Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Bamenga over het bericht Nieuw plastic is goedkoper dan gerecycled plastic, waardoor fabrieken omvallen: Wil je een circulaire economie, dan moet je deze industrie helpen

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens
de Minister van Economische Zaken en Klimaat (ontvangen 26 februari 2024).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Nieuw plastic is goedkoper dan gerecycled plastic,
waardoor fabrieken omvallen: «Wil je een circulaire economie, dan moet je deze industrie
helpen»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u het ermee eens dat we als Nederland alles op alles moeten zetten om onze circulaire
doelen voor 2030 en 2050 in het vizier te houden? Klopt het dat, om deze doelen te
halen, de recyclecapaciteit in Nederland voor plastics juist moet toenemen in plaats
van afnemen?

Antwoord 2

Ja. Om de doelstellingen te halen, zullen we in Nederland plastic meer en beter moeten
gaan recyclen.

Vraag 3

Bent u het ermee eens dat het dan onacceptabel is dat goedkope virgin materialen de
recycle-industrie uit de markt duwen? Zo ja, welke stappen heeft u tot op heden gezet
en welke stappen gaat u nog zetten om gerecyclede materialen aantrekkelijker te maken
dan virgin materialen?

Antwoord 3

Het is staand kabinetsbeleid om primair fossiel plastic te ontmoedigen en plastic
recyclaat en biogebaseerd plastic te stimuleren, dit staat onder meer beschreven in
het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE) 2023–2030.2 Een belangrijke extra maatregel is de voorgenomen invoering van de nationale circulaire
plastic norm per 2027.3 De invoering van deze norm zorgt ervoor dat er een grote marktvraag komt naar plastic
recyclaat.

Daarnaast zet Nederland zich in voor ambitieuze verplichte recyclaatdoelstellingen
in Europese regelgeving.

Vraag 4

Bent u het ermee eens dat virgin materialen goedkoper zijn dan gerecyclede materialen,
omdat milieueffecten niet worden meegenomen in de prijs voor virgin plastics? Klopt
het dat zolang dit niet gebeurt, gerecycled plastic duurder zal blijven dan virgin
plastics?

Antwoord 4

Primair fossiel plastic (virgin plastic) is inderdaad te goedkoop omdat de milieukosten
niet zijn verrekend in de prijs. De reden dat virgin op dit moment nog goedkoper is,
heeft te maken met de aanwezigheid van goedkope energie in China en VS, de overproductie
van primair fossiel plastic in die regio’s en de afgenomen vraag naar recyclaat. Het
is niet gezegd dat dit zo blijft. Wanneer de vraag toeneemt en fossiele grondstoffen
duurder worden, stijgt de prijs van primair fossiel plastic. Tegelijkertijd kan de
prijs van recyclaat dalen, als gevolg van toegenomen recyclaatproductie om te voldoen
aan aankomende nationale en Europese regelgeving. In dit kader roept het kabinet dan
ook bedrijven die plastic producten inkopen, zoals shampoo-flesjes, op om producten
in te kopen die recyclaat bevatten. Op die manier wordt een bijdrage geleverd aan
het duurzamer worden van onze maatschappij en worden de plasticrecyclers ondersteund.

Vraag 5

Bent u het ermee eens dat (net als voor andere materialen zoals ijzer, staal, cement
en kunstmest) een extra heffing op virgin plastic bij kan dragen aan een eerlijk speelveld
voor gerecycled plastic?

Antwoord 5

In het IBO-traject voor aanvullende klimaatmaatregelen is hier ook naar gekeken. De
weglekeffecten van een dergelijke nationale maatregel werden door het kabinet als
niet positief beoordeeld.

Vraag 6

Overwegende dat de Vereniging Afvalbedrijven heeft aangegeven dat meer recyclingbedrijven
in de financiële problemen zitten, welke stappen gaat u nog dit jaar zetten om de
marktpositie van deze recyclebedrijven te verbeteren?

Antwoord 6

Ik ben met mijn collega’s van Economische Zaken en Klimaat in gesprek welke mogelijkheden
we hier hebben. Hierbij wordt zowel gekeken naar mogelijke maatregelen voor de korte
termijn als maatregelen voor de middellange termijn. Hierbij betrek ik ook het Afvalfonds
Verpakkingen om te bekijken welke rol zij hier kunnen spelen. Datzelfde geldt voor
InvestNL.

Vraag 7

Bent u bereid om in kaart te brengen bij welke herbruikbare grondstoffen, recyclebedrijven
worden verdrongen op prijs, door virgin materialen?

Antwoord 7

Nee. Het is een probleem dat breed speelt in de plastic recycling industrie, zowel
in Nederland als Europa. Voor andere industrieën speelt deze situatie niet op deze
manier.

Vraag 8

Bent u het ermee eens dat normering van een minimaal percentage recyclaat in plastic
verpakkingen dat ieder jaar oploopt, kan bijdragen aan het creëren van vraag naar
plastic recyclaat? Bent u bereid om in Europa te pleiten voor een van 2025 tot 2050
oplopend percentage verplicht recyclaat in plastic?

Antwoord 8

Ja, een oplopend verplicht recyclaat leidt tot meer vraag van plastic recyclaat. Daarom
bepleit het kabinet ook actief bij alle nieuwe productregelgeving (zoals voor verpakkingen
en voor circulaire voertuigen) in Brussel ambitieuze doelstellingen voor de toepassing
van recyclaat.

