Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Plas over het feit dat de Minister van VWS op een foto stond met een Taliban-vertegenwoordiger in Den Haag

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens de
Minister van Buitenlandse Zaken (ontvangen 5 december 2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2023–2024, nr. 502.

Vraag 1

Hoe heeft een vertegenwoordiger van de terreurbeweging Taliban een visum kunnen krijgen
om vrij door de Europese Unie (en Nederland) te kunnen reizen?

Antwoord 1

Nederland was gastheer van het World Local Production Forum, een Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)-bijeenkomst. De WHO nodigt voor dergelijke
bijeenkomsten in principe al haar lidstaten uit en stelde in dit kader ook vertegenwoordigers
van Afghanistan voor. De WHO heeft inmiddels geconstateerd dat het de betreffende
Taliban-vertegenwoordiger niet had moeten uitnodigen, aangezien de VN het huidige
Taliban regime niet erkent als legitieme vertegenwoordiger voor de VN lidstaat Afghanistan.

Desbetreffende deelnemer heeft ten behoeve van het bijwonen van de WHO-bijeenkomst
een visum aangevraagd, hetgeen vervolgens verstrekt is door Nederland. Het Ministerie
van Buitenlandse Zaken heeft de visumaanvraag beoordeeld op basis van de geldende
visumvereisten, neergelegd in de EU-regelgeving (Visumcode). Een visumaanvraag wordt
o.a. getoetst op het reisdoel en of de aanvrager wordt beschouwd als een bedreiging
van de openbare orde, de binnenlandse veiligheid, de volksgezondheid en op de ondersteunende
documenten zoals een gepersonaliseerde uitnodiging. De uitnodiging van de WHO en de
bevestiging van deelname door het Ministerie van VWS op naam vormden een ondersteuning
bij de toekenning van het visum. Ook wordt gecheckt of aanvragers op signalerings-
en/of sanctielijsten staan.

De Afghaanse Taliban is niet geplaatst op een sanctielijst van de Europese Unie of
de Verenigde Naties. Wel zijn individuele Talibanleden op deze sanctielijsten geplaatst,
waardoor ze de gevolgen ondervinden van bevriezingsmaatregelen en een inreisverbod.
Betrokkene is niet op een sanctielijst geplaatst, en komt ook niet voor op een andere
signaleringlijst.

Hoewel betrokkene niet op een van deze sanctielijsten staat, trekt het kabinet wel
lering uit deze gebeurtenissen, omdat het – mede met het oog op de motie-Brekelmans
– hoogst onwenselijk is dat deze vertegenwoordiger aan de conferentie kon deelnemen.
Hierbij wordt gekeken naar de afspraken die van tevoren gemaakt worden aangaande het
uitnodigingsbeleid bij dit soort internationale conferenties. Voorts is deze casus
voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken aanleiding te bezien waar het visumproces
kan worden aangescherpt zodat dergelijke visumaanvragen altijd een extra afweging
ondergaan ter beoordeling of de betrokkene een visum geweigerd moet worden omdat hij
een gevaar vormt voor de openbare orde of de internationale betrekkingen.

Vraag 2

Hoe heeft deze vertegenwoordiger op een evenement van de Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) een toegangspas kunnen krijgen? Zou u contact met het WHO kunnen opnemen hierover
om uitleg te krijgen en de Kamer hier zo snel als mogelijk over te informeren?

Antwoord 2

De WHO heeft inmiddels geconstateerd dat het de betreffende Taliban-vertegenwoordiger
niet had moeten uitnodigen, aangezien de VN het huidige Taliban regime niet erkent
als legitieme vertegenwoordiger voor de VN lidstaat Afghanistan. VN-instellingen (inclusief
de WHO) volgen in de regel deze praktijk en nodigen de Taliban niet uit bij hun werk.

Aangezien de WHO deze persoon wel als deelnemer had geregistreerd, heeft Nederland
als gastland een toegangspas voor de bijeenkomst afgegeven. De Nederlandse organisatie
was op dat moment niet op de hoogte van het feit dat de Afghaanse deelnemer een Taliban
functionaris was. Er is contact over deze kwestie met de WHO. Het onderzoek naar hoe
deze persoon een uitnodiging heeft kunnen krijgen, is nog niet afgerond.

Vraag 3

Hoe is deze persoon de EU binnengekomen en welke lidstaat heeft hem een visum verleend?

Antwoord 3

Nederland heeft het visum verstrekt. Bij de aanvraag zijn reisbescheiden overlegd
voor een vliegreis naar Nederland (Schiphol).

Vraag 4

Waren er méér vertegenwoordigers van de Taliban (of andere terroristische organisaties)
aanwezig op dit evenement? Zo ja, waarom waren überhaupt vertegenwoordigers van terreurbewegingen
aanwezig op een evenement als deze?

Antwoord 4

Vanuit Afghanistan was dit de enige fysieke deelnemer. VN-instellingen (inclusief
de WHO) erkennen de Taliban niet als officiële vertegenwoordiger van de lidstaat Afghanistan,
en nodigen vertegenwoordigers van het huidige regime niet uit bij hun werk. Dit betekent
dat de WHO de betreffende Taliban-vertegenwoordiger die aanwezig was op het World
Local Productions Forum, niet had moeten uitnodigen.

