Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Burg en Kamminga over het bericht ‘Russen maken microchips met oude ASML-machines voor wapens’

Antwoord van Minister Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp) en van Minister
Veldkamp (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 18 oktober 2024).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Russen maken microchips met oude ASML-machines
voor wapens»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Herkent u het geschetste beeld dat sinds het begin van de oorlog in Oekraïne minstens
170 reserveonderdelen voor ASML-machines Rusland zijn binnengekomen?

Antwoord 2

Wij kunnen de in het artikel genoemde aantallen en inhoud van de zendingen niet bevestigen,
maar herkennen in algemene zin het beeld dat goederen van strategisch belang ondanks
de sancties nog steeds in Rusland terechtkomen.

Vraag 3

Kunt u toelichten hoeveel ASML-machines Rusland op dit moment operationeel zijn? Hoeveel
chips kunnen er potentieel met deze machines geproduceerd worden?

Antwoord 3

Het kabinet kan geen inzicht geven in het aantal en het soort ASML-machines in Rusland.
De historische exporten van een bedrijf zijn bedrijfsvertrouwelijke informatie, waarover
het kabinet zich niet kan uitlaten.

Vraag 4

Heeft de Russische overheid naast de in het door Trouw gepubliceerde artikel beschreven
ASML PAS 5500-machine nog meer (nieuwere) machines die door ASML zijn geproduceerd?
Zo ja, hoe hoog acht u de kans dat met deze machines ook chips worden geproduceerd
die in de oorlogsindustrie worden gebruikt?2

Antwoord 4

Zie ook het antwoord op vraag 3. Het is mogelijk dat deze machines ook chips fabriceren
die bijdragen aan de Russische oorlogsindustrie, maar ons beeld is dat de oorlogsindustrie
nog vrijwel volledig afhankelijk is van geïmporteerde (westerse) componenten. Een
van de redenen hierachter is dat wapensystemen doorgaans gecertificeerd zijn op basis
van specifieke componenten. Het exact namaken van dergelijke componenten is complex
en vereist naast deze machines nog veel andere technologie.

Vraag 5

Kunt u aangeven welke en hoeveel wapensystemen van Rusland gebruik kunnen maken van
de microchips die met ASML-machines geproduceerd kunnen worden?

Antwoord 5

Voor de productie van chips is diverse apparatuur en technologie nodig, waaronder
de hiergenoemde apparatuur. Welke en hoeveel wapensystemen gebruikmaken van microchips
die gemaakt kunnen worden met de in het artikel beschreven productieapparatuur kan
niet met zekerheid worden gezegd. De algemene indruk is dat De Russische militaire
industrie voor de productie van wapensystemen nog steeds in hoge mate afhankelijk
is van geïmporteerde westerse onderdelen.

Vraag 6

Kunt u aangeven of er duidelijkheid bestaat over hoeveel reserveonderdelen voor ASML-machines
er sinds het begin van de oorlog in Oekraïne zijn geïmporteerd in Rusland? Zo ja,
hoeveel zijn dit er?

Antwoord 6

Hoewel het ministerie intensief samenwerkt met partners om een compleet beeld te krijgen
van sanctieomzeiling, geeft de beschikbare data niet voldoende detailniveau om hier
met zekerheid iets over te zeggen. Signalen van sanctieomzeiling worden altijd opgevolgd
met onderzoek.

Vraag 7

Kunt u een inschatting maken van het type chips dat door Rusland geproduceerd kan
worden met de ASML-machines waar zij over beschikken? Zo ja, om welke typen gaat het?

Antwoord 7

Zie graag het antwoord op vragen 3, 4 en 5.

Vraag 8

Reserve-onderdelen worden zeer waarschijnlijk via buitenlandse tussenhandelaren geleverd,
hoe zet u zich ervoor in om deze handel tegen te gaan? Bent u het ermee eens dat elke
vorm van tussenhandel in chip-onderdelen onwenselijk is?

Antwoord 8

Ja. Nederland zet zich zowel nationaal als in internationaal verband in om omzeiling
van EU-sancties tegen te gaan. Het wordt consequent aangekaart in bilaterale diplomatieke
gesprekken, maar ook door de EU-sanctiegezant die hiervoor speciaal in het leven geroepen
is. Daarnaast heeft de EU serieuze stappen gezet door handelsbeperkingen op te leggen
aan meer en meer buitenlandse tussenhandelaren in derde landen die meewerken aan omzeiling.
Tot slot werken we actief aan voorlichting aan bedrijven waarvan de goederen omzeild
worden, om hen bewust te maken en te helpen bij het tegengaan hiervan.

Vraag 9

Zijn er tussenhandelaren waarvan bekend is dat ze ASML-reserveonderdelen of andere
Nederlandse chip-onderdelen aan Rusland leveren maar die nog niet gesanctioneerd zijn?
Zo ja, waardoor komt dit en hoe kunnen zij alsnog gesanctioneerd worden? Zo nee, hoe
blijft u dit principe waarborgen?

Antwoord 9

De sancties bieden een juridische basis om bedrijven in derde landen te sanctioneren
wanneer zij actief meewerken aan het omzeilen van EU-sancties. Besluitvorming hierover
vindt plaats op basis van unanimiteit. Een voorstel daartoe moet juridisch goed onderbouwd
zijn en passen binnen de vooraf bepaalde escalatieladder ten aanzien van omzeiling
zoals opgenomen in het 11e sanctiepakket tegen Rusland. Diplomatieke gesprekken met de EU-sanctiegezant vormen
onderdeel van deze escalatieladder. Het doen van listing voorstellen vereist daarom
tijd en capaciteit. Hierdoor kan er enige vertraging zitten in het verkrijgen van
kennis over entiteiten die betrokken zijn bij omzeiling en het daadwerkelijk sanctioneren.
Het tegengaan van sanctieomzeiling is en blijft een prioriteit van het kabinet.