Lijst van vragen en antwoorden : Lijst van vragen en antwoorden over Aanbieding van het rapport Resultaten verantwoordingsonderzoek 2023 bij het Ministerie van Defensie (Kamerstuk 36560-X-2)

Nr. 8 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

Vastgesteld 6 juni 2024

De vaste commissie voor Defensie heeft een aantal vragen voorgelegd aan de Minister
van Defensie over de brief van 15 mei 2024 inzake het rapport Resultaten verantwoordingsonderzoek
2023 bij het Ministerie van Defensie(Kamerstuk 36 560 X, nr. 2)

De Minister heeft deze vragen beantwoord bij brief van 6 juni 2024. Vragen en antwoorden
zijn hierna afgedrukt.

De fungerend voorzitter van de commissie, De Roon

Adjunct-griffier van de commissie, Manten

1.

Er wordt geconcludeerd dat de problemen in de bedrijfsvoering groter worden, ondanks
de inspanningen van de Minister, naar welke inspanningen wordt hier verwezen?

De inspanningen waar naar verwezen wordt staan grotendeels beschreven in hoofdstuk 4.
De Algemene Rekenkamer gaat hier vooral in op problemen in de materiele bedrijfsvoering
en niet de brede bedrijfsvoering. De inspanningen bestaan onder andere uit het opstellen
en (verder) uitvoeren van verbeterplannen voor het oplossen van de onvolkomenheden,
processen en producten digitaliseren en (daarmee) beter inzicht in de materiele bedrijfsvoering
krijgen. Deze inspanningen hebben er onder andere toe geleid dat Defensie op 2 van
de 7 onvolkomenheden voortgang heeft geboekt in het oplossen hiervan. Zoals ook aangegeven
in de bestuurlijke reactie op het VO blijft de inzet vanuit Defensie, ook in deze
tijden waarin de uitdagingen groot zijn, onverminderd hoog om verbeteringen in de
interne bedrijfsvoering te realiseren. Desondanks onderschrijft Defensie de constatering
dat dit moet worden geïntensiveerd om de onvolkomenheden op te lossen waarbij de organisatie
in het bijzonder de aandacht voor de beveiliging van militaire objecten zal vergroten.

2.

Hoe verloopt het verbeteren van de onvolkomenheden op munitiebeheer en welke mogelijkheden
tot versnelling zijn er?

Het huidige plan van aanpak onvolkomenheid munitiebeheer wordt aangescherpt inclusief
uitbreiding van de afdeling Monitor Munitiedomein. Hierbij zullen de deelprojecten
worden geconcretiseerd en zal inzicht worden verkregen in de feitelijke realisatie
en vastlegging van de verbeteractiviteiten. Aan de hand van het plan van aanpak zal
Defensie zich de komende jaren maximaal inspannen om de onvolkomenheid op te lossen.
Gezien de complexiteit van het munitiebeheer is de verwachting dat het tot en met
2027 zal duren voordat alle gedane aanbevelingen opgevolgd en geïmplementeerd zijn
en zijn er helaas geen mogelijkheden om dit te versnellen.

3.

Wanneer verwacht u een besluit te krijgen over de declaratie van 528 miljoen euro
uit de Europese Vredesfaciliteit?

Het is onbekend wanneer een besluit over de ingediende declaratie van 528 miljoen
gaat plaatsvinden. Hongarije blokkeert sinds februari 2023 nieuwe besluitvorming over
de vergoedingssystematiek waardoor de toekenning van vergoedingen aan lidstaten, waaronder
Nederland, nog niet vaststaat.

4.

Wat is de reden dat er nog geen plan is opgesteld om de problemen bij het beheer van
cryptografiemiddelen op te lossen?

N.a.v. de onvolkomenheid op het beheer van cryptografiemiddelen in 2022 is Defensie
in 2023 gestart met planvorming en de werving van een projectleider. Initieel zijn
die inspanningen in 2023 toegespitst op het analyseren van het probleem aan de hand
van de bevindingen van de ADR omdat de AR geen zelfstandig onderzoek heeft uitgevoerd.
Voorts is in 2023 een concept verbeterplan opgesteld en gedeeld met de AR met als
aandachtspunten de verbetering van het beheer van cryptosleutels en de vervanging
van cryptoapparatuur. Voor het beheer van cryptosleutels is een oorzaakanalyse in
2024 afgerond op basis waarvan het plan van aanpak definitief kan worden vastgesteld.
Zoals ook aangegeven in de bestuurlijke reactie op het VO onderschrijft Defensie het
belang van adequaat beheer van cryptografiemiddelen voor de slagkracht van de krijgsmacht,
waarbij de vertrouwelijkheid en integriteit van communicatie moet worden gegarandeerd.
Defensie legt hierbij de lat hoog waarbij ook de structurele belegging van de inrichtingsverantwoordelijkheid
in de CDS-organisatie nader wordt beschouwd. De definitief vastgestelde verbeteracties
worden door een recent aangestelde projectleider gesynchroniseerd en bewaakt.

