliere opvanglocaties worden
overgeplaatst naar de handhavings- en toezichtslocatie waar een vrijheidsbeperkende
maatregel wordt opgelegd. Tegelijkertijd wordt ingezet op een snelle doorstart van
de procesbeschikbaarheidsaanpak voor asielzoekers met een kansarme aanvraag (zie nadere
toelichting in antwoord op vraag2.

Om criminele vreemdelingen te laten merken dat hun gedrag niet wordt getolereerd en
verblijfsrechtelijke consequenties kan hebben, wordt een aanpassing van de glijdende
schaal onderzocht, de ongewenstverklaring uitgebreid en gekeken hoe de lat voor verblijfsrechtelijke
consequenties kan worden verlaagd. Daardoor kunnen de vergunningen van criminele vreemdelingen
worden ingetrokken en kunnen zij worden uitgezet als er geen terugkeerbeletsel bestaat.

Ten slotte wordt ingezet op het intensiveren van het terugkeertraject voor overlastgevende
asielzoekers van wie de asielaanvraag is afgewezen. Het speciaal hiervoor ingerichte
Team overlastgevende vreemdelingen (TOV) zal deze aanpak coördineren. Doel is om overlastgevers
in beeld te krijgen en houden, waarna actief aan hun terugkeerproces wordt gewerkt.

Vraag 7

Welke maatregelen zijn getroffen om overlast te voorkomen en veiligheid van de inwoners
van Grave en de medewerkers van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) te waarborgen?
Wordt er door het COA aanvullende beveiliging of toezicht ingezet, bijvoorbeeld in
en rondom het azc in Velp?

Antwoord 7

De politie heeft twee mannen van 27 en 47 jaar aangehouden naar aanleiding van de
meldingen/aangiften van diefstallen uit auto’s.

Daarnaast is het toezicht door boa´s, de flying squad (boa´s met specialisatie op
azc-bewoners), straatcoaches en de politie geïntensiveerd. Zij zijn meer aanwezig
in het straatbeeld.

Het COA voert gesprekken met bewoners van het azc, die erg zijn geschrokken van de
negatieve berichten op social media, en heeft het toezicht op de in- en uitgaande
bezoekersstroom aangescherpt.

Vraag 8

Welke maatregelen bent u verder nog van plan te nemen om de veiligheid van de inwoners
van Grave en de medewerkers van het COA te waarborgen?

Antwoord 8

De lokale driehoek (burgemeester, politie en officier van justitie) is verantwoordelijk
voor de openbare orde en veiligheid, handhaving van de wet en het vervolgen van wetsovertreders.
De burgemeester is verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde en de
inzet hierop door de politie. De officier van justitie is verantwoordelijk voor de
strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde.

Tegelijkertijd werkt dit kabinet aan een structureel pakket aan asielmaatregelen.
Startpunt voor de uitvoering is dat asielverzoeken van asielzoekers met kansarme aanvragen
en overlastgevende asielzoekers die al in Nederland zijn, zo snel mogelijk worden
afgewezen. Daartoe wordt gewerkt aan de doorstart van de procesbeschikbaarheidsaanpak,
waar asielzoekers met een kansarme aanvraag of asielzoekers die overlast veroorzaken
worden behandeld door de IND in een versoberd regime. De verwachting is dat die aanpak
bijdraagt aan de afname van overlast. Omdat een relatief groot deel van de asielzoekers
met een kansarme aanvraag voorkomt in de overlastcijfers, zal met deze inzet de overlast
naar verwachting afnemen.

Vraag 9

Bestaat de groep overlastgevers vooral uit asielzoekers van wie de aanvraag voor een
verblijfsvergunning is afgewezen? Zo ja, waarom zijn deze asielzoekers nog niet uitgezet
en wat gaat u doen om deze mensen zo snel mogelijk uit te zetten?

Antwoord 9

De groep overlastgevers die betrokken waren bij de onrust op 22 september kwamen uit
andere delen van Nederland. De groep overlastgevers is staande gehouden en weggestuurd
door de politie. Ik kan niet verder ingaan op individuele persoonsinformatie.

