Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Thijssen, Kathmann en Inge van Dijk over de opkomst van niet-Europese online marktplaatsen en de impact hiervan op concurrentievermogen, consumentenbescherming en productveiligheid

Antwoord van Minister Beljaarts (Economische Zaken) (ontvangen 15 oktober 2024).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel in de Telegraaf van 11 september 2024, waarin wordt
bericht over de stortvloed aan pakketjes van Chinese webshops die de Nederlandse markt
overspoelen?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met de gezamenlijke klacht die 18 consumentenorganisaties hebben ingediend
tegen Temu?2

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Bent u bekend met de brief die naar u is gestuurd waarin de Consumentenbond en retailbrancheverenigingen
hun zorgen uiten over de onveilige en oneerlijke handelspraktijken door nieuwkomers
op de Europese markt? Deelt u deze zorgen en bent u bereid om te spreken met de opstellers
van de brief en de Kamer te informeren over de uitkomsten van dat gesprek?

Antwoord 3

Ja, ik ben hiermee bekend en deel deze zorgen. Ik ben bereid om in gesprek te gaan
met de Consumentenbond en de retailbrancheverenigingen en de Kamer te informeren over
relevante uitkomsten.

Vraag 4

Erkent u dat het niet naleven van deze spelers uit derde landen aan Europese wet-
en regelgeving op het gebied van duurzaamheid, consumentenbescherming en productveiligheid
ertoe leidt dat er geen gelijk speelveld is voor Nederlandse en Europese ondernemers
ten opzichte van deze bedrijven?

Antwoord 4

Ik vind het gebrek aan naleving van Europese wet- en regelgeving op gebied van consumentenbescherming
en productveiligheid door online marktplaatsen uit derde landen zorgwekkend. Dat gaf
ik ook aan in mijn eerdere antwoorden op de Kamervragen van leden Van Dijk en Krul3. Ik erken dat de opkomst van deze marktplaatsen de concurrentiepositie van Nederlandse
en Europese ondernemers beïnvloedt.

Vraag 5 en 6

In uw antwoorden op de Kamervragen van de leden Inge van Dijk en Krul (Kamerstuk 2024D32798) verwijst u meermaals naar de verantwoordelijkheid van de toezichthouder, maar wat
kunt u zelf doen om een gelijk speelveld te creëren ten aanzien van Chinese webshops
en de consument, het milieu en het Nederlandse bedrijfsleven te beschermen?

Wat kan u daarnaast doen om te voorkomen dat door de omvang en complexiteit van de
overtredingen toezichthouders niet in staat zijn om snel en effectief op te treden?

Antwoord 5 en 6

Ik vind het belangrijk dat consumenten kunnen vertrouwen op producten die voldoen
aan de regels op het gebied van veiligheid, duurzaamheid en gezondheid én dat er een
gelijk speelveld voor ondernemers is. Bij de totstandkoming van de Europese regelgeving,
zoals toegelicht in mijn antwoorden op de Kamervragen van de leden Van Dijk en Krul4, pleitte mijn ministerie voor passende verantwoordelijkheden voor zowel e-commerce
bedrijven die gevestigd zijn in de EU als daarbuiten. Het nieuwe Europese wetgevingskader
vereist bijvoorbeeld van deze partijen dat de producten die zij aanbieden voldoen
aan de Europese veiligheidswetgeving en dat zij meer en betrouwbare informatie aanbieden
over de herkomst van het product. De nationale toezichthouders, maar ook de Europese
Commissie in het geval van de digitale dienstenverordening (hierna: DSA), kunnen handhavend
optreden in het geval e-commerce bedrijven zich niet aan deze regels houden.

Concreet biedt de DSA de mogelijkheid om Very Large Online Platforms (hierna: VLOPS)
verantwoordelijk te stellen voor de verkoop van onveilige producten en de advertenties
op deze platforms voor dergelijke producten te laten verwijderen. De Europese Commissie
(EC) ziet hierop toe. De DSA biedt de Autoriteit Consument en Markt (ACM) de mogelijkheid
de Commissie te ondersteunen bij de handhaving door haar informatie te delen over
overtredingen door de VLOPS.

Verder is het beheersbaar maken van de grote stroom van e-commerce zendingen een belangrijke
prioriteit van Nederland in de Europese onderhandelingen over het nieuwe Douane Wetboek
van de Unie. Nederland heeft daarom in de besprekingen in de EU over een nieuw Douanewetboek
van de Unie gepleit voor regelgeving die afdwingt dat het bedrijf dat de goederen
importeert in de EU ook daadwerkelijk voldoet aan de EU wet- en regelgeving. Daarnaast
pleit Nederland ervoor om bedrijven één aangifte te laten doen voor grote hoeveelheid
goederen van één soort. Dan kan de Douane in één keer meer aangiften en goederen controleren
dan in het geval van één aangifte per pakketje voor één consument. Nederland is verder
voorstander van het afschaffen van de vrijstelling van 150 euro op invoerrechten,
aangezien dit leidt tot een beter level playing field tussen e-commerce en traditionele
handel.

Ook heb ik recent de Productenmeldwijzer gelanceerd5. Het doel van de Productenmeldwijzer is het verwijzen van consumenten en bedrijven
naar de juiste toezichthouder. Bij deze toezichthouder kunnen zij producten melden
die niet voldoen aan de productregels op het gebied van onder meer veiligheid, gezondheid
en milieu. Dit kan de toezichthouders helpen in hun risico-gebaseerd toezicht, omdat
dit hen kan wijzen op het aanbod van onveilige producten. Ook biedt de Productenmeldwijzer
informatie waar consumenten en ondernemers op moeten letten bij het doen van online
aankopen.

Vanwege de enorme instroom van producten van ongeveer 3 miljoen douaneaangiften voor
e-commerce per dag op dit moment en de complexiteit van de problematiek, is het van
belang dat in eerste instantie de marktdeelnemers, inclusief e-commerce bedrijven,
meer verantwoordelijk worden voor het aanbieden van conforme producten. De voorgenoemde
initiatieven helpen dit af te dwingen. Uiteraard zijn ook in de afgelopen jaren, tijdens
de opkomst van e-commerce, stappen gezet die de samenwerking tussen Europese toezichthouders
bevorderden. Zo is er bijvoorbeeld een informatie-en communicatie systeem (ICSMS)
opgezet die de informatie-uitwisseling tussen Europese toezichthouders over onveilige
producten bevordert.

Aanvullend zet ik mij als stelselverantwoordelijk Minister in voor een integrale aanpak
waarbij alle partijen worden betrokken. Mijn ministerie blijft via verschillende gremia
in overleg met Europese en niet-Europese marktdeelnemers, de markttoezichthouders,
de Douane en de Europese Commissie over deze problematiek. Zo heb ik bijvoorbeeld
tijdens de laatste Raad van Concurrentievermogen van 26 september jl., samen met Duitsland,
Oostenrijk, Denemarken en Frankrijk, de Europese Commissie opgeroepen tot een sterkere
gezamenlijke Europese aanpak tegen e-commerce uit derde landen. Gelet op de omvang
van deze problematiek is een Europees optreden namelijk het meest kansrijk om verandering
bij marktdeelnemers, waaronder e-commerce bedrijven, af te dwingen. In dit kader publiceert
de Commissie binnenkort naar verwachting een mededeling over de problematiek rondom
e-commerce, uw Kamer wordt hier te zijner tijd over geïnformeerd.

Vraag 7

Rust de Europese Digital Markets Act (DMA) u en andere lidstaten voldoende uit om
concurrentievervalsing door webshops van buiten de EU te bestrijden? Welke andere
mogelijkheden heeft u om de handelspraktijken van niet-Europese webshops te reguleren?

Antwoord 7

De afgelopen jaren hebben we gezien dat digitale markten niet optimaal werken. Hiervoor
is veel nieuwe regelgeving in de EU tot stand gekomen, waaronder de Digital Markets
Act (hierna: DMA). De DMA heeft als doel consumenten en ondernemers beter te beschermen
tegen marktmacht en zo concurrentie op digitale markten te verbeteren. De DMA richt
zich op de allergrootste platforms in het digitale domein, zogeheten poortwachters.
Zij mogen bijvoorbeeld hun eigen diensten en producten niet meer voortrekken. De DMA
richt zich dus niet primair op het aanpakken van oneerlijke concurrentie vanuit niet-Europese
online marktplaatsen door het niet voldoen aan productregelgeving.

De DMA is gericht op alle platforms die een sterke positie hebben. Op dit moment zijn
zowel platforms binnen de EU (Booking.com) als buiten de EU aangewezen (bijvoorbeeld
Amazon, Meta en ByteDance) als poortwachter. De EC houdt er toezicht op dat de aangewezen
poortwachters zich aan de regels uit de DMA houden. Mochten andere online marktplaatsen
in de toekomst aan de poortwachterscriteria voldoen, dan kan de EC besluiten om deze
partijen als poortwachter aan te wijzen.

De DMA en DSA (zie beantwoording op vraag 5 en 6) zijn recent in werking getreden.
Mijn voorstel is daarom om voor zowel de DMA als de DSA eerst af te wachten wat het
effect zal zijn. Pas daarna kan worden bepaald of aanpassing of aanscherping nodig
is.

Ook de in juli jl. in werking getreden Corporate Sustainability Due Diligence Directive
kan nieuwe handvatten bieden voor handhaving. Deze richtlijn verplicht grote bedrijven
gepaste zorgvuldigheid toe te passen in hun waardeketen om zo risico’s voor mens en
milieu te identificeren, te voorkomen en aan te pakken. De bedrijven die onder de
verplichting gaan vallen worden dus geacht te voorkomen dat zij bijdragen aan mensenrechtenschendingen
of milieuschade, met name in de toeleveringsketen. Op dit moment loopt het implementatietraject
voor omzetting van de richtlijn in nationale wetgeving.

De richtlijn gaat gelden voor in de EU gevestigde bedrijven met meer dan 1.000 medewerkers
en een netto jaaromzet van meer dan EUR 450 miljoen, en voor niet in de EU gevestigde
bedrijven met een netto jaaromzet van meer dan EUR 450 miljoen in de EU. Daarmee wordt
het speelveld voor grote bedrijven op de Europese markt op dit gebeid gelijkgetrokken.
Ook grote webshops zullen dus onder de richtlijn vallen. De verplichtingen zullen
gefaseerd worden toegepast vanaf juli 2027. De Autoriteit Consument en Markt is beoogd
toezichthouder voor deze richtlijn. Meer informatie over deze richtlijn werd gedeeld
in de brief van 12 april jl. over het voorlopig politiek akkoord op Europese IMVO-wetgeving
(Kamerstuk 26 485, nr. 435).

Verder reguleert consumentenwetgeving handelspraktijken die consumenten kunnen misleiden.
Deze regels gelden ook voor niet-Europese marktplaatsen die producten of diensten
aanbieden aan consumenten in de Europese Unie. De Richtlijn oneerlijke handelspraktijk
geeft individuele lidstaten geen ruimte om nationale regels te implementeren (maximumharmonisatie).
De EC heeft op 3 oktober 2024 de resultaten gepubliceerd van de fitness check van
het consumentenrecht. De EC heeft onderzocht of de huidige regels consumenten ook
online voldoende bescherming. Volgens de EC blijkt uit de fitness check dat we verdere
actie moeten ondernemen om de digitale omgeving eerlijk te maken voor consumenten.
Dit zal door de nieuwe EC worden opgepakt, mogelijk met een voorstel voor een Digital
Fairness Act. Ik zie dit voorstel met belangstelling tegemoet.

Vraag 8

Hoe ziet u erop toe dat producten van buiten de Europese Unie die niet voldoen aan
onze wet- en regelgeving niet alsnog tegen een lage prijs worden doorverkocht op Nederlandse
en Europese webshops?

Antwoord 8

Producten die worden doorverkocht via Nederlandse en Europese online marktplaatsen
moeten ook voldoen aan de EU-productregelgeving. Ondernemers zijn door de vele nieuwe
en veranderende regelgeving soms onbewust onbekwaam. Ik zet mij daarom in om de naleving
te bevorderen voor de verschillende partijen in de keten.

Zo bestaat het Productcontactpunt waar ondernemers terecht kunnen met vragen over
Europese productregelgeving. Daarnaast bevat de eerder genoemde Productenmeldwijzer
informatie over wet- en regelgeving voor zowel consumenten als ondernemers. Verder
ben ik met verschillende brancheorganisaties in gesprek over hun informatiebehoefte.
Onze toezichthouders zetten zich ook in voor het begrijpelijk uitleggen van de regelgeving
en de naleving hierop. Zo heeft de NVWA recent verschillende bijeenkomsten georganiseerd
voor fulfilmentdienstverleners en andere partijen in de keten.

Vraag 9

Welke technische mogelijkheden ziet u om de productieketens van spullen beter inzichtelijk
te maken voor consumenten, bijvoorbeeld met een unieke product-ID? Hoe draagt Nederland
bij aan de ontwikkeling daarvan?

Antwoord 9

Ik vind het belangrijk dat consumenten meer inzage kunnen krijgen in de productieketen
van producten. Op dit moment wordt een uniek product-ID door fabrikanten en ondernemers
vooral gebruikt om producten te herkennen en vindbaar te maken. Denk daarbij aan een
barcode.

Om productieketens beter inzichtelijk te maken voor consumenten zie ik het Digitaal
Product Paspoort (DPP) als een geschikt instrument. Het DPP wordt met Nederlandse
steun EU-breed opgepakt en voorgesteld onder de Kaderverordening Ecodesign6 voor duurzame producten. Producenten worden ertoe verplicht om een DPP beschikbaar
te stellen voor producten waaraan circulaire ontwerpeisen worden gesteld. Deze verplichting
geldt voor alle producenten die producten afzetten op de Europese markt, van binnen
en buiten de Europese Unie. Consumenten krijgen via een uniek product-ID, zoals een
QR-code, toegang tot het DPP. Per productgroep verschilt de informatie die gedeeld
moet worden in het DPP. Denk aan informatie over de herkomst, de repareerbaarheid,
de CO2- en milieuvoetafdruk en over het aandeel recyclaat. Onder de nieuwe Europese Batterijenverordening
wordt een DPP eveneens verplicht en in de voorstellen voor voertuigen en detergenten
is een DPP ook opgenomen.

Vraag 10

Bent u bekend met het FD-artikel van 8 september waarin de Duitse Minister van Economische
Zaken erop aandringt spoedige actie te ondernemen tegen het overtreden van Europese
wet- en regelgeving na klachten over oneerlijke concurrentie door Chinese platforms?7

Antwoord 10

Ja, hier ben ik mee bekend.

Vraag 11

Bent u het met uw Duitse collega eens dat spoedige actie nodig is tegen het overtredingen
van Europese wet- en regelgeving door oneerlijke concurrentie door Chinese platforms?
Vindt u dat er ook vanuit Nederland actie nodig is en denkt u dat u een sturende rol
moet nemen om een integrale aanpak, samen met andere ministeries en toezichthouders,
te ontwikkelen om dit probleem aan te pakken?

Antwoord 11

Ja, ik ben het er mee eens dat er actie moet worden ondernomen tegen platforms die
zich niet aan de Europese wet- en regelgeving houden. Daarom heb ik tijdens de Raad
van Concurrentievermogen van 26 september jl. de Duitse oproep voor een gezamenlijke
Europese aanpak tegen e-commerce uit derde landen gesteund, zoals ook in mijn beantwoording
op vraag 5 en 6 is aangegeven.

Als stelselverantwoordelijke voor het markttoezicht in Nederland ligt voor mij een
coördinerende rol. Ik zet daarom in op een integrale aanpak, in overleg met de beleidsverantwoordelijke
departementen voor productspecifieke regelgeving8, het Ministerie van Financiën en Douane en de markttoezichthouders, zoals ook in
mijn beantwoording op vraag 5 en 6 is aangegeven.

Daarnaast pleit ik, zoals toegelicht in mijn eerdere antwoorden op de Kamervragen
van de leden Van Dijk en Krul9, in Europa voor het verbeteren van de regelgeving zodat platforms en andere partijen
uit derde landen meer verantwoordelijkheden krijgen. Zo dring ik er bij de EC op aan
dat de verplichting tot het aanwijzen van een verantwoordelijke persoon voor alle
producten moet gaan gelden. Niet alleen voor producten onder de algemene productveiligheidsverordening.
Dit sluit aan bij mijn inzet om het DPP voor alle producten te verplichten, zoals
toegelicht in mijn beantwoording op vraag 9.

Vraag 12

Bent u bereid in overleg te treden met uw Duitse evenknie om te bezien bij welke maatregelen
er samenwerking mogelijk is, bijvoorbeeld om een coalitie te vormen in EU-verband?

Antwoord 12

Ja, hier ben ik zeker toe bereid. Tijdens de Raad van Concurrentievermogen van 26 september
heb ik reeds met mijn Duitse collega Giegold (Staatssecretaris van het Bundesministerium
für Wirtschaft und Klimaschutz) over de e-commerce problematiek gesproken. We delen
de zorgen daaromtrent en blijven hierover in gesprek.