5.

Waarom is er geen toereikend plan, naast een bewustwordingsactie, met maatregelen
ten aanzien van de beveiliging van militaire objecten?

Toen in 2023 de AR een onvolkomenheid constateerde op het gebied van beveiliging militaire
objecten, is met spoed een concreet plan van aanpak opgesteld om de onvolkomenheid
aan te pakken. Daarbij is toen geen gebruik gemaakt van de normen die de AR stelt
aan een veranderplan. Nu de AR hierover in haar Verantwoordingsonderzoek een nieuwe
aanbeveling heeft opgenomen, wordt het huidige plan van aanpak hierop aangepast. Defensie
onderkent de urgentie en is zoals de AR constateert gestart met projecten die aansluiten
op de door de AR in 2022 gedane aanbevelingen.

De commandanten van de verschillende defensieonderdelen zullen met verhoogde prioriteit
in samenwerking met de beveiligingscoördinatoren, en de inmiddels aangestelde projectleider,
een verbeterd plan van aanpak opstellen waarvan de voortgang nauwgezet wordt gemonitord
om de onvolkomenheid duurzaam op te lossen.

Ten aanzien van de bewustwordingsactie is inmiddels door een extern adviesbureau een
nulmeting gedaan in de vorm van dialogen bij de defensieonderdelen. Het rapport is
recentelijk opgeleverd. Mede op basis hiervan wordt een vervolg aan de bewustwordingsactie
gegeven.

6.

Wanneer heeft het kabinet voor het laatst bericht over de stand van zaken bij de Monitor
Munitiedomein (MMD) en munitiebeheer?

De Kamer heeft afgelopen 15 mei jl. voor het laatst bericht gehad over de MMD in de
Stand van Defensie en over munitiebeheer in de bedrijfsvoeringsparagraaf van het jaarverslag.

7.

Wanneer verwacht u dat de transitie naar een nieuw IT-systeem met verbeterd autorisatiebeheer
is doorgevoerd?

De realisatie vindt gefaseerd plaats tot in 2025 als onderdeel van het programma ROGER.
ROGER is opgenomen in het rijks-ICTdashboard (https://www.rijksictdashboard.nl/ict-activiteiten).

8.

Hoe lang duurt het repareren van verschillende elektronische beveiligingsmaatregelen
op kazernes gemiddeld?

Alle elektronische beveiligingsmiddelen worden binnen het project Defensiebrede Bewakings-
en BeveiligingsSysteem (DBBS) vervangen. Het project heeft echter een grote vertraging
opgelopen van meerdere jaren. Hierdoor is op dit moment onduidelijk wanneer de vervanging
van de elektronische beveiligingsmiddelen volledig afgerond zal zijn. Tussentijdse
defecten worden opgelost door reparatie door de huidige leveranciers indien de middelen
nog kunnen worden geleverd. Veel middelen zitten aan het einde van de technische levensduur
of zijn daar al overheen. Daarom is onder andere een nieuw aanbestedingstraject gestart
voor het beveiligingssysteem MIPSS (Military Peacetime Security System), dat een van
de beveiligingssystemen vormt die uiteindelijk moet worden vervangen door DBBS.

9.

Wat zijn de risico's van het gebrek aan voortgang bij het oplossen van de bestaande
tekortkomingen op het beheer van cryptografiemiddelen? Hoe schat u de risico's in
met het oog op de oorlog op het Europese continent?

Het risico van het gebrek aan voortgang zorgt ervoor dat de organisatie (governance, beleid en tooling) rondom cryptobeheer niet verbetert. De vertrouwelijkheid van communicatie is, en
blijft echter gewaarborgd door de beveiligingsmaatregelen in het proces. De bevindingen
zijn vooral organisatorisch en administratief van aard, waardoor inderdaad niet aan
de norm wordt voldaan, maar waarmee niet direct de vertrouwelijkheid van communicatie
in het geding is.

10.

Is het mogelijk om vrij algemene statistieken over de hackbevoegdheid in een rapport
openbaar te maken, met inachtneming van alle veiligheidsaspecten en verplichtingen?

Inzake het openbaar maken van hackstatistieken loopt er momenteel een rechtszaak bij
de Hoge Raad. In afwachting van de uitspraak van de Hoge Raad kunnen wij hier momenteel
nog geen uitspraak over doen.