Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Nispen en Bikker over het bericht dat opvallend veel scholieren online gokken

Antwoord van Staatssecretaris Struycken (Justitie en Veiligheid), mede namens de Staatssecretarissen
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 5 september 2024). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 2258.

Vraag 1

Bent u bekend met het rapport van de Stichting Informatievoorziening Zorg (IVZ) waaruit
blijkt dat het aantal mensen in behandeling voor een gokverslaving in 2023 met maar
liefst 24 procent is toegenomen ten opzichte van 2022?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Ziet u, met ons, dat ook voor de verslavingscentra die al jaren gegevens aanleveren
bij de IVZ, het aantal behandelingen met maar liefst 15 procent is toegenomen?2

Antwoord 2

Uit de rapportage van LADIS (Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem) blijkt
dat er een stijging zichtbaar is, zowel bij instellingen die al langer gegevens aanleveren
bij de Stichting IVZ, als bij instellingen die voor deze rapportage voor het eerst
gegevens aanleverden.3 Ik vind het belangrijk om deze negatieve ontwikkeling zoveel mogelijk te tegen te
gaan. Daarom zet ik in op het voorkomen van risicovol en problematisch speelgedrag,
door bijvoorbeeld de introductie van de Regeling speellimieten en bewuster speelgedrag
per 1 oktober 2024, om te zorgen dat het niet zover komt dat mensen een verslaving
ontwikkelen.4 In het bijzonder groepen die kwetsbaar zijn voor problemen door gokken, zoals minderjarigen
en jongvolwassenen, moeten beschermd worden tegen de risico’s van gokken.

Vraag 3

Kunt u ook reflecteren op de ernst van deze cijfers omdat er juist sprake was van
een dalende trend tussen 2018 en 2022?

Antwoord 3

Ten aanzien van de eerdere dalende trend is door mijn voorganger, onder andere in
zijn brief aan uw Kamer van 1 juni 2023, aangegeven dat dit niet de enige indicator
is om te kijken naar aantallen mensen met gokproblematiek.5 Een gokverslaving ontwikkelt zich meestal over een aantal jaren en niet iedereen
met een verslaving meldt zich bij verslavingszorg. Om die reden kijk ik niet alleen
naar de cijfers uit de LADIS-rapportages, maar ook naar andere informatie, zoals het
aantal mensen dat risicovol of problematisch speelgedrag vertoont. Uit recent onderzoek
blijkt dat ongeveer vijf procent van de spelers in Nederland die één of meerdere kansspelen
speelden in de afgelopen twaalf maanden voldoet aan de criteria voor gematigd-risico-gokker
en twee procent aan de criteria voor een hoog-risico-gokker. Bij jongvolwassenen ligt
het percentage hoog-risico-gokkers hoger, namelijk op zes procent.6 Deze uitkomsten geven samen met de meest recente cijfers uit de LADIS-rapportage
aanleiding om nog meer in te zetten op preventie, met name voor kwetsbare groepen
zoals minderjarigen en jongvolwassenen.

Vraag 4

Onderschrijft u de constatering dat de toename van het aantal behandelingen voor het
grootste gedeelte te wijten is aan het legaliseren van het online gokken aangezien
hier veel van de verslavingen naar te herleiden zijn?

Antwoord 4

Op basis van voorliggende cijfers en onderzoeken kan ik niet onderschrijven dat de
toename van het aantal mensen dat in behandeling is voor gokverslaving daadwerkelijk
voor het grootste gedeelte te wijten is aan het legaliseren van het online gokken.
Een direct causaal verband tussen de legalisering van online gokken en het aantal
mensen in behandeling voor gokverslaving, is namelijk niet te leggen. Het is wel aannemelijk
dat een deel van deze mensen pas na de legalisering van online gokken een gokverslaving
heeft ontwikkeld. Het is ook waarschijnlijk dat een deel van deze mensen al illegaal
gokte of legaal gokte in een speelhal, voordat online gokken legaal werd in 2021.
Het duurt doorgaans een aantal jaar voordat mensen een verslaving ontwikkelen en niet
iedereen meldt zich bij verslavingszorg met problemen, zoals ik ook in mijn antwoord
op vraag drie heb aangegeven. Daarnaast wordt het aantal mensen dat geregistreerd
is voor behandeling van kansspelverslaving niet uitgesplitst naar deelname aan landgebonden
en online kansspelen.

Het voorgaande neemt niet weg dat de toename in het aantal mensen in behandeling voor
gokverslaving en het aantal mensen dat risicovol of problematisch speelgedrag vertoont
zeer zorgelijk is. Daarom is het van belang om na de evaluatie van de Wet kansspelen
op afstand in oktober 2024 goed te kijken welke verdere aanscherpingen in beleid bij
online kansspelen nodig zijn om mensen, met name personen die kwetsbaar zijn voor
problemen door gokken, beter te beschermen.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het zeer zorgwekkend is dat maar liefst 17 procent van de verslaafden
ook jonger is dan 25 jaar?

