Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Erkens over het artikel 'Gefrustreerde ondernemers stoppen miljoenenproject voor delen van energie: 'Netbeheerder blokkeert voortgang''

Antwoord van Minister Jetten (Klimaat en Energie) (ontvangen 22 februari 2024).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel van de Telegraaf «Gefrustreerde ondernemers stoppen
miljoenenproject voor delen van energie: «Netbeheerder blokkeert voortgang»» gepubliceerd
op 30 januari 2024?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe kan het dat als er groen licht is gegeven door zowel het Ministerie van Economische
Zaken en Klimaat als netbeheerder Liander, het project niet wordt uitgevoerd omdat
TenneT stelt dat het technisch niet mogelijk is?

Antwoord 2

De initiatiefnemers hebben een investeringsbeslissing (o.a. in een batterij) on hold
gezet, omdat onvoldoende duidelijk was of er voldoende transportcapaciteit beschikbaar
zou zijn op het net van TenneT om in (traditionele) daluren extra elektriciteit af
te nemen. Inmiddels heeft TenneT de analyse voor de provincie Utrecht gereed; de resultaten
voor deze provincie laten zien dat hier niet altijd voldoende ruimte is om buiten
de traditionele pieken extra elektriciteit af te nemen. De analyses voor de Flevopolder
en Gelderland lopen nog, maar ook daar is er mogelijk minder perspectief dan eerder
verwacht om buiten de traditionele ochtend- en middagpiek extra elektriciteit af te
nemen.

Ik ben verrast door de mededeling van TenneT dat er onvoldoende ruimte is op het hoogspanningsnet
in deze regio en dat dit inzicht nu pas is ontstaan, en heb Tennet meteen om meer
duidelijkheid gevraagd (zie ook antwoord vraag 4). Deze situatie onderstreept de noodzaak
tot aanvullende maatregelen (zie ook antwoord vraag 7 en 8).

Tot slot, ik begrijp goed dat de initiatiefnemers teleurgesteld zijn. Het is overigens
niet de taak van het Ministerie van EZK om al dan niet «groen licht» te geven voor
specifieke initiatieven. Het ministerie heeft een meer generieke rol, onder andere
met het Landelijk Actieprogramma Netcongestie, met het stimuleringsprogramma energiehubs
waarvoor uit het Klimaatfonds 166 miljoen euro beschikbaar is gesteld, en met de 55 miljoen
euro die beschikbaar is gesteld met het amendement-Erkens cs. (Kamerstuk 36 410 XIII, nr. 20). Over de uitvoering van dit amendement bericht ik uw Kamer vóór de zomer.

Vraag 3

Hoe vergevorderd was dit project? Deze leden lezen bijvoorbeeld dat er door de ondernemers
en overheid al voor 3,8 miljoen euro was geïnvesteerd, wat gebeurt hier nu mee?

Antwoord 3

Dit project was in een vergevorderd stadium en de initiatiefnemers stonden op het
punt een investeringsbeslissing te nemen. De onzekerheid of er voldoende transportcapaciteit
beschikbaar is buiten de traditionele ochtend-, en middagpiek heeft de initiatiefnemers
doen besluiten het initiatief niet door te zetten. TenneT heeft vervolgens aangegeven
dat in de regio Flevopolder en de provincies Gelderland en Utrecht dergelijke initiatieven
alleen met maatwerk kunnen worden gefaciliteerd en dat aanvullende flexmaatregelen
of een aangepaste uitwerking nodig zijn om te voorkomen dat dit voor extra pieken
op het hoogspanningsnet zorgt. Ik heb direct contact opgenomen met TenneT en de regionale
netbeheerders om gezamenlijk oplossingen te zoeken voor de congestieproblematiek in
deze regio. Zij hebben benadrukt met initiatiefnemers samen te willen werken met initiatieven
die tot inpasbare belasting op het hoogspanningsnet leiden.

Vraag 4

Kunt u toelichten waarom het volgens TenneT niet mogelijk was om dit project uit te
voeren?

Antwoord 4

De initiatiefnemers hebben het project on hold gezet omdat onvoldoende duidelijk was
of er voldoende transportcapaciteit beschikbaar is buiten de traditionele ochtend-
en avondpiek. TenneT geeft aan dat uit recente analyse blijkt dat op de hoogspanningsnetten
sprake is van piekbelasting ook buiten de traditionele ochtend- en avondpiek. Hierdoor
is er in dit gebied slechts beperkt ruimte om buiten de piek om gebruik te maken van
het elektriciteitsnet. Ik heb TenneT verzocht om een nadere analyse van de oorzaken
en mogelijke maatregelen, om zo snel mogelijk in beeld te krijgen wat er nog wel kan
en wat daarvoor nodig is.

