Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Boswijk, Piri, Kahraman, Paternotte, Dobbe, Van Campen en Ceder over het vredesproces tussen Armenië en Azerbeidzjan

Antwoord van Minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 12 september 2024).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 2172.

Vraag 1

Kunt u aangeven wat er – voor zover u bekend – besproken is tijdens de trilaterale
ontmoeting tussen Armenië, Azerbeidzjan en de Verenigde Staten tijdens de NAVO-top
op 10 juli jl.?1

Antwoord 1

De Amerikaanse Minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken ontving de Ministers
van Buitenlandse Zaken van Armenië en Azerbeidzjan voor een ontmoeting in Washington
tijdens de NAVO-top. Volgens het persbericht van de woordvoerder van Blinken spraken
ze over de voortgang in het vredesproces. Blinken moedigde de beide landen aan om
snel tot een duurzaam en volwaardig vredesakkoord te komen, in het belang van de gehele
regio.

Vraag 2 en 3

Deelt u de mening van de in het bovengenoemde artikel aangehaalde politicoloog dat
de eis van Azerbeidzjan dat de Armeense Grondwet aangepast moet worden momenteel een
grote drempel vormt voor de vredesbesprekingen tussen beide landen?

Herkent u het beeld dat Azerbeidzjan in dit proces steeds met nieuwe eisen komt, zoals
het geval is bij de eis dat de Armeense Grondwet gewijzigd moet worden?2

Antwoord 2 en 3

Het kabinet is van mening dat een duurzaam vredesakkoord op basis van wederzijdse
erkenning van territoriale integriteit en soevereiniteit iedereen in de zuidelijke
Kaukasus ten goede komt. Samen met internationale partners en in EU-verband moedigt
het kabinet de partijen aan om tot duurzame en waardige oplossingen te komen, zodat
een akkoord ook daadwerkelijk leidt tot stabiliteit en normalisering van de betrekkingen.
Het is belangrijk dat partijen met eerlijke intenties naar de onderhandelingstafel
komen. Mochten er twijfels zijn over de intenties van (een van de) partijen dan zal
dat aangekaart worden op de daarvoor meest geschikt geachte wijze en niveau, bijvoorbeeld
via de EU Speciaal Vertegenwoordiger voor de zuidelijke Kaukasus en Georgië, en samen
met internationale partners. Het is echter niet in het belang van de onderhandelende
partijen om in deze beantwoording publiekelijk in te gaan op de onderhandelingsposities
van de partijen bij de vredesbesprekingen.

Vraag 4

Bent u bekend met de zorgen die leven in Armenië over dat Azerbeidzjan met dergelijke
nieuwe, tijdrovende eisen (het eventuele aanpassen van de Grondwet zal veel tijd kosten)
tijdrekt en mogelijk later alsnog zal gaan escaleren? Hoe beoordeelt u deze zorgen
vanuit Armenië?

Antwoord 4

Ik ben bekend met deze zorgen. Nederland heeft met beide landen contact over het belang
van het vredesproces en het vermijden van eisen die dat proces vertragen. Momentum
dient te worden behouden om tot akkoord te komen. Beide landen zeggen te willen komen
tot duurzame vrede. Tegelijkertijd is duidelijk dat er nog stappen moeten worden genomen
alvorens tot een duurzaam akkoord te komen.

Vraag 5 en 6

Is de regering bereid te onderzoeken welke maatregelen Nederland en zijn partners
kunnen nemen om de druk op Azerbeidzjan te vergroten om de vredesdeal met Armenië
zo snel mogelijk, ruim voor de aanstaande Amerikaanse verkiezingen, te tekenen? Wilt
u hier de Kamer, indien nodig vertrouwelijk, over informeren?

Zijn er wat u betreft nog andere manieren om het vredesproces te versnellen? Zo ja,
bent u bereid zich hiervoor in te zetten?

Antwoord 5 en 6

Zoals hierboven ook beschreven is, is het kabinet van mening dat een duurzaam vredesakkoord
op basis van wederzijdse erkenning van territoriale integriteit en soevereiniteit
iedereen in de zuidelijke Kaukasus ten goede komt. Deze positie wordt in contacten
met beide landen uitgedragen, zowel bilateraal alsook in EU-verband en samen met andere
internationale partners. Ik deel de visie dat het belangrijk is om vol in te zetten
op het vredesproces, aangezien voor het eerst na drie decennia er zich een unieke
kans op vrede voordoet. Waar er mogelijkheden zijn om het proces te versnellen en
versterken, bijvoorbeeld door de inzet van internationale partners, zal het kabinet
zich hiervoor inspannen in met name EU-verband, zowel voor als achter de schermen.

Vraag 7

Hebben de Minister-President, de Minister van Buitenlandse Zaken en/of de Minister
van Defensie al contact gehad met hun Armeense collega’s? Zo nee, bent u bereid dit
snel te doen?

Antwoord 7

Tijdens de NAVO-top in Washington heb ik mijn Armeense collega Minister Ararat Mirzoyan
en de Azerbeidzjaanse collega Jeyhun Bayramov ontmoet. Premier Schoof heeft met de
Armeense premier Nikol Pashinyan gesproken tijdens de bijeenkomst van Europese Politieke
Gemeenschap in London op 18 juli jl. In deze gesprekken hebben wij beide partijen
opgeroepen om snel tot een duurzaam en volwaardig vredesakkoord te komen. Tijdens
de Algemene Vergadering van de VN in New York hoop ik de ambtgenoten van beide landen
in bilaterale ontmoetingen nader hierover te spreken. Ook heb ik het belang van voortgang
bij relevante collega’s aangekaart, zoals bij de Turkse ambtgenoot.

Het kabinet zet in op het versterken van de Europese banden met Armenië, gezien de
democratische ontwikkeling die Armenië heeft doorgemaakt, onder meer ten behoeve van
economische ontwikkeling en gezien de geopolitieke kwetsbaarheid van het land.

Vraag 8

Deelt u de mening dat de EU-missie in Armenië (EUMA) een grote bijdrage levert in
de-escalatie aan de grens van Armenië en Azerbeidzjan en bent u daarom bereidt om
te pleiten voor een verlenging van deze missie?3

Antwoord 8

Het kabinet erkent de de-escalerende rol die de EU Mission Armenia (EUMA) vervult aan de Armeens-Azerbeidzjaanse grens. Nederland draagt zelf met civiele
en politie-experts actief bij aan de missie. In lijn met het mandaat van EUMA heeft
de missie meermaals een rol van betekenis gespeeld bij de-escalatie van oplopende
spanningen in het grensgebied. Hiermee draagt ze direct bij aan de bredere strategische
EU-inzet in de regio. Een vreedzame oplossing voor het conflict tussen Armenië en
Azerbeidzjan staat hierin centraal.

Het huidige mandaat van EUMA loopt tot februari 2025. EU-lidstaten treffen dit najaar
voorbereidingen voor een eventuele verlenging van het mandaat.