Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Bushoff en Chakor over de gaswinning boven Schiermonnikoog

Antwoord van Minister Hermans (Klimaat en Groene Groei), mede namens de Staatssecretaris
van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (ontvangen 9 september 2024).

Vraag 1 en 2

Kunt u de Kamer informeren over de verleende vergunning aan ONE-Dyas om boven Schiermonnikoog
naar gas te boren? Kunt u toelichten waarom deze vergunning nu wel is verleend, waar
deze eerder was afgewezen?

Kunt u toelichten waarom ONE-Dyas al wel mag beginnen met haar schadelijke activiteiten,
ondanks dat de gewijzigde omgevingsvergunning en de andere relevante stukken nog ter
inzage liggen, er nog juridische procedures lopen en hoger beroep mogelijk is?

Antwoord 1 en 2

In juni 2022 zijn de benodigde vergunningen afgegeven voor het gaswinningsproject
N05-A. Hiertegen is beroep ingesteld. Op 18 april 2024 heeft de Rechtbank Den Haag
geoordeeld dat de omgevingsvergunning voor het platform op twee aspecten onvoldoende
onderbouwd is en heeft de vergunning op deze twee punten vernietigd. Het betreft de
onderbouwing van het extern salderen van de stikstofdepositie tijdens de bouw en het
ontbreken van de verklaring van geen bedenkingen (vvgb) voor wat betreft de tijdelijke
verstoring van de bruinvis tijdens de installatie van het platform.

Op 23 januari jl. heeft de Minister voor Natuur en Stikstof de vvgb voor de bruinvis
reeds afgegeven. Ten tijde van de uitspraak van de Rechtbank, was dit daarom al rechtgezet.
De vvgb voor de tijdelijke stikstofdepositie is door dezelfde Minister eind mei afgegeven,
omdat ONE-Dyas voldoende heeft aangetoond dat de tijdelijke stikstofdepositie zeer
gering is en geen effecten heeft op de natuur. Daarnaast heeft het bedrijf in 2023
stikstofrechten opgekocht (extern salderen). Hiermee wordt er stikstofuitstoot permanent
verminderd, waardoor er uiteindelijk minder stikstofdepositie in het gebied zal plaatsvinden.

Omdat de omgevingsvergunning voor de twee punten was hersteld, is er op 29 mei jl.
een herstelbesluit genomen. Deze trad per direct in werking omdat het van groot belang
werd geacht dat het project geen verdere vertraging op zou lopen. Het is belangrijk
dat het gas nog deze winter wordt geproduceerd, met name ook omdat het Groningenveld
dit voorjaar definitief gesloten is, zodat er minder gas geïmporteerd hoeft te worden.
Deze gaswinning draagt daarmee bij aan de leveringszekerheid van gas aan Nederland.
Daarnaast heeft dit gas een lagere CO2-voetafdruk dan geïmporteerd gas, waarmee het positief bijdraagt aan de mondiale klimaatdoelstellingen.

Tegen dit herstelbesluit is een voorlopige voorziening aangevraagd bij de voorzitter
van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Vooruitlopend op de behandeling
hiervan en de uitspraak heeft de Raad van State de werkzaamheden van het project opgeschort.
Op 21 juni jl. heeft de Voorzieningenrechter in een uitspraak de schorsing opgeheven
van de zogenoemde ordemaatregel. Het productieplatform mag hiermee geïnstalleerd en
gebruikt worden. ONE-Dyas mag gebruikmaken van de vergunning en de toestemmingen die
zijn verleend voor dit gasproject. De uitspraak heeft een voorlopig karakter.

Mijn ambtsvoorganger, de Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat, heeft
naast het genomen herstelbesluit, hoger beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak
van de Raad van State ingesteld tegen de uitspraak van de rechtbank. Ook door ONE-Dyas
en de milieuorganisaties is hoger beroep ingesteld. De Afdeling bestuursrechtspraak
van de Raad van State zal de hoger beroepen op een later moment inhoudelijk behandelen.

Vraag 3

Welke extra informatie heeft ONE-Dyas aangeleverd over de manier waarop de natuur
wordt beschermd?

Antwoord 3

De aanvrager heeft aanvullende gegevens aangeleverd om de additionaliteit van het
extern salderen tussen de saldogevende bedrijven en de aanvrager te onderbouwen. Daarmee
is onderbouwd waarom het – voor het bereiken van de instandhoudingsdoelen van de Natura
2000-gebieden die in de invloedssfeer liggen van het project (25 km) – niet noodzakelijk
is de vergunningen van de saldogevende bedrijven in te trekken. Er is sprake van daling
van de stikstofdepositie op overbelaste gebieden, omdat er reeds andere maatregelen
ingezet zijn om de instandhoudingsdoelen te bereiken vanuit onder meer de provincie.
Daarnaast heeft de aanvrager een aanvullende ecologische beoordeling van Natura 2000-gebied
Schiermonnikoog aangeleverd. Hierbij is getoetst overeenkomstig de uitspraak Porthos
II (ECLI:NL:RVS:2023:3129) of kan worden uitgesloten dat de natuurlijke kenmerken
van een Natura 2000-gebied worden aangetast door significante effecten van het project,
in het licht van de instandhoudingsdoelstellingen.