Vraag 5

Deelt u de mening dat energyhubs juist bijdragen aan het verminderen van netcongestie
en dat de uitrol hiervan daarom bij uitstek door TenneT zou moeten worden gestimuleerd?

Antwoord 5

Ja, energiehubs kunnen bijdragen aan het reduceren van netcongestie en het bredere
energiesysteem op de korte en lange termijn, zeker als dit maatregelen betreft die
de pieken op het net in zijn geheel verlagen. Waar mogelijk worden dergelijke initiatieven
door TenneT en de regionale netbeheerders ondersteund en gefaciliteerd. TenneT geeft
echter aan dat in bepaalde gebieden het verschuiven van pieken op het regionale elektriciteitsnet
kan leiden tot een hogere piek op het hoogspanningsnet; hogere pieken zijn hier op
dit moment niet in te passen. Feitelijk is de ruimte die er wel is op het regionale
net in deze regio, op het hoogspanningsnet voor een groot deel al in gebruik door
andere partijen. Wel is er hier ruimte voor energiehubs die het (piek) gebruik kunnen
beperken, bijvoorbeeld door energiebesparing, eigen opwek, opslag en gebruik achter
de meter.

Vraag 6

Wat betekent dit voor andere, vergelijkbare projecten in Flevoland, Gelderland en
Utrecht?

Antwoord 6

TenneT continueert de analyses voor de Flevopolder en Gelderland, maar er is in deze
provincies mogelijk minder perspectief dan verwacht op ruimte buiten de traditionele
ochtend- en avondpiek om extra elektriciteit af te nemen. In samenwerking met de netbeheerders
wordt gekeken wat er mogelijk is. TenneT verwacht deze inzichten in de komende weken
te delen met de Energyboards in de verschillende provincies. Dit heeft geen invloed
op maatregelen die zien op energiebesparing en eigen opwek, opslag en gebruik achter
de meter voor zover deze niet tot extra pieken op het hoogspanningsnet leiden.

Vraag 7

Hoe gaat u voorkomen dat de uitrol van energyhubs in deze regio’s volledig spaak loopt
omdat TenneT niet wil meebewegen? Wat gaat u eraan doen om dit wel mogelijk te maken
gezien de urgentie?

Antwoord 7

Ik zie energiehubs als een belangrijke ontwikkeling voor het energiesysteem op de
korte en de lange termijn, van belang voor bedrijven, woningbouw, mobiliteit, logistiek
en verduurzaming. Ik ben daarom in overleg met TenneT en de regionale netbeheerders.
Alle partijen zijn ervan overtuigd dat energiehubs een belangrijke bijdrage kunnen
leveren aan het efficiënt benutten van het net en van grote waarde voor de betrokken
ondernemers kunnen zijn om hun activiteiten te kunnen blijven ontplooien. Alle maatregelen
gericht op energiebesparing en verbruik achter de meter blijven uiterst zinvol. Waar
mogelijk zullen netbeheerders en ik dit dan ook blijven ondersteunen.

Er is nog veel nodig om energiehubs op grote schaal uit te rollen. Ik heb de netbeheerders
gevraagd om samen op te trekken in pilots en zo in gezamenlijkheid de randvoorwaarden
te scheppen die nodig zijn voor verdere ontwikkeling van energiehubs.

Vraag 8

Heeft deze situatie consequenties voor de woningbouw in deze regio’s?

Antwoord 8

In mijn brief van 18 oktober 2023 (Kamerstuk 29 023, nr. 451) heb ik uw Kamer bericht over de situatie in de regio Flevoland, Gelderland en Utrecht.
Als er geen aanvullende maatregelen worden genomen en de snelle groei zich voortzet,
kan vanaf 2026 de verduurzaming van woningen en de realisatie van nieuwe woonwijken
hier niet zomaar meer plaatsvinden. Daar komen nu de inzichten bij dat er niet altijd
voldoende ruimte is om buiten de traditionele pieken extra elektriciteit af te nemen
van het hoogspanningsnet. Dit benadrukt de noodzaak om spoedig aanvullende maatregelen
te treffen om ergere problemen te kunnen voorkomen. Ook de groei op het gebied van
elektrisch vervoer en verduurzaming van grootverbruikers kan dan zonder ingrijpen
niet worden gefaciliteerd. Gezien de grote urgentie van deze maatschappelijke ontwikkelingen
is dit vanzelfsprekend zeer ongewenst. Zoals in de brief van 18 oktober toegelicht,
zet ik in op aanvullende en onorthodoxe maatregelen om consequenties voor de woningbouw
te voorkomen.

Vraag 9

Kunt u de mogelijkheden die TenneT biedt voor initiatieven die ruimte op het net creëren
betrekken bij gesprekken die het kabinet met TenneT voert?

Antwoord 9

Ja, deze gesprekken zijn reeds gaande en dit betrek ik bij deze gesprekken.