Antwoord 5

Ja. Ik zie minderjarigen en jongvolwassenen als een belangrijke kwetsbare groep die
goed beschermd moet worden tegen de risico’s van gokken. Ter bescherming van deze
kwetsbare groep is door mijn ambtsvoorganger daarom ook al snel na de opening van
de online kansspelmarkt ingegrepen, onder meer met het verbod op de inzet van rolmodellen
en het verbod op ongerichte reclame voor online kansspelen.7 Per 1 oktober dit jaar treedt ook de Regeling speellimieten en bewuster speelgedrag
(Regeling sbs) in werking.8 Dit maatregelenpakket omvat onder meer:

– een verplicht contactmoment als een speler een stortingslimiet van 350 euro of hoger
instelt; voor jongvolwassenen geldt een lagere limiet, van 150 euro;

– neutrale omgevingen bij het instellen van limieten;

– het verplicht weergeven van bedragen in euro’s;

– verplichte meldingen als limieten bijna bereikt worden.

Daarnaast is op 23 mei 2024 het eerste deel van de aangescherpte beleidsregel Verantwoord
spelen van de Ksa in werking getreden, waarin scherpe kaders worden gesteld voor de
invulling van de zorgplicht.9 Op 1 oktober dit jaar zal het tweede deel in werking treden, waarin aanbieders worden
verplicht na te gaan of een speler die meer dan 700 euro in een maand stort op zijn
spelersrekening zich dit kan veroorloven.

Ook wordt er voor minderjarigen en jongvolwassenen in samenwerking met het Trimbos-instituut
gewerkt aan signalering van en begeleiding bij risicovol of problematisch gokgedrag.
Dit zal binnen het programma Helder op School aangereikt worden aan scholen.10 Naast wijziging en aanscherping van regelgeving worden ook andere maatregelen genomen
op het gebied van verslavingspreventie, op basis van de werkagenda verslavingspreventie
die op 26 februari 2024 naar uw Kamer is gestuurd.11 Bijvoorbeeld met gerichte bewustwordingsactiviteiten en het inrichten van een expertisecentrum
gokken, zoals genoemd in voornoemde brief.

Deze inzet blijft voor mij onverkort van belang. Bij toekomstige wijzigingen van wet-
en regelgeving, bijvoorbeeld naar aanleiding van de evaluatie van de Wet kansspelen
op afstand, zal ik nadrukkelijk aandacht hebben voor de bescherming van bijzonder
kwetsbare groepen zoals minderjarigen en jongvolwassenen.

Vraag 6

Wat vindt u van het alarmerende feit dat van alle meldingen van verslaving, gokken
met 46 procent eerste behandelingen, mogelijk duidt op veel nieuwe mensen met een
gokverslaving?

Antwoord 6

Ik zie ook dat het aandeel mensen dat voor het eerst in behandeling is voor gokken
fors is. Dat vind ik zeer zorgelijk. Er is reeds bijgestuurd met maatregelen zoals
genoemd in de beantwoording van vraag vijf. Ik vind het van belang om naar aanleiding
van de evaluatie van de Wet kansspelen op afstand goed te kijken hoe verslavingspreventie
ten aanzien van kansspelen verder versterkt en verbeterd kan worden. Dit doe ik ook
met de verdere uitvoering van de werkagenda verslavingspreventie kansspelen. Bij deze
activiteiten betrek ik steeds de kennis en expertise van verslavings- en ervaringsdeskundigen.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het geen toeval is dat na een daling van het aantal behandelingen
voor gokverslavingen er sprake is van een forse stijging juist na de aanname van de
legalisering van het online gokken?

Antwoord 7

Zoals ik in mijn antwoord op vraag 4 heb aangegeven is een duidelijk causaal verband
niet te leggen. Dat betekent niet dat de stijging van het aantal mensen in behandeling
voor gokverslaving niet zeer zorgelijk is en aanleiding is om te bezien waar het beleid
aanscherping behoeft.

Vraag 8

Versterken deze cijfers volgens u het belang om snel maatregelen te nemen om de online
gokmarkt in te perken, in lijn met de motie van het lid Van Nispen c.s. over het zo
snel mogelijk nemen van maatregelen en niet de evaluatie van de Wet kansspelen op
afstand afwachten?12

Antwoord 8

Mijn inzet is erop gericht om waar noodzakelijk en mogelijk snel in te grijpen en
bij te sturen met maatregelen om mensen te beschermen tegen de risico’s van kansspelen.
De cijfers uit de LADIS-rapportage onderstrepen het belang om vroegtijdig in te grijpen.
Mijn beleid is erop gericht om risicovol en problematisch speelgedrag en gokverslaving
zoveel mogelijk te voorkomen. Zoals in mijn antwoord op vraag vijf aangegeven, moeten
groepen die kwetsbaar zijn voor problemen door (online) kansspelen extra beschermd
worden tegen de risico’s.