Vraag 9

In het geval er in Europa geen gehoor wordt gegeven aan de hierboven omschreven oproep,
bent u bereid om als Nederland vanaf 2025 een verplicht en oplopend percentage recyclaat
voor plastics in te voeren?

Antwoord 9

Nee. Het is niet haalbaar om de norm eerder te laten ingaan.

Vraag 10

Op welke manier bent u van plan om kennis op het gebied van circulaire productieprocessen
te vergroten en te behouden in Nederland?

Antwoord 10

Nederland staat internationaal al bekend als een voorloper ten aanzien van de circulaire
economie. In het in bovenstaande antwoorden genoemde NPCE staat beschreven hoe het
kabinet van plan is, deze internationale rol te behouden.

Vraag 11

Overwegende dat ook aangescherpte wetgeving op het gebied van voedselveiligheid recyclebedrijven
dwarszit, bent u bereid om in kaart te brengen welke Europese en Nederlandse wetgeving
recyclebedrijven in de weg zit?

Antwoord 11

Op ambtelijk niveau is er contact tussen het ministerie en de relevante brancheorganisaties
om een inventarisatie te maken van de wetgeving die belemmerend werkt. De signalen
over de regelgeving rond voedselveiligheid zijn bekend en er lopen ook gesprekken
met het Ministerie van VWS, die verantwoordelijk is voor deze regelgeving.

Vraag 12

Hoe wordt er op dit moment toezicht gehouden op de duurzaamheidsclaims van verschillende
plastic producenten buiten de EU? Hoe wordt er voorkomen dat virgin plastic wordt
aangeboden als recyclaat?

Antwoord 12

In Nederland houdt de Autoriteit Consument en Markt (ACM) toezicht op duurzaamheidsclaims
richting consumenten. Er wordt echter geen toezicht gehouden op duurzaamheidsclaims
van buitenlandse producenten in de zakelijke markt.

Vraag 13

Bent u bekend met het onderzoeksrapport «Recycled plastic packaging from the Dutch
food sector pollutes Asian oceans»4?

Antwoord 13

Ja.

Vraag 14

Wat is uw reactie op de conclusies uit dit Elsevier-onderzoek? Hoe gaat u in de toekomst
voorkomen dat Nederlands afval terechtkomt in landen waar geen werkend afvalverwerkingssysteem
is?

Antwoord 14

In die publicatie doen de auteurs een oproep om de Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid
(UPV) te verbeteren, zodat we meer grip krijgen op de recycling van plastic. Die oproep
kan ik natuurlijk van harte onderschrijven.

Over de toekomst van Nederlands afval in landen waar geen afvalverwerkingssysteem
is, het volgende. De afgelopen jaren heb ik me in Europees verband ingezet om onze
controle op dit afval fors te verbeteren. En op dit vlak mogen we mogelijk nog voor
de Europese verkiezingen goed nieuws verwachten, namelijk de publicatie en inwerkingtreding
van een flink gemoderniseerde EVOA, de Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen.
Deze EVOA bevat bepalingen, die 30 maanden na inwerkingtreding de export verbieden
van plastic afval uit de EU naar niet-OESO-landen. Verder zal 24 maanden na inwerkingtreding
voor alle export van plastic afval uit de EU het zwaarste regime gaan gelden. Dat
zwaarste regime houdt onder andere in: een financiële garantstelling voor het geval
er iets mis gaat met transport of verwerking en expliciete toestemming van betrokken
bevoegde gezagen voordat het transport plaatsvindt. Bovendien wordt een audit door
onafhankelijke derden verplicht voor installaties die uit de EU geëxporteerd afval
verwerken. De verwerking van het daarbij vrijkomend restafval is een verplicht onderwerp
in deze audits.

Vraag 15

Bent u het ermee eens dat onder geen beding Nederland mag bijdragen aan het exporteren
en storten/verbranden van recyclebaar plastic naar/in landen buiten de EU? Zo ja,
welke stappen gaat u zetten om dit in de toekomst te voorkomen?

Antwoord 15

De export uit de EU van recyclebaar plastic voor storten of verbranden is nu al verboden.
Naar verwachting zal binnenkort de herziene EVOA in werking treden en daarin zijn
ook bepalingen opgenomen, die de handhaving moeten verbeteren.

Vraag 16

Klopt het dat de recente herziening van de Waste shipment Regulation een deur openlaat voor export van afval/plastic naar Turkije? Klopt het dat Turkije
eerder Nederlands afval heeft gedumpt met alle gevolgen van dien voor het klimaat
en het milieu? Zo ja, welke actie gaat u hiertegen ondernemen?

Antwoord 16

Waste Shipment Regulation is de Engelse aanduiding voor de EVOA. Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 14
zal 24 maanden na inwerkingtreding van de komende herziening van de EVOA voor de export
van alle plastic afval uit EU, ook naar Turkije, het zwaarste regime gaan gelden.
Dat zwaarste regime houdt onder andere in: een financiële garantstelling voor het
geval er iets mis gaat met transport of verwerking en expliciete toestemming van betrokken
bevoegde gezagen voordat het transport plaatsvindt. Bovendien wordt een audit door
onafhankelijke derden verplicht voor installaties, die uit de EU geëxporteerd afval
verwerken. De verwerking van het daarbij vrijkomend restafval is een verplicht onderwerp
in deze audits.

Het dumpen van Nederlands afval in Turkije is nu al verboden. Zoals in het antwoord
op vraag 15 al is aangegeven, zijn in de herziene EVOA bepalingen opgenomen, die de
handhaving moeten verbeteren.