Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Esch en Wassenberg over de illegale handel in traditionele medicijnen, gemaakt van bedreigde en beschermde dier- en plantsoorten

Antwoord van Minister Van der Wal-Zeggelink (Natuur en Stikstof) mede namens de Minister
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 22 januari 2024). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2023–2024, nr. 595.

Vraag 1

Kent u het onderzoek van de Environmental Investigation Agency (EIA), waaruit blijkt
dat er nog steeds op grote schaal traditionele medicijnen worden verkocht, waarin
bedreigde en beschermde diersoorten zijn verwerkt: de neushoorn, tijger, pangolin
en luipaard?1

Antwoord 1

Ik ben bekend met het onderzoek van EIA »Investing in Extinction How the global financial
sector profits from traditional medicine firms using threatened species», waarin wordt gesteld dat minstens 88 traditionele Chinese geneesmiddelen
delen van pangolin (schubdier) en luipaard bevatten en dat sommige van deze medicijnen
ook delen van tijger en neushoorn bevatten.

Vraag 2

Wist u dat er in tenminste 88 traditionele medicijnen en producten delen van luipaarden
en pangolins worden gebruikt, gefabriceerd door 72 Chinese bedrijven en onder licentie
van de Chinese Overheid (National Medical Products Administration of China)? Zo ja,
kunt deze producten weren van de Nederlandse en Europese markt?

Antwoord 2

Ik heb kennisgenomen van het onderzoek van EIA, dat dit stelt. De luipaard en de pangolin
vallen onder CITES appendix I. Dit betekent dat commerciële handel in producten die
luipaard en pangolin bevatten internationaal verboden is. Producten die delen van
deze soorten bevatten kunnen dus niet legaal op de Europese markt terecht komen. Hier
wordt op gehandhaafd.

Vraag 3

Bent u het eens met de conclusies van de onderzoekers dat als we niets doen, deze
bedreigde dieren dreigen te verdwijnen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

De impact van illegale internationale handel in bedreigde dier- en plantensoorten
(illegal wildlife trade) is groot en zet de internationale biodiversiteit ernstig
onder druk. Het CITES-verdrag beschermt soorten om uitsterven in het wild door internationale
handel te voorkomen. Nederland heeft als handelsland hier een grote verantwoordelijkheid
in en acteert daar ook op.

Vraag 4

Kent u het artikel «Drugshandelaren controleren nu ook de illegale handel in goud,
tijgers en hardhout»?2

Antwoord 4

Ja.

Vraag 5

Deelt u de mening dat illegale handel in bedreigde wilde dieren en planten, onder
meer gedreven door een toenemende vraag naar traditionele medicijnen die zijn gemaakt
van bedreigde dier- en plantsoorten, niet duurzaam is, temeer daar uit onderzoek blijkt
dat deze handel in toenemende mate in handen is van georganiseerde criminaliteit?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Ik deel zeker de mening dat illegale handel – in welke vorm en omvang ook – in bedreigde
wilde dieren en planten niet duurzaam is. Het vormt een grote bedreiging voor de mondiale
biodiversiteit.