Vraag 5

Weet u waar deze Taliban-vertegenwoordiger nu verblijft? Indien dit nog altijd binnen
de EU is, bent u bereid Europol te informeren hierover?

Antwoord 5

Volgens de bij het visum overlegde reisbescheiden heeft betrokkene het land inmiddels
verlaten. Dit wordt bevestigd door berichten op sociale media.

Vraag 6

Waren er ook afgevaardigden van het Iraanse regime aanwezig op dit evenement?

Antwoord 6

Er waren geen fysieke deelnemers vanuit Iran op de conferentie.

Vraag 7

Bent u van mening dat er gevolgen voor de WHO moeten zijn voor het verlenen van toegang
aan een vertegenwoordiger van een terreurgroep? Zo ja, welke gevolgen?

Antwoord 7

De WHO nodigt standaard al haar lidstaten uit voor haar bijeenkomsten, ongeacht waar
deze plaatsvinden. Aangezien de VN de Taliban niet als de legitieme vertegenwoordiger
voor de VN-lidstaat Afghanistan erkent had deze persoon niet uitgenodigd mogen worden
door de WHO. Er is contact over deze kwestie met de WHO. Het onderzoek naar hoe deze
persoon een uitnodiging heeft kunnen krijgen, is nog niet afgerond.

Vraag 8

Waarom was niet bekend bij de Nederlandse inlichtingendienst dat een vertegenwoordiger
van een terreurbeweging op de Europese sanctielijst aanwezig was in Nederland? Is
hier niet vreselijk gefaald?

Antwoord 8

Nederland monitort reisaanvragen en/of -bewegingen van individuen die op sanctielijsten
geplaatst staan om te voorkomen dat deze afreizen naar Nederland. Betrokkene staat
niet op een sanctielijst.

Vraag 9

Welke veiligheidsmaatregelen waren er tijdens het evenement om Onze Minister en andere
aanwezigen te beschermen tegen niet alleen terreuracties maar ook tegen diplomatieke
netwerkpogingen om banden met Westerse mogendheden aan te halen?

Antwoord 9

Alle reguliere veiligheidsmaatregelen verbonden aan het organiseren van een VN-vergadering
in Nederland, zijn getroffen. Alle aanwezige deelnemers waren vooraf geregistreerd
en kregen slechts toegang tot de bijeenkomst op basis van deze registratie en het
vertoon van hun paspoort. Naar inzicht van het kabinet zijn de politici en andere
deelnemers op geen enkele manier in gevaar geweest.

Vraag 10

Welke stappen zet Nederland zodat in de toekomst vertegenwoordigers van de Taliban
of andere terroristische organisaties niet meer vrij kunnen bewegen binnen de EU?

Antwoord 10

Nederland speelt een actieve rol in het plaatsen van individuen die zich schuldig
maken aan terreuracties op sanctielijsten. Ook internationaal spannen wij ons hiervoor
in. Om op de sanctielijst geplaatst te worden, is een van de vereisten dat bewezen
moet zijn dat een persoon onderdeel is van een terroristische groepering die op de
sanctielijst staat en/of terreuracties heeft begaan.

Zoals eerder aangeven is de Afghaanse Taliban niet geplaatst op een sanctielijst van
de Europese Unie of van de Verenigde Naties. Wel zijn individuele Talibanleden op
een sanctielijst van de VN geplaatst, waardoor ze de gevolgen ondervinden van bevriezingsmaatregelen
en het inreisverbod.

Die VN-sancties gelden ook binnen de EU, omdat ze door de EU zijn omgezet in een besluit
van de Raad en een verordening. Daarnaast zijn individuele Talibanleden op de EU mensenrechtensanctielijst
geplaatst voor ernstige mensenrechtenschendingen.

Hoewel betrokkene niet op een van deze sanctielijsten staat, trekt kabinet echter
wel lering uit deze gebeurtenissen, want zoals hierboven aangegeven is het van mening
dat het hoogst onwenselijk is dat deze vertegenwoordiger aan de conferentie kon deelnemen.
Hierbij wordt gekeken naar de afspraken die van tevoren gemaakt worden aangaande het
uitnodigingsbeleid bij dit soort internationale conferenties. Voorts is deze casus
voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken aanleiding te bezien waar het visumproces
kan worden aangescherpt zodat dergelijke visumaanvragen altijd een extra afweging
ondergaan ter beoordeling of de betrokkene een visum geweigerd moet worden omdat hij
een gevaar vormt voor de openbare orde of de internationale betrekkingen.

Vraag 11

Wie heeft de reis- en verblijfkosten betaald van deze Taliban-vertegenwoordiger en
zijn eventuele collega’s? Hoeveel euro bedroeg dit?

Antwoord 11

Nederland heeft geen reis en verblijfskosten betaald van deelnemers aan deze bijeenkomst.
Bij de Wereldgezondheidsorganisatie konden lage- en middeninkomens landen wel een
economy ticket van het land van herkomst naar Nederland krijgen en werden de reis-
en verblijfskosten vergoed. Het is onbekend of deze deelnemer uit Afghanistan van
deze mogelijkheid gebruik heeft gemaakt. Dit wordt ook nog door de WHO onderzocht.

Vraag 12

Kunt u deze vragen uiterlijk binnen drie dagen beantwoorden?

Antwoord 12

Deze vragen zijn zo snel mogelijk beantwoord.