Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Staaij en Stoffer over de situatie van Nederlanders en van gegijzelde Israëliërs in de Gazastrook

Antwoord van Minister Bruins Slot (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister voor
Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (ontvangen 23 november 2023).

Vraag 1

Kent u het bericht «Hamas hostages: Who are the people taken from Israel?»1

Antwoord 1

Ja. Het kabinet is uiterst bezorgd over de door Hamas gegijzelde mensen die zich momenteel
in de Gazastrook bevinden. De situatie en onzekerheid waar zij in zitten is verschrikkelijk
moeilijk. Dat geldt voor henzelf, maar ook voor hun geliefden thuis die zich grote
zorgen maken. Nederland blijft in diplomatieke contacten steevast aandacht voor hen
vragen.

Vraag 2

Kunt u een toelichting geven op de situatie en verblijfplaats van de Israëlische gijzelaars?

Antwoord 2

Verschillende groepen in Gaza, waaronder Hamas en de Palestinian Islamic Jihad, hebben Israëlische alsook buitenlandse burgers en militairen gegijzeld en houden
hen in Gaza gevangen. Inmiddels zijn vier gegijzelden vrijgelaten, en is bevestigd
dat enkele gegijzelden zijn omgekomen. Op 22 november 2023 werd bekend dat een akkoord
is bereikt over een tijdelijke gevechtspauze tussen Israël en Hamas, en de vrijlating
van een groep gegijzelde vrouwen en kinderen in Gaza. Verder is helaas weinig bekend
over de situatie en verblijfplaats van de gegijzelden.

Vraag 3

Wilt u er bij uw collega’s in Europese Unie (EU)-verband op aandringen dat de Europese
Unie alles in het werk stelt om Israëlische gijzelaars te helpen bevrijden? Welke
mogelijkheden ziet u om vanuit de EU maximale druk uit te oefenen op degenen die hiervoor
verantwoordelijk zijn?

Antwoord 3

Nederland roept op tot de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van alle gegijzelden
en leeft mee met de familieleden en naasten van de gegijzelden in deze enorm moeilijke
en onzekere tijden. In de verklaring van de EU27 op 15 oktober, in de conclusies van
de Europese Raad van 26-27 oktober en in de verklaring van de hoge vertegenwoordiger
op 12 november heeft de EU Hamas opgeroepen om alle gegijzelden onmiddellijk en onvoorwaardelijk
vrij te laten (Kamerstuk 21 501-20, nr. 1975). Nederland staat in contact met verschillende landen (onder andere Israël, Qatar
en Egypte) en de Palestijnse Autoriteit over de situatie van gegijzelden, waaronder
specifiek de gijzeling van Ofir Engel. Op 8 november 2023 bezocht de Minister-President
Qatar en Israël om onder andere te spreken over het belang van de vrijlating van de
gegijzelden. De Minister van Buitenlandse Zaken bezocht Israël en de Palestijnse gebieden
op 20 en 21 november en sprak hier ook over met haar gesprekspartners. In het belang
van de zaak kan het kabinet verder geen uitspraken doen over de Nederlandse inzet.
De Nederlandse ambassade in Tel Aviv staat in nauw contact met de familie van de gegijzelde
Nederlandse jongen. De Minister-President en vicepremier Van Gennip spraken afzonderlijk
op 24 en 31 oktober 2023 met familieleden en vrienden van gegijzelden, waaronder ook
familieleden van de Nederlandse jongen. Ook spraken zowel de Minister-President als
de Minister van Buitenlandse Zaken op respectievelijk 23 oktober 2023 en 21 november
2023 met familieleden van Ofir Engel tijdens hun bezoeken aan Israël.

Vraag 4

Heeft u proactief gepolst bij de Israëlische regering aan welke diplomatieke, humanitaire,
medische en/of andere vorm(en) van steun aan Israëlische zijde behoefte bestaat?

Antwoord 4

Het kabinet staat in nauw contact met de Israëlische regering en heeft gevraagd hoe
Nederland Israël kan ondersteunen. Het kabinet toetst binnenkomende steunverzoeken
zorgvuldig en op hun eigen merites.

Vraag 5

Kunt u een toelichting geven op de situatie en verblijfplaats van Nederlandse burgers
in Gaza, en op de wijze waarop zij ondersteund en/of geëvacueerd (kunnen) worden?

Antwoord 5

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken, onder andere via de Nederlandse vertegenwoordiging
in Ramallah, houdt zo goed als mogelijk contact met de Nederlanders in Gaza. Op 30 oktober
sprak de Minister-President op het Catshuis verschillende familieleden van Nederlandse
burgers die vastzitten in de Gazastrook.

Op 1 november zijn de eerste personen met een buitenlands paspoort die zich na het
uitbreken van de oorlog in de Gazastrook bevonden de Rafah-grensovergang met Egypte
gepasseerd. Onder de personen die de grens passeerden op 1 november waren voor zover
bekend geen Nederlanders. Op 2 november zijn 16 personen in de Gazastrook die een
Nederlands paspoort hebben, beschikken over een verblijfsvergunning voor Nederland,
of behoren tot het kerngezin van deze mensen via Rafah veilig aangekomen in Egypte.
Aan de Egyptische kant van de grens zijn deze personen opgevangen en bijgestaan door
een gezamenlijk team van medewerkers van de Nederlandse ambassade in Caïro en het
Ministerie van Defensie. De groep werd onder begeleiding van deze medewerkers veilig
naar Caïro gebracht. De Kamer is hier op 2 november 2023 over geïnformeerd (Kamerstuk
23 432, nr. 499). Op 4 november zijn vijftien personen uit deze groep met de repatriëringvlucht uit
Caïro naar Eindhoven gekomen, waar de Minister van Buitenlandse Zaken op vliegbasis
Eindhoven met hen heeft gesproken. Een Nederlander is een dag eerder met een lijnvlucht
teruggekeerd naar Nederland.

Op 12 november is de tweede groep van 6 personen en op 13 november de derde groep
van 4 personen met de Nederlandse nationaliteit of verblijfsstatus vanuit Gaza via
Rafah aangekomen in Egypte. Zij zijn door het ambassadeteam vanaf de grens naar Caïro
begeleid. In Caïro was er medische en psychosociale hulp beschikbaar van gespecialiseerd
personeel van het Ministerie van Defensie. Deze groep van 10 personen is op 15 november
overgebracht naar Nederland.

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nederlandse ambassades en vertegenwoordigingen
in de regio blijven zich er via alle beschikbare diplomatieke kanalen voor inzetten
dat alle overige bij ons bekende Nederlanders en verblijfsvergunninghouders, inclusief
kerngezinsleden zo snel mogelijk de Gazastrook kunnen verlaten. De Nederlandse vertegenwoordiging
in Ramallah en het consulaire belteam van het Ministerie van Buitenlandse Zaken onderhouden
actief contact met hen. Wanneer de overige Nederlanders kunnen vