Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over ‘de gebrekkige nazorg zoals PTSS behandeling bij de politie’

Antwoord van Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 2 april
2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 1170.

Vraag 1

Bent u bekend met het onderzoek van Zembla waaruit blijkt dat de nazorg voor brandweerlieden
ondermaats is?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Wat vindt u ervan dat de brandweer nauwelijks zicht heeft op de gevallen van posttraumatische
stressstoornis (PTSS) die door het werk bij de brandweer worden opgelopen?

Bent u bereid om beter in kaart te laten brengen hoeveel brandweerlieden kampen met
PTSS en de Kamer hierover te informeren?

Antwoord 2 en 3

Met u constateer ik dat er momenteel geen goed zicht is op het aantal brandweermensen
met PTSS in Nederland.

De werkgeversverantwoordelijkheid voor de brandweer ligt bij de besturen van de 25 veiligheidsregio’s.
Op grond van de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) is de werkgever verantwoordelijk
voor een gezonde en veilige werkomgeving. De werkgever laat zich daarbij ondersteunen
door een bedrijfsarts en andere Arbodeskundigen. Als een bedrijfsarts een beroepsziekte
vaststelt, moet de bedrijfsarts dit melden bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten2 (hierna: NCvB).

In het afgelopen Veiligheidsberaad is gesproken over de zorg rondom PTSS bij de brandweer.
Als stelselverantwoordelijk Minister blijf ik in gesprek met de veiligheidsregio’s
als werkgevers van de brandweer in Nederland, hierbij zal ik ook inzicht in de omvang
meenemen. Daarbij zal ik de voortgang nauwgezet volgen en breng ik uw Kamer hiervan
ook op de hoogte.

Vraag 4

Waarom wordt PTSS niet gezien als een beroepsgerelateerde ziekte terwijl dit bij bijvoorbeeld
de politie en defensie wel het geval is?

Antwoord 4

PTSS kan worden veroorzaakt door één of meerdere ingrijpende gebeurtenissen. Wanneer
deze zich in overwegende mate voordoen in het werk, kan er sprake zijn van een beroepsziekte.3 In het algemeen geldt, dat of er sprake is van een beroepsziekte, dit in individuele
gevallen wordt vastgesteld door een bedrijfsarts.

Bij Politie en Defensie is PTSS landelijk erkend als beroepsziekte in juridische zin.
Dit betekent dat Politie en Defensie de erkenning van PTSS vastgelegd hebben in de
rechtspositie middels rechtspositionele regelingen. Dit zijn geldende afspraken tussen
werkgevers en werknemers.

Daarbij is het in Nederland zo geregeld dat bij zowel Politie als Defensie het werkgeverschap
centraal is belegd. Anders dan bij Politie en Defensie ligt de werkgeversverantwoordelijkheid
voor de brandweer bij de besturen van de 25 veiligheidsregio’s. Zo is ook de juridische
erkenning van PTSS als beroepsziekte bij de brandweer binnen de veiligheidsregio’s
aan de besturen van de individuele veiligheidsregio's voorbehouden. Zie ook mijn antwoord
op vraag 15.

Vraag 5

Vindt u het rechtvaardig dat brandweerlieden een dure en vermoeiende juridische weg
moeten doorlopen zodat zij kunnen bewijzen dat zij PTSS hebben opgelopen door dit
werk?

Antwoord 5

Brandweermensen die zich inzetten voor anderen moeten zelf adequate en voldoende hulp
krijgen. De veiligheidsregio’s hebben als werkgevers van de brandweer de verantwoordelijkheid
voor een gezonde en veilige werkomgeving op grond van de Arbowet. Graag verwijs ik
u naar mijn antwoord op vraag 15.

Vraag 6

Vindt u het rechtvaardig dat brandweerlieden zelf moeten betalen voor psychologische
hulp die zij nota bene door hun werk bij de brandweer oplopen?

Antwoord 6

Het is belangrijk dat brandweermensen die zich inzetten voor anderen, zelf tijdig
en adequate hulp krijgen indien dat aan de orde is, zeker in het geval van psychische
problemen die te relateren zijn aan hun inzet bij de brandweer.

De veiligheidsregio’s hebben als werkgevers van de brandweer de verantwoordelijkheid
voor een gezonde en veilige werkomgeving op grond van de Arbowet. Daartoe voert een
werkgever een beleid dat is gericht op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden. Hierbij
hoort dat werkgevers een plan van aanpak maken voor het beheersen van risico’s.

Op dit moment zijn er enkele veiligheidsregio’s die een psycholoog, bedrijfsmaatschappelijk
werker of geestelijk verzorger in dienst hebben. De meeste veiligheidsregio’s werken
(daarnaast) samen met gespecialiseerde instituten waaronder het Steunpunt Brandweer4 of vergelijkbare aanbieders van psychosociale hulp voor medewerkers. Daarnaast zijn
de collega's uit de collegiale ondersteuningsteams beschikbaar voor hulp en advies.

Vraag 7

Vindt u het rechtvaardig dat brandweerlieden ook gekort worden op hun salaris als
zij minder werken als gevolg van PTSS?

Antwoord 7

In lijn met mijn antwoord op vraag 5 vind ik dat de brandweermensen die in- of door
brandweerwerk in de knel raken, goede ondersteuning moeten krijgen. Ik vind het belangrijk
dat de zorg van PTSS in brede zin bij de brandweer op orde is in Nederland.

Vraag 8

Wat vindt u van de uitspraak van Tijs van Lieshout, directeur van de veiligheidsregio
Amsterdam-Amstelland, dat de ondermaatse nazorg in feite al 20 jaar bekend is bij
de brandweer maar dat hier dus blijkbaar niets aan is veranderd?

Antwoord 8

De signalen die mij hebben bereikt zijn ernstig en serieus. In het afgelopen Veiligheidsberaad
is gesproken over PTSS bij de brandweer. De voorzitters veiligheidsregio’s vertegenwoordigen
hier de Algemeen Besturen van de Veiligheidsregio’s als werkgevers van de brandweer.

Vraag 9

Wat vindt u van de conclusies van hoogleraar Miriam Lommen, dat het daadwerkelijk
aantal brandweerlieden met PTSS waarschijnlijk veel hoger is dan wat nu wordt aangegeven?

Antwoord 9

Er is op dit moment geen goed zicht op het aantal brandweermensen met PTSS in Nederland.
In het afgelopen Veiligheidsberaad is gesproken over de zorg rondom PTSS bij de brandweer.
Als stelselverantwoordelijk Minister blijf ik in gesprek met de veiligheidsregio’s
als werkgevers van de brandweer in Nederland, hierbij zal ik in lijn met mijn antwoord
op vraag 2 en 3 ook inzicht in de omvang meenemen.

Vraag 10

Waren de signalen over de gebrekkige nazorg bij de brandweer al eerder bij u bekend?

Antwoord 10

Elk signaal over brandweermensen die (mogelijk) in de knel komen neem ik serieus.
Ik ben mij ervan bewust dat uw Kamer al eerder aandacht heeft gevraagd voor de zorg
voor brandweermensen met PTSS.

Met de recente media-aandacht vanaf medio 2023, waaronder het online gepubliceerde
opiniestuk5 van de Vakvereniging Brandweervrijwilligers (hierna: VBV) en de uitzending van Zembla
van 11 februari jl.6, zijn opnieuw ernstige signalen afgegeven.

In het afgelopen Veiligheidsberaad is gesproken over de zorg rondom PTSS bij de brandweer
en is aandacht gevraagd voor de werkgeversverantwoordelijkheid van de veiligheidsregio’s.

Vraag 11

Bent u het met advocaat Vincent Dolderman eens dat de brandweer de zorgplicht in feite
heeft geschonden door veel te weinig oog te hebben voor nazorg?

Antwoord 11

Het is niet aan mij om op de stoel van de werkgevers of van de Nederlandse Arbeidsinspectie
te zitten en hier een oordeel over te vellen. Wel vind ik het belangrijk om hierover
het gesprek aan te gaan en deze signalen onder de aandacht te brengen van betrokken
partijen.

Vraag 12

Heeft u signalen ontvangen of dezelfde negatieve situatie zich momenteel ook voordoet
bij het ambulancepersoneel?

Antwoord 12

De besturen van de veiligheidsregio’s zijn ook werkgevers van ander personeel dat
werkzaam is binnen- en voor de veiligheidsregio’s. Gelet op deze, maar ook eerdere
signalen zal ik dit zowel in gesprek met de voorzitters veiligheidsregio’s als mijn
ambtsgenoot, de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport onder de aandacht brengen.

Vraag 13

Bent u bereid opnieuw in gesprek te gaan met de veiligheidsregio’s en andere relevante
instellingen om dit onderwerp hoog op de agenda te zetten?

Antwoord 13

Ja, in het afgelopen Veiligheidsberaad ben ik hierover in gesprek gegaan met de voorzitters
veiligheidsregio’s die de Algemene Besturen van de veiligheidsregio’s vertegenwoordigen
als werkgevers van de brandweer in Nederland.

Vraag 14

Bent u bereid om hierbij ditmaal wel resultaten te eisen van deze instanties in het
verbeteren van de nazorg?

Antwoord 14

Als stelselverantwoordelijk Minister blijf ik in gesprek met de veiligheidsregio’s
als werkgevers van de brandweer in Nederland. Daarbij zal ik de voortgang nauwgezet
volgen en breng ik uw Kamer hiervan ook op de hoogte.

Vraag 15

Bent u bereid alles in het werk te stellen om PTSS ook bij de brandweer te laten erkennen
als beroepsgerelateerde ziekte waardoor er meer hulp mogelijk is en de Kamer hierover
te informeren?

Antwoord 15

In het afgelopen Veiligheidsberaad heb ik gesproken met de voorzitters van de veiligheidsregio’s
over de zorg rondom PTSS bij de brandweer. De veiligheidsregio’s hebben mij aangegeven
te werken aan een landelijke modelregeling PTSS. Het uitgangspunt hierbij is volgens
de veiligheidsregio’s dat een dergelijke regeling moet gaan gelden voor zowel beroepskrachten
als vrijwilligers. Daarbij heb ik vernomen dat de gezamenlijke werkgeversvereniging
van de 25 veiligheidsregio’s dit ook gaat agenderen voor overleg met de vakbonden.

Als stelselverantwoordelijk Minister blijf ik in gesprek met de veiligheidsregio’s
als werkgevers van de brandweer in Nederland. Daarbij zal ik de voortgang nauwgezet
volgen en breng ik uw Kamer hiervan ook op de hoogte.