Vraag 4

Heeft u contact gehad met de betrokken gemeenten in Nederland en Duitsland, met Schiermonnikoog
en Borkum, om ze te informeren over wat er op ze af komt? Heeft u contact gehad met
andere stakeholders, zoals natuurorganisaties? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

De partijen die het initiële beroep hebben ingesteld, zijn geïnformeerd voordat het
herstelbesluit werd gepubliceerd. Daarnaast wil ik benadrukken dat de initiatiefnemer
en bevoegd gezag al in een vroeg stadium omwonenden en belanghebbenden uitvoerig hebben
geïnformeerd over het project en over de mogelijkheid voor het indienen van zienwijzen,
bezwaar of beroep. Het instemmingsbesluit, de vergunning met het MER en de Passende
Beoordeling zijn zowel in Nederland als in Duitsland op de reguliere wijze ter inzage
gelegd en hebben ter inzage gelegen bij de gemeente Schiermonnikoog, de gemeente Het
Hogeland, Stadt Borkum en de Gemeinde Krummhörn. Gevoerde gesprekken met de omgeving en ingediende zienswijzen hebben geleid
tot aanpassingen in het project.

Vraag 5

Voor wiens rekening is de economische schade, als de rechter later alsnog de vergunning
vernietigd, terwijl ONE-Dyas al wel is begonnen met de bouw? Voor wiens rekening is
de daarmee aangerichte natuurschade?

Antwoord 5

Indien de rechter besluit dat het project niet door kan gaan, ligt de economische
schade voor wat betreft de kosten van het project bij de initiatiefnemer ONE-Dyas.
Daarnaast zou de Nederlandse Staat inkomsten mislopen uit aardgasbaten. Er is toestemming
verleend omdat het bevoegd gezag geoordeeld heeft dat effecten op de natuurgebieden
zijn uitgesloten. Derhalve is niet de verwachting dat er sprake zal zijn van natuurschade.
Om dat te borgen zijn er vergunningsvoorwaarden opgelegd. Van belang is dat wat betreft
stikstof er alleen een potentieel effect is tijdens de aanlegfase, in het eerste jaar.
Dat effect is zodanig beperkt dat de natuurlijke kenmerken van de gebieden, met name
de duinen van Schiermonnikoog, door dit project niet worden aangetast. Bij het ontwerp
van het platform en in het gebruik van schepen en materiaal zijn keuzes gemaakt en
maatregelen genomen om de uitstoot van stikstof sterk te reduceren. Deze zijn ook
in de vergunning voorgeschreven. Ook voor geluid, bijvoorbeeld de effecten op natuur
van het heien, zijn voorschriften opgenomen in de vergunning om te borgen dat de effecten
beperkt blijven.

Vraag 6

Betekent deze vergunning ook dat u geen enkele vergunning meer gaat geven voor gaswinning
onder de Waddenzee?

Antwoord 6

De vergunning voor de gaswinning in het N05-A project staat los van toekomstige besluiten
op andere gaswinningprojecten. Daarnaast wil ik hierbij benadrukken dat dit project
zich circa 20 kilometer ten noorden van Schiermonnikoog bevindt, in de Noordzee, en
dus niet in de Waddenzee.

Vraag 7

Kunt u de kamer een overzicht geven van de nog ontbrekende vergunningen voor deze
gaswinning vanuit de Duitse overheden?

Antwoord 7

ONE-Dyas had in 2022 alle benodigde vergunningen en ontheffingen verkregen, ook vanuit
Duitsland, om het N05-A platform te installeren, aan te sluiten op het Duitse windpark
en in productie te nemen. Nadat deze vragen door de leden Bushoff en Chakor zijn gesteld
(3 juni), werden aan Duitse zijde de Duitse vergunning en ontheffing van rechstwege
opgeschort, omdat er op 4 juni bezwaar tegen was gemaakt. Op 19 juli heeft het NLWKN
(Niedersächsische Landesbetrieb für Wasserwirtschaft, Küsten- und Naturschutz) in een persbericht
haar beslissing op het bezwaar bekend gemaakt, namelijk dat de betreffende vergunning
en ontheffingen van kracht blijven en een extra ontheffing wordt verleend. Naar aanleiding
van een beroep en verzoek om de door NLWKN vergunning en ontheffingen voor de kabel
op te schorten, heeft een Duitse voorzieningenrechter op 7 augustus bepaald dat er
nader onderzoek moet worden gedaan naar compensatiemogelijkheden in het gebied; een
nieuwe eis in het vergunningsproces. ONE-Dyas heeft daartoe een wijziging van de vergunning
aangevraagd bij het NLWKN.

