Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Paulusma over het bericht dat Russische sancties zijn overtreden bij voetbaltransfers in binnen- en buitenland en het besluit van het IOC om Russische en Belarussische sporters onder neutrale vlag toe te staan op de Olympische Spelen

Antwoord van Minister Helder (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens de Minister
van Buitenlandse Zaken (ontvangen 12 februari 2024). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2023–2024, nr. 732.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Transfers bij PSV en tientallen Europese topclubs «in strijd met sancties Rusland»» van Follow The Money van 12 december 2023?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Was u op de hoogte van mogelijke overtredingen van financiële sancties tegen Rusland
(of Belarus) door Nederlandse voetbalclubs? Zo ja, welke actie heeft u daarop ondernomen?

Antwoord 2

In Nederland is eenieder zelf verantwoordelijk voor het naleven van sanctiemaatregelen.
Indien er sprake is van mogelijke overtredingen wordt er onderzoek gedaan door de
betrokken toezichthouders. Indien opportuun kan het OM overgaan tot strafrechtelijke
vervolging. Het kabinet doet geen uitspraken over individuele gevallen.

Vraag 3

Heeft u in overleg met de KNVB, UEFA, FIFA of Nederlandse voetbalclubs zelf aandacht
besteed aan het risico dat transfers van Nederlandse voetbalclubs met Rusland het
gevaar liepen om in strijd te zijn met financiële sancties tegen Rusland?

Antwoord 3

Het kabinet overlegt regelmatig met bedrijven en organisaties in Nederland, waaronder
de KNVB. Daarbij komt ook het naleven van sanctiemaatregelen in zijn algemeenheid
aan de orde. Het kabinet hecht aan strikte implementatie van de sancties. Met UEFA
en FIFA is niet in het bijzonder gesproken over transfers in relatie tot sanctiemaatregelen.

Vraag 4

Indien een Nederlandse voetbalclub contact opneemt met de rijksoverheid over het zorgvuldig
organiseren van een transfer, op welke wijze wordt dan ondersteuning geboden?

Antwoord 4

Voetbalclubs kunnen net als alle andere bedrijven en organisaties via het sanctieloket
van RVO vragen stellen over sanctiemaatregelen. De Europese Commissie heeft een uitgebreid
document met veel gestelde vragen beschikbaar gesteld dat kan helpen bij de implementatie
van sancties. Voor specifieke transacties geldt dat iedereen zelf verantwoordelijk
is om per geval na te gaan wat is toegestaan en daarbij indien nodig de noodzakelijke
juridische expertise in te schakelen.

Vraag 5

Hoeveel Nederlandse voetbalclubs hebben contact opgenomen met de rijksoverheid voor
een dergelijk verzoek?

Antwoord 5

Het kabinet doet geen uitspraken over individuele gevallen.

Vraag 6

Wordt er gewerkt aan een beter alternatief voor het overnemen van (Nederlandse) spelers
van Russische voetbalclubs, zonder dat alleen verhuur mogelijk is of het tijdelijk
stallen van de transfersom wat tegen de sancties in gaat?

Antwoord 6

Op basis van de beschikbare informatie heeft het kabinet geen aanwijzingen dat het
overnamebeleid conform de voorschriften van de UEFA en de FIFA strijdig is met sanctiemaatregelen.
Echter zowel sanctiewetgeving als financiële constructies kunnen complex zijn waardoor
per geval bekeken moet worden wie de daadwerkelijke eigenaar van een Russische voetbalclub
is en/of zeggenschap over de club heeft en of deze persoon of entiteit op de sanctielijst
staat. In dat geval is het immers niet toegestaan om zaken te doen met de club. Het
is niet aan het kabinet om een oordeel te geven over de voorschriften van de UEFA
en de FIFA.

Vraag 7

Is er inmiddels duidelijkheid in hoeverre de voetbalclubs zelf verantwoordelijk zijn
voor correcte naleving van de sancties en tot waar de verantwoordelijkheid van de
bonden reikt om voldoende duidelijkheid te bieden?

