Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Sjoerdsma, Hammelburg, Piri, Van der Lee en Dassen over ‘De Russische oorlog tegen Oekraïne is eenpraktijkexamen voor Europa – en de tijd begint te dringen’

Antwoord van Minister Bruins Slot (Buitenlandse Zaken) en van Minister Ollongren (Defensie),
mede namens de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (ontvangen
5 december 2023).

Vraag 1 t/m 5

Heeft u kennisgenomen van het artikel «De Russische oorlog tegen Oekraïne is een praktijkexamen
voor Europa – en de tijd begint te dringen»?1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «US aid to Ukraine may hinge partly on who takes
over as House speaker?»2

Heeft u kennisgenomen van het feit dat een significant en groeiend aantal Republikeinse
vertegenwoordigers in het Huis van Afgevaardigden tegen militaire steun aan Oekraïne
hebben gestemd?3

Heeft u kennisgenomen van het afzetten van de Republikeinse speaker McCarthy en dat
mogelijke opvolgers zich hebben uitgesproken tegen Amerikaanse militaire steun aan
Oekraïne?4

Heeft u kennisgenomen van het feit dat de kansrijkste Republikeinse presidentskandidaat
Donald Trump heeft gezegd dat het tegengaan van de Russische invasie van Oekraïne
geen vitaal Amerikaanse nationaal strategisch belang is?5

Antwoord 1 t/m 5

Ja.

Vraag 6 t/m 8

Ziet u het risico dat Amerikaanse militaire steun aan Oekraïne als het gevolg van
de huidige ontwikkelingen in het Amerikaanse Congres significant vertraagd zou kunnen
worden, of zelfs deels of geheel zou kunnen wegvallen?

Ziet u het risico dat in 2024 een Amerikaanse president wordt verkozen die de Amerikaanse
militaire steun aan Oekraïne zal verminderen of stoppen?

Zijn de Europese lidstaten in staat om het vertragen, deels stoppen of volledig stoppen
van Amerikaanse militaire steun aan Oekraïne op korte termijn op te vangen? Zo nee,
welke maatregelen gaat u nemen samen met bondgenoten om dat wel mogelijk te maken?

Antwoord 6 t/m 8

Sinds de Russische invasie in Oekraïne hebben de Verenigde Staten een belangrijke
rol gespeeld in het leveren van militaire steun aan Oekraïne. Deze steun en die van
andere internationale partners is cruciaal voor de Oekraïense verdediging. De voortzetting daarvan blijft van het grootst mogelijke belang.

De Verenigde Staten en andere internationale partners blijven zich volledig inzetten
voor de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne. Dit bleek andermaal
tijdens de bijeenkomst van de NAVO Ministers van Defensie op 11 en 12 oktober jl.
en tijdens de bijeenkomst van de Ukraine Defence Contact Group (UDCG) op 11 oktober jl.

De uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2024 kan een effect hebben
op de mate van steun aan Oekraïne. Er is momenteel brede steun in het Amerikaanse
Congres voor steun aan Oekraïne, van zowel de Democraten als de Republikeinen. Hoewel
het afzetten van de voorzitter van het Huis tot enige vertraging in het beschikbaar
kunnen maken van steun heeft geleid, is er inmiddels een nieuwe voorzitter benoemd.
Hierdoor kan het congres weer wetgeving en budgetten kan behandelen.

Uiteraard is het tegelijkertijd van groot belang dat Europa de verantwoordelijkheid
neemt voor de veiligheid op het eigen continent. Europese lidstaten, inclusief Nederland,
hebben substantieel bijgedragen aan de steun aan Oekraïne. Net als uw Kamer onderkent
het kabinet de noodzaak om de steun ook op de lange termijn onverminderd voort te
zetten, zoals door de Minister-President benoemd is in de Algemene Politieke Beschouwingen.

In EU-verband wordt de militaire steun door lidstaten medegefinancierd met de inzet
van de Europese Vredesfaciliteit. Daarnaast wordt met het nieuwe EU-instrument ASAP
(Act in Support of Ammunition Production) EU-budget beschikbaar gesteld om de Europese defensie industrie te ondersteunen bij
het opschalen van de productiecapaciteit. Dat is nodig om zowel de steun aan Oekraïne
voort te zetten als om de eigen voorraden van lidstaten aan te vullen.

Vraag 9

Bent u bereid schriftelijk met Oekraïne vast te leggen dat de Nederlandse (militaire)
steun voor de komende jaren gegarandeerd is op minimaal het niveau van 2023?6 Wanneer gaat u het voor 2024 gereserveerde bedrag voor de steun aan Oekraïne formeel
communiceren zoals u ook in 2023 deed?

Antwoord 9

Het kabinet blijft Oekraïne steunen zolang als dat nodig is. Dat is in het belang
van onze eigen veiligheid en die van Oekraïne. Nederland heeft zich gecommitteerd
aan steun op de lange termijn met de ondertekening van de G7-verklaring over veiligheidsarrangementen.7 Het is een belangrijk signaal aan Kyiv, maar ook aan Moskou, dat we die steun ook
op de lange termijn volhouden. Over de invulling ervan wordt met Oekraïne en internationale
partners gesproken.