Betreffende natuur geldt dat getoetst is op mogelijke externe effecten op Duitse Natura
2000-gebieden. Dus voor Natura 2000 is geen aparte toestemming nodig van de Duitse
autoriteiten, voor zover het project in Nederland plaatsvindt. Betreffende de kabel
die in Duitsland over de zeebodem loopt, is voornoemde Duitse ontheffing en vergunning
verleend.

Vraag 8

Bent u bekend met het bericht «No need for countries to issue new oil, gas or coal
licences, study finds»?1

Antwoord 8

Ja, ik ben bekend met dit bericht.

Vraag 9

Hoe verklaart u deze vergunningsverlening in het licht van het feit dat tot 2050 er
voldoende fossiele winningsprojecten zijn gepland om aan de vraag te voldoen?

Antwoord 9

Het International Institute for Sustainable Development (IISD) geeft, als één van
de opstellers van het onderzoek waaraan gerefereerd wordt in het nieuwsbericht, aan
dat zij hun onderzoek uitbouwen op basis van het eerdere onderzoek van het Internationale
Energie Agentschap (IEA)2 waarin men concludeert dat er voor investeringen in nieuwe olie- en gasvelden geen
ruimte is onder het 1,5 graad scenario. Zoals op 24 juni jl. reeds beantwoord in de
Kamervragen over de toename van fossiele financieringen door banken van 15 mei jl.
is de redenering hierachter dat alle olie- en gasvelden die reeds zijn ontdekt en
in (verschillende stadia van) ontwikkeling zijn, al voorzien in de verwachte mondiale
vraag naar fossiele brandstof die past binnen een 1,5 graad scenario. Hier is echter
een aantal kanttekeningen bij te plaatsen. Zo veronderstelt het IEA dat alle olie-
en gasvelden die zijn ontdekt ook zullen worden ontwikkeld. Dit zal niet altijd het
geval zijn. Tevens wordt door het IEA geen rekening gehouden met enige mate van voorzieningszekerheid.
Het is de wens van dit kabinet om, zolang we nog gebruik maken van fossiele bronnen
zoals aardgas, te kiezen voor gaswinning uit kleine Nederlandse velden.

Vraag 10

Kunt u aangeven in hoeverre deze nieuwe gaswinning bijdraagt aan een transitie naar
een duurzaam en CO2 neutraal energiesysteem?

Antwoord 10

Gaswinning op de Noordzee gaat niet ten koste van de ambities van het kabinet op het
gebied van klimaat. Het kabinet blijft onverminderd inzetten op besparing van het
energiegebruik en de verduurzaming ervan, en houdt vast aan de doelen die hiervoor
zijn gesteld. Het kabinet kiest er in de transitie naar een volledig CO2 neutraal energiesysteem voor om de daling van de binnenlandse productie van aardgas
op de Noordzee af te remmen, de zogenoemde versnelling. Gas gewonnen in Nederland
vervangt de import van fossiele energie uit andere landen. Eigen geproduceerd gas
heeft als voordeel dat het een aanzienlijk lager niveau van uitstoot van broeikasgassen
kent dan geïmporteerd gas. Het belang van aardgas zal in lijn met de klimaatambities
structureel en zo snel als mogelijk moeten afnemen, maar ook dan zal er nog geruime
tijd een zekere behoefte aan gas in de energievoorziening blijven bestaan.

Daarnaast wordt het platform N05-A het eerste offshore-gasbehandelingsplatform in de Noordzee dat volledig draait op windenergie. Hiervoor wordt een kabel
gelegd naar het nabijgelegen Duitse windpark Riffgat. De emissie van het productieplatform
zal nihil zijn en voor het hele project betreft dit een emissiereductie van zo’n 85 procent.

Vraag 11

Kunt u aangeven in welk opzicht ONE-Dyas de gevolgen van de gaswinning gaat compenseren?

Antwoord 11

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 3, heeft het project dusdanige maatregelen
getroffen waardoor er geen significante effecten zijn op de natuur in de omgeving.
Er is daarom geen sprake van benodigde mitigatie. Dat is ook geaccepteerd door de
rechter. Overigens had het bedrijf al eerder uitstootrechten voor stikstof in de omgeving
opgekocht (extern salderen), waarmee er uiteindelijk permanent minder stikstof in
het gebied terecht komt.

Middels vergunningverlening en de daarbij behorende voorschriften wordt geborgd dat
de mitigerende maatregelen die aanvrager treft, vastliggen. Dan gaat het om reducerende
maatregelen zoals het gebruik van schone werkschepen, of om geluidswerende maatregelen
om verstoring van bruinvissen en andere dieren te beperken. Ook het extern salderen
is nog voorgeschreven.