Vraag 10

Wat zijn de huidige regelingen omtrent de overplaatsing van overlastgevende asielzoekers
naar een locatie waar zij onder strenger toezicht staan? Kan deze groep overgeplaatst
worden naar een handhaving- en toezichtlocatie (HTL)? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10

Het COA kan verschillende maatregelen opleggen aan overlastgevers, waaronder het overplaatsen naar een andere locatie voor
een time-out. Aan asielzoekers die (ernstige) overlast, bedreiging of geweld veroorzaken,
kan de htl-maatregel worden opgelegd. De htl-maatregel is een individuele maatregel
die per individu moet worden gemotiveerd.

Vraag 11

Deelt u de mening dat overlastgevende kansarme asielzoekers per direct in een vrijheidsbeperkende
omgeving geplaatst zouden moeten worden, zoals een procesbeschikbaarheidslocatie (PBL)?
Bent u bereid zo snel mogelijk een PBL te openen en daarbij een «one-strike-out» principe
te hanteren dat zodra een kansarme asielzoeker overlast veroorzaakt deze per direct
naar een PBL overgeplaatst kan worden? Zo ja, hoe gaat u ervoor zorgen dat een heropende
PBL aan de juridische juiste waarborgen voldoet? Zo nee, waarom niet? Wat gaat u dan
wel doen om overlastgevers aan te pakken en het voor bewoners in Grave weer rustig
te krijgen?

Antwoord 11

Met de doorontwikkeling van de procesbeschikbaarheidslocaties wordt beoogd de pilot
te verbreden door te gaan werken met een procesbeschikbaarheidsaanpak. Die is in eerste
instantie gericht op versterking van het zicht op de beschikbaarheid voor het asielproces
van de vreemdeling door het instellen van een tweemaal daagse inhuisregistratie door
het COA. Indien de vreemdeling niet beschikbaar blijkt bij de inhuisregistratie en/of
wanneer sprake is van overlastgevend gedrag, zowel op de COA-locatie als daarbuiten,
bijvoorbeeld bij (winkel)diefstal, zal worden beoordeeld of een vrijheidsbeperkende
maatregel in de zin van artikel 56 Vreemdelingenwet aan de vreemdeling kan worden
opgelegd.

Deze maatregel valt samen met een intensief dagprogramma, gericht op de afwikkeling
van het asielproces, waar zelfstandige terugkeer met hulp van IOM wordt aangeboden.
De oplegging van de vrijheidsbeperkende maatregel is een escalatiestap die wordt opgelegd
indien het gedrag van de vreemdeling daartoe aanleiding geeft. Het is een middel dat
beschikbaarheid voor de asielprocedure waarborgt, wat moet leiden tot het vlot en
efficiënt afhandelen van de aanvragen van deze doelgroep.

Voor vreemdelingen die ernstige overlast veroorzaken (zowel op een reguliere opvanglocatie
als op de PBL) blijft plaatsing op de handhaving en toezichtlocatie (htl) in Hoogeveen
mogelijk.

Bij brief van 17 mei jl. is de Kamer geïnformeerd over de ontwikkelingen met betrekking
tot de aangescherpte procesbeschikbaarheidsaanpak in Ter Apel.3 De wens van zowel mij als de gemeente Westerwolde is dat de procesbeschikbaarheidsaanpak
zo snel mogelijk kan worden hervat in Ter Apel. Hiervoor is onder andere randvoorwaardelijk
dat de situatie in Ter Apel normaliseert, zodat er voldoende opvangcapaciteit beschikbaar
komt om asielzoekers in de PBL te kunnen plaatsen.

Met de gemeente Cranendonck wordt bezien op welke manier ook daar gestart kan worden
met de hernieuwde procesbeschikbaarheidsaanpak. Ik blijf mij onverminderd inzetten
voor het realiseren van meer van dit soort locaties.