Antwoord 7

Sportclubs zijn net als alle burgers, bedrijven en organisaties binnen de Europese
Unie zelf verantwoordelijk voor het naleven van sanctiemaatregelen. Sportbonden zijn
geen toezichthouder in het kader van sanctiewetgeving.

Vraag 8

Zijn de voorschriften die vanuit de UEFA en de FIFA worden verstrekt ten aanzien van
het handelen met Russische voetbalclubs in lijn met de afgesproken sancties? Zo nee,
welke acties wordt ondernomen zodat dit wel het geval is?

Antwoord 8

Op basis van de beschikbare informatie heeft het kabinet geen aanwijzingen dat de
voorschriften van de UEFA en de FIFA strijdig zijn met sanctiemaatregelen. Echter
zowel sanctiewetgeving als financiële constructies kunnen complex zijn waardoor per
geval bekeken moet worden wie de daadwerkelijke eigenaar van een Russische voetbalclub
is en/of zeggenschap over de club heeft en of deze persoon of entiteit op de sanctielijst
staat. In dat geval is het immers niet toegestaan om zaken te doen met de club. Het
is niet aan het kabinet om een oordeel te geven over de voorschriften van de UEFA
en de FIFA.

Vraag 9

Bent u bereid in overleg te treden met UEFA en FIFA, zodat Nederlandse voetbalclubs
niet gestraft worden vanwege het nalaten van financiële verplichtingen die in strijd
zijn met sancties tegen Rusland?

Antwoord 9

Op basis van de beschikbare informatie heeft het kabinet geen aanwijzingen dat de
voorschriften van de UEFA en de FIFA strijdig zijn met sanctiemaatregelen. Het kabinet
zal de situatie blijven monitoren.

Vraag 10

Bent u bereid in Europees of ander internationaal verband ervoor te zorgen dat financiële
sancties in de sport effectief en gelijk geregeld zijn, en eventueel aan te scherpen
waar mogelijk, bijvoorbeeld op grond van artikel 29 van het Verdrag van de Europese
Unie?

Antwoord 10

Momenteel geldt al dat sanctiemaatregelen in alle EU-lidstaten gelijk geregeld zijn.
Sommige landen zoals Noorwegen en Zwitserland nemen EU-sancties (deels) over. Uitbreiding
van sanctiemaatregelen naar gebieden als sport zal gewogen moeten worden in het licht
van de doelstellingen van de sancties, te weten het tegengaan van de mogelijkheden
van Rusland om oorlog te voeren. Voor het kabinet liggen wat dat betreft alle opties
op tafel.

Vraag 11

Welke actie heeft u ondernomen of gaat u ondernemen om ervoor te zorgen dat financiële
sancties tegen Rusland internationaal breed op dezelfde wijze worden uitgevoerd, zodat
deze effectief zijn maar ook Nederlandse clubs een gelijk speelveld biedt in internationaal
verband?

Antwoord 11

In de EU zijn in alle lidstaten dezelfde sanctiemaatregelen van kracht. Handhaving
hiervan is een nationale bevoegdheid. In de praktijk kan het voorkomen dat er verschillen
ontstaan bij de interpretatie van regels. Ten behoeve van uniforme naleving publiceert
de Europese Commissie guidance documenten en wordt de implementatie van maatregelen in verschillende werkgroepen
in Brussel besproken. Nederland draagt hier actief aan bij.

Vraag 12

Wat is uw reactie op het besluit van het IOC dat Russische en Belarussische sporters
onder neutrale vlag mee kunnen doen aan de Olympische Spelen?

Antwoord 12

Het kabinet betreurt het besluit van het IOC. Ons standpunt was, en is nog steeds
dat Rusland en Belarus moeten worden geweerd van internationale sportwedstrijden,
onder welke vlag dan ook.