In de volgende voortgangsbrief kansspelen op afstand in september dit jaar informeer
ik uw Kamer verder over de opvolging van de motie van het lid Van Nispen c.s. over
het zo snel mogelijk nemen van maatregelen en niet de evaluatie van de Wet kansspelen
op afstand af te wachten.

Vraag 9

Kunt u in het licht hiervan aangeven hoe het staat met de uitvoering van de moties
van het lid Nispen c.s. over een verbod op onlinespelen met een aantoonbaar zeer hoog
risico en over het de Kansspelautoriteit mogelijk maken om gebruik te maken van fake-ID's
voor controle op kansspelaanbieders?13
14

Antwoord 9

In de volgende voortgangsbrief kansspelen op afstand, waar ik in antwoord op vraag
acht aan refereer, informeer ik uw Kamer over de opvolging van de moties van het lid
Van Nispen c.s. over een verbod op online kansspelen met een aantoonbaar zeer hoog
risico en over het mogelijk maken om gebruik te maken van valse identificatiegegevens
door de Kansspelautoriteit.

Vraag 10

Op welk moment verwacht u de wetgeving in te dienen die voortkomt uit de motie van
het lid Bikker c.s. over een overkoepelende limiet voor storten en verliezen bij onlinecasino's
zonder mogelijkheid tot verhoging? Kunt u inzicht geven welke partijen van buiten
uw ministerie betrokken zijn bij het voorbereidende onderzoek?15

Antwoord 10

Op 1 maart 2024 heeft mijn ambtsvoorganger toegezegd aan uw Kamer om te kijken hoe
overkoepelende speellimieten zo kunnen worden gerealiseerd dat deze bijdragen aan
de optimale bescherming van spelers tegen onmatig gokken en kansspelverslaving.16 In de volgende voortgangsbrief kansspelen op afstand, zoals benoemd in het antwoord
op vraag acht, zal ik uw Kamer informeren over de stand van zaken. Ik ben voornemens
in december de contouren gereed te hebben van de mogelijke opties voor overkoepelende
speellimieten. Bij het uitwerken hiervan houd ik rekening met de juridische en technische
mogelijkheden.

Vraag 11

Kunt u aangeven hoe het staat met de uitvoering van een reclameverbod om hiermee ook
met name jongeren te beschermen tegen mogelijke gokverslavingen?

Antwoord 11

Het thans geldende verbod op ongerichte reclame (Besluit ongerichte reclame kansspelen
op afstand (Besluit orka)) is bijna volledig in werking getreden.17 Op 1 juli 2025 zal nog het verbod op sportsponsoring in werking treden. Op korte
termijn zal een onderzoek worden gestart naar de werking van het Besluit orka.

Ik informeer uw Kamer in de volgende voortgangsbrief kansspelen op afstand, zoals
benoemd in het antwoord op vraag acht, over de uitvoering van de motie van het lid
Van Nispen c.s. die verzoekt om online reclames voor online kansspelen, bijvoorbeeld
via online activiteiten zoals advertenties, te verbieden.18

Vraag 12

Welke extra inspanningen worden er verricht om illegaal aanbod te voorkomen gedurende
deze sportzomer en op welke manier zit u erbovenop dat deze zomer niet een nieuwe
hausse aan nieuwe jonge gokkers oplevert?

Antwoord 12

De Kansspelautoriteit (Ksa) heeft deze zomer niet alleen ingezet op toezicht en handhaving,
maar ook vooral op preventie. Op het gebied van toezicht en handhaving let de Ksa
met name op naleving van de reclameregels voor het legale aanbod. Zij heeft deze sportzomer
tevens haar handhaving op illegaal wedaanbod en reclame hiervoor geïntensiveerd. Op
het gebied van preventie heeft Loket Kansspel, in samenwerking met de Ksa, de bewustwordingscampagne
«Speel geen spelletjes met je geld» uitgevoerd. Deze campagne is gefinancierd uit
het Verslavingspreventiefonds. Doel van deze campagne is om jongvolwassenen beter
te informeren over sportweddenschappen en ze bewust maken van de daaraan verbonden
risico’s.

Vraag 13

Op welke manier gaat u ervoor zorgen dat verslavingsinstellingen voldoende middelen
en capaciteit tot hun beschikking krijgen om gokverslavingen te kunnen behandelen?