Vraag 6

Deelt u de mening van onderzoeker Van Uhm dat dit soort criminaliteit op grootschalige
wijze de natuur vernietigt, zodat dit feitelijk ecocide is? Zo nee, waarom niet? Zo
ja, hoe gaat u dit onder de aandacht brengen op internationale gremia?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 3 en 5. In het kader van CITES wordt nationaal, Europees
en internationaal samengewerkt om illegale handel tegen te gaan. Nederland committeert
zich aan het herziene EU Action Plan against Wildlife Trafficking3. Binnen CITES is er blijvende aandacht voor het tegengaan van internationale illegale
handel en gelieerde vraagreductie. Tijdens de CITES Conference of the Parties (CoP19,
11–25 november 2022) is er een aantal besluiten genomen die onder meer toezien op
het gebruik van de «CITES Guidance on demand reduction strategies to combat illegal
trade in CITES-listed species», regionale trainingsseminars en lokale pilotprojecten
op het gebied van vraagreductie. Nederland steunt deze besluiten. Nederland heeft
in dit kader onlangs de CITES besluiten m.b.t. demand reduction to combat illegal
trade financieel ondersteund met een bedrag van $ 90.000 USD met als doel internationaal
de vraag naar illegale handel in bedreigde dier- en plantensoorten te verminderen.
Daarnaast heeft Nederland deelgenomen aan de CITES Big Cat Task Force. De Task Force
heeft onder meer maatregelen geïdentificeerd om – naast de CITES soortspecifieke maatregelen –
de samenwerking tussen vraag, aanbod en transitlanden te versterken om de illegale
handel in soorten grote katachtigen adequaat aan te pakken. Nederland blijft zich
inzetten voor een goede inbedding van deze maatregelen binnen CITES.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het van enorm belang is dat de World Health Organization (WHO)
een standpunt inneemt of een uitspraak doet over het gebruik van bedreigde dier- en
plantsoorten in traditionele medicijnen, gezien de conclusies van bovenstaande onderzoeken?
Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat bent u van plan hiervoor te doen?

Antwoord 7

De WHO ziet de traditionele geneeskunde als een belangrijke aanvulling op de reguliere
gezondheidszorg, met name in gebieden waar het de toegang tot zorg kan vergroten.
De WHO heeft in de WHO traditional medicine strategy (2014–2023, verlengd tot 2025)
aandacht voor biodiversiteit en bedreigde diersoorten, en vindt het belangrijk dat
traditionele medicijnen voldoen aan internationale verdragen over biodiversiteit en
bedreigde diersoorten.

Nederland zal blijven benadrukken dat de bescherming van biodiversiteit en bedreigde
diersoorten op de juiste manier wordt meegenomen in de te ontwikkelen Global traditional
medicine strategy 2025–2034.

Vraag 8

Kunt u aangeven in welke internationale gremia en fora u dit jaar aandacht heeft gevraagd
voor illegale handel in bedreigde en beschermde diersoorten en de link met zoönosen,
conform uw toezegging in antwoord op vragen van Partij voor de Dieren?4

Antwoord 8

Tijdens de WHA in mei 2023 is de WHO Traditional Medicine Strategy 2014–2023 besproken
en is het besluit genomen om de strategie tot 2025 te verlengen. Ook is besloten aan
de 78ste WHA-vergadering in 2025 een ontwerp voor een nieuwe strategie voor de periode
2025–2034 voor te leggen. Door Nederland werd, zoals aan de Kamer toegezegd, daarbij
het belang van de volksgezondheid, waaronder het risico op zoönosen, en de bescherming
van biodiversiteit benadrukt.

Zoals benoemd in het antwoord op vraag 6 is er tijdens de CITES CoP19 een aantal besluiten
genomen die tot doel hebben om internationaal de vraag naar illegale handel in bedreigde
dier- en plantensoorten te verminderen. Nederland steunt deze besluiten.

Vraag 9

Kunt u aangeven wat u heeft ingebracht over illegale handel van traditionele medicijnen,
die zijn gemaakt van bedreigde en beschermde dier- en plantsoorten, tijdens de eerste
WHO Traditional Medicine Global Summit, die plaatsvond op 17 en 18 augustus jongstleden?

Antwoord 9

De toenmalige Minister van VWS was in India voor een werkbezoek en voor de G20 Health
Ministers bijeenkomst (18–19 augustus), maar heeft niet deelgenomen aan dit WHO-overleg.
Namens Nederland is er geen inbreng geweest.

Vraag 10

Wat gaat u eraan doen om traditionele medicijnen, die zijn gemaakt van bedreigde dieren,
te agenderen tijdens de World Health Assembly in mei 2024?

Antwoord 10

Dit onderwerp staat niet op de agenda van de World Health Assembly in 2024. Het is
niet meer mogelijk onderwerp voor de WHA te laten agenderen. De agenda van de WHA
wordt bij de Uitvoerende Raad vastgesteld. Voorstellen voor de agenda moeten in september
worden ingediend.

Vraag 11

Hoe gaat u ervoor zorgen dat andere landen zich ook uitspreken tegen het gebruik van
dit soort medicijnen, waarvan de productie een extra aanslag betekent op bedreigde
dier- en plantsoorten en daarmee een bedreiging vormt voor de biodiversiteit?

Antwoord 11

Waar opportuun, zal ik het belang van de volksgezondheid en bescherming van de biodiversiteit
en bedreigde dier- en plantsoorten blijven benadrukken.

Vraag 12

Kunt u bevestigen dat u de conclusies van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid
en Milieu (RIVM)-rapport «Kruidenproducten uit de traditionele Chinese geneeskunde,
Een verkennende studie naar aard, omvang en gebruik» niet ondersteunt? Wat maakt dat
u meent dat het RIVM geen gelijk heeft?5

Antwoord 12

In de verkennende studie van het RIVM wordt geconstateerd dat kruidenpreparaten gezondheidsrisico’s
met zich kunnen meebrengen.

Kruidenpreparaten die geen geneesmiddelen zijn vallen onder de Warenwet. Deze producten
moeten voldoen aan de EU-regelgeving die geldt voor alle levensmiddelen, zoals de
voorschriften voor veiligheid, etikettering, hygiëne en additieven. Er is geen specifieke
Europese regelgeving voor kruidenpreparaten. In het Warenwetbesluit Kruidenpreparaten
zijn enkele nationale voorschriften opgenomen, die vooral betrekking hebben op de
veiligheid ervan.

Zoals ook aangegeven in brief over de Aanpak veiligheid voedingssupplementen die op
14 december 2020 naar uw Kamer is gestuurd, is Nederland er voorstander van dat op
Europees niveau meer geharmoniseerde regelgeving komt voor de veiligheid van voedingssupplementen
en kruidenpreparaten. Op nationaal niveau wordt gewerkt aan uitbreiding van de negatieve
lijst van kruiden in het Warenwetbesluit Kruidenpreparaten. Omdat voor veel kruiden
onvoldoende gegevens bekend zijn over de risico’s op schadelijke effecten is regulering
ervan zowel op Europees als nationaal niveau, in de praktijk complex.

Het Voedingscentrum en NVWA wijzen consumenten op de mogelijke gezondheidsrisco’s
van kruidensupplementen. Recent heeft de NVWA nieuwsitems ontwikkeld voor hun website
en op social media om hier extra de aandacht op te vestigen.

Vraag 13

Hoe staat het met de bewustwordingscampagne die u dit jaar zou ontwikkelen over illegale
handel in bedreigde dier- en plantsoorten? Wanneer deelt u deze met de Kamer?

Antwoord 13

Zoals aangekondigd in de beantwoording van vragen over de aanpak van illegale handel
in beschermde plant- en diersoorten of producten ervan (5 september 2023, 2023Z11324)6 zal ik voortbouwend op al ingezette acties (die doorlopend plaatsvinden) en ook
in samenhang met EU initiatieven op dit gebied een bewustwordingscampagne ontwikkelen
over illegale handel in bedreigde dier- en plantsoorten.

De campagne kent verschillende onderdelen en doelgroepen en de Nederlandse inzet is
zowel nationaal/Europees als internationaal. Daarnaast is er binnen de Meld Misdaad
Anoniem campagne Wildlifecrime de samenwerking aangegaan met de brancheorganisatie
voor de luchtvrachtindustrie (ACN). Begin 2024 vindt er verder overleg plaats met
de Europese Commissie om te kijken naar een gezamenlijke bewustwordingscampagne over
illegale handel in bedreigde dier- en plantsoorten in het kader van het EU Action
Plan against Wildlife Trafficking. Ik zal uw Kamer halverwege 2024 verder informeren
over de vorderingen en initiatieven.