De diverse departementale begrotingen, zoals aan uw Kamer aangeboden op Prinsjesdag,
bevatten de voor nu gereserveerde bedragen voor steun aan Oekraïne in 2024. Indien
hier additionele middelen voor gereserveerd worden, wordt uw Kamer hiervan op de hoogte
gesteld. In het najaar vindt binnen het kabinet, conform de afspraken die zijn gemaakt
bij de Voorjaarsnota 2023, besluitvorming plaats over de inhoud van militaire en non-militaire
steun. Hierover zal uw Kamer eveneens worden geïnformeerd.

Vraag 10

Bent u gezien hierboven beschreven risico’s bereid Nederlandse militaire steun aan
Oekraïne voor de komende jaren verder op te schroeven? Zo nee, waarom niet? Zo ja,
aan welke steun denkt u?

Antwoord 10

Het is in het belang van Nederland om de steun aan Oekraïne voort te zetten, in samenspraak
met bondgenoten en partners. De behoefte van Oekraïne is daarbij altijd leidend. Ten
eerste moet worden gedacht aan steun die voor de voortzetting van het lopende gevecht
noodzakelijk is en blijft, zoals munitie, uitrusting en reserveonderdelen. Ten tweede
is het van belang om in te zetten op de modernisering van de Oekraïense strijdkrachten
met als doel het creëren van een toekomstbestendige Oekraïense krijgsmacht die interoperabel
is met de NAVO en zelfstandig in staat is tot afschrikking en verdediging tegen toekomstige
dreigingen. Hiervoor worden binnen de Ukraine Defence Contact Group capability coalitions georganiseerd. Nederland heeft de intentie om samen met de Verenigde Staten en Denemarken
deel te nemen aan de coalitie die zich richt op het moderniseren van de Oekraïense
luchtmacht.

Vraag 11 en 12

Bent u bereid om de daarvoor aangewezen Nederlandse F-16s over te dragen aan Oekraïne
zodra de eerste Oekraïense piloot de daarvoor bedoelde training heeft afgerond?

Bent u bereid alle voor F-16s bedoelde munitie (intern boordwapen, bommen, raketten)
die momenteel in Nederlandse handen is over te dragen aan Oekraïne zodra de eerste
Oekraïense piloot de daarvoor bedoelde training heeft afgerond? Bent u bereid zorg
te dragen dat politieke goedkeuring en logistieke voorbereiding daarvoor tijdig is
afgerond zodat er geen extra tijdverlies ontstaat?

Antwoord 11 en 12

De levering van zowel de Nederlandse F-16’s als de daarvoor bedoelde munitie aan Oekraïne
is van meer factoren en voorwaarden afhankelijk dan enkel de training van de eerste
Oekraïense piloten. Zoals gecommuniceerd aan uw Kamer is het eveneens van belang dat
ondersteunend personeel is opgeleid en dat de benodigde infrastructuur gereed is.
Daarnaast is internationale afstemming nodig en is formele toestemming van de Verenigde
Staten vereist via een wapenexportvergunning.

Ook worden de gebruikelijke afspraken met Oekraïne over inzet van het materieel gemaakt.
De precieze aantallen, configuratie en het mee te leveren materiaal zijn nog niet
vastgesteld.

Tot slot wordt een toetsing aan de EU wapenexportcriteria verricht door de Minister
van Buitenlandse Zaken waarna door de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
al dan niet een exportvergunning wordt afgegeven.8

Het kabinet zet zich in voor een snelle en zorgvuldige voorbereiding en zal er binnen
de eigen mogelijkheden voor zorgen dat er geen onnodig tijdverlies ontstaat.

Vraag 13

Hoe gaat het kabinet zich inspannen, samen met Europese bondgenoten, om noodscenario’s
voor te bereiden voor de algehele veiligheid van het Europese continent, als een nieuwe
Amerikaanse regering niet meer bereid zou zijn om de veiligheid op het Europese continent
te waarborgen?

Antwoord 13

De trans-Atlantische relatie en de NAVO vormen nog altijd de hoeksteen van onze collectieve
verdediging. Dat neemt niet weg dat Europa meer verantwoordelijkheid moet nemen voor
de eigen veiligheid en de behartiging van de Europese veiligheidsbelangen. De belangrijkste
ontwikkeling is dat vrijwel alle Europese landen substantieel meer in hun defensie
investeren. Dat draagt bij aan een sterkere Europese slagkracht en daarmee aan een
sterkere NAVO en EU. Dat geldt ook voor Nederland. Dit kabinet heeft de Defensiebegroting
met structureel EUR 5 mld geïntensiveerd, een stijging van 40 procent.

Verder steunt het kabinet EU-initiatieven die het EU defensiebeleid en de Europese
defensie-industrie versterken. Hierbij gaat het om hulp bij de uitvoering van het
EU Strategisch Kompas, een grotere bijdrage van Nederland aan militaire EU missies,
steun voor de inzet van de Europese Vredesfaciliteit voor militaire steun aan Oekraïne,
en steun voor de nieuwe EU-instrumenten zoals de European Defence Industry Reinforcement
through common Procurement Act (EDIRPA) en de Act in Support of Ammunition Production
(ASAP). Het kabinet wil ook middels verdere convergentie van het wapenexportbeleid
de samenwerking binnen de Europese defensie-industrie versterken. Het kabinet wil
daarom onder andere toetreden tot het Verdrag inzake exportcontrole in het defensiedomein
(Kamerstuk 22 054, nr. 395).