Antwoord 13

Zorgverzekeraars hebben een zorgplicht jegens hun verzekerden. Dit houdt in dat zorgverzekeraars
(in het geval van een naturapolis) ervoor moeten zorgen dat hun verzekerden de zorg
krijgen waar ze recht op hebben. Zorgverzekeraars moeten dus voor iedere sector, ook
de geestelijke gezondheidszorg (ggz)/verslavingszorg, zorgen dat dit gebeurt. De Nederlandse
Zorgautoriteit en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd houden daarbij toezicht op
de situatie vanuit het oogpunt van deze zorgplicht en de kwaliteit van zorg.

Vraag 14

Deelt u de mening dat aanvullende middelen nodig zijn om verslavingsinstellingen voldoende
te ondersteunen in deze stijging van het aantal verslaafden als gevolg van uw beleidskeuze?

Antwoord 14

Zoals bij de beantwoording van vraag 13 aangegeven is het aan zorgverzekeraars om
voldoende zorg voor verzekerden te organiseren en zijn zij verantwoordelijk voor het
laten aansluiten van het aanbod op de vraag. Tegelijkertijd is er sprake van personele
krapte en een daarmee samenhangend structureel capaciteitstekort. Het verbeteren van
de toegankelijkheid van de geestelijke gezondheidszorg vergt een brede aanpak en een
lange adem. Met het Integraal Zorgakkoord, het Gezond en Actief Leven Akkoord en de
aanpak «Mentale gezondheid: van ons allemaal» wordt deze brede aanpak vormgegeven.

Vraag 15

Bent u bereid om te kijken of het eigen risico voor mensen met een gokverslaving bekostigd
zou kunnen worden uit het kansspelverslavingsfonds?

Antwoord 15

Hulp bij verslaving wordt vergoed vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw). Voor zorg uit
de Zvw geldt een eigen risico. Door een (relatief beperkt) deel van de zorgrekening
bij de zorggebruiker neer te leggen wordt de druk op de premies beperkt.

Voor individuele verzekerden kan het eigen risico een fors bedrag zijn, zeker als
het om een kwetsbare groep gaat die bijvoorbeeld te maken heeft met schulden. Voor
mensen die moeite hebben om de zorgrekening te betalen zijn er verschillende mogelijkheden
om hen daarbij te ondersteunen. Zo is er de zorgtoeslag voor mensen met een lager
inkomen. De zorgtoeslag biedt een compensatie voor de kosten van de zorgverzekering,
verder bieden veel gemeenten maatwerk aan hun inwoners om hen te ondersteunen indien
zij moeite hebben om zorgkosten te maken. Ook kan het eigen risico bij zorgverzekeraars
gespreid betaald worden.

Daarnaast zal het Kabinet verschillende maatregelen nemen rondom het eigen risico,
zo wordt onder andere het eigen risico vanaf 2027 fors verlaagd van € 385 naar € 165.

De Staatssecretaris voor Jeugd, Preventie en Sport ziet daarom geen aanleiding voor
maatregelen om het eigen risico voor mensen met een gokverslaving te vergoeden.

Het versterken van verslavingspreventie en daarmee het verbeteren van het proces voor
doorgeleiding naar beschikbare hulp en zorg wordt meegenomen bij de verdere invulling
van de werkagenda verslavingspreventie en de besteding van middelen uit het Verslavingspreventiefonds.

Vraag 16

Bent u bereid om te kijken naar het afschaffen van behandelplafonds voor de verslavingszorg
zodat alle mensen die een gokverslaving hebben kunnen worden geholpen?

Antwoord 16

Nee, daartoe is de Staatssecretaris van Jeugd, Preventie en Sport niet bereid. Er
is binnen de geestelijke gezondheidszorg sprake van een beperkte capaciteit. Deze
capaciteit moet zo goed mogelijk verdeeld worden en idealiter terecht komen bij de
mensen die de zorg het hardste nodig hebben. Behandelplafonds zijn juist een middel
voor zorgverzekeraars om de schaarse capaciteit zo goed mogelijk te verdelen. Het
stoppen met behandelplafonds in een specifiek onderdeel van de ggz beperkt deze sturingsmogelijkheden
van zorgverzekeraars en zou ertoe kunnen leiden dat er op andere plekken mogelijk
juist (grotere) tekorten ontstaan. Wel is de Staatssecretaris voor Jeugd, Preventie
en Sport actief in gesprek met het veld, waaronder zorgverzekeraars, om te bekijken
hoe de toegankelijkheid voor de ggz kan worden verbeterd. Ook de werking van de sturingsinstrumenten
van zorgaanbieders en zorgverzekeraars in de contractering, zoals het behandelplafond,
wordt meegenomen in die gesprekken.