Vraag 13

Op welke wijze heeft u uitvoering gegeven of gaat u nog uitvoering geven aan de motie-Sjoerdsma/Van
der Laan om via alle daartoe geëigende kanalen, deelname van Russische en Belarussische
sporters aan internationale sporttoernooien en wedstrijden te voorkomen?2

Antwoord 13

Het kabinet deelt de in de motie uitgesproken overweging dat Rusland sporttoernooien
inzet voor politieke doeleinden en spant zich daarom in om deelname van Russische
en Belarussische atleten onder nationale vlag aan internationale sporttoernooien te
voorkomen. Het kabinet doet dit door waar mogelijk, in samenwerking met gelijkgestemde
landen, alle beschikbare informele kanalen aan te grijpen om haar standpunt in deze
voor het voetlicht te brengen. Daarbij is het van belang om te benadrukken dat de
internationale sport autonoom is, en overheden geen formele bevoegdheid hebben om
dit tegen te gaan.

Vraag 14

Is er een beeld welk deel van de deelnemende sporters onder neutrale vlag tevens actief
is in het Russische leger?

Antwoord 14

Een voorwaarde van het IOC is dat atleten die onder contract staan bij Russische of
Belarussische militaire of nationale veiligheidsorganisaties niet in aanmerking komen
voor inschrijving of deelname. Deze regel is eveneens van toepassing op ondersteunend
personeel. Conform de richtlijnen van het IOC zouden neutrale atleten niet actief
mogen zijn bij het Russische leger.

Vraag 15

Bent u bereid om in Europees of ander internationaal verband zich in te spannen voor
de veiligheid van Oekraïense sporters en in ieder geval te voorkomen dat Oekraïense
sporters moeten uitkomen tegen Russische sporters die ook tegenover hen konden staan
op het slagveld?

Antwoord 15

Ja, het kabinet is van mening dat Russische atleten moeten worden geweerd van internationale
sportwedstrijden, onder welke vlag dan ook. Het kabinet spant zich hiervoor in door
waar mogelijk, in samenwerking met gelijkgestemde landen, alle beschikbare informele
kanalen aan te grijpen om haar standpunt in deze voor het voetlicht te brengen. Daarbij
is het nogmaals van belang om te benadrukken dat de internationale sport autonoom
is, en overheden geen formele bevoegdheid hebben om dit tegen te gaan.

Vraag 16

Bent u bereid om in gesprek te treden met organiserend land Frankrijk, die het statement
tegen Russische en Belarussische deelname aan de Olympische Spelen onder welke vlag
dan ook heeft medeondertekend, om te onderzoeken hoe deelname kan worden voorkomen,
bijvoorbeeld via de voorwaarden voor verstrekking van visa, in ieder geval bij sporters
die tevens een functie hebben in het Russische leger?

Antwoord 16

Sinds de invasie van Rusland in Oekraïne is er regelmatig contact met Frankrijk en
andere gelijkgestemde landen met betrekking tot dit onderwerp. Middels verschillende
statements, die ook zijn ondertekend door Frankrijk, is het IOC meermaals opgeroepen
om deelname niet toe te staan.

Het IOC heeft de leiding over het uitnodigingsbeleid tijdens de Olympische Spelen.
Wanneer een sporter met de Russische of Belarussische nationaliteit wordt uitgenodigd
voor een sportevenement kan deze ook, met ondersteunende documenten als een uitnodigingsbrief,
een visumaanvraag indienen. Alle Schengenlidstaten beoordelen visumaanvragen op hun
merites en aan de hand van de criteria zoals vastgelegd in de EU-Visumcode. In het
geval dat een aanvrager het doel van het verblijf niet voldoende kan aantonen, omdat
een uitnodiging bijvoorbeeld ontbreekt, zal een aanvraag worden afgewezen. Dit betekent
dat in de praktijk eventuele visumafgifte aan Russische en Belarussische sporters
direct volgt uit het geldende uitnodigingsbeleid. Conform de richtlijnen van het IOC
mogen neutrale atleten niet actief zijn bij het Russische leger. Sporters die tevens
een functie bekleden in het Russische leger zouden volgens deze richtlijnen dan ook
niet moeten worden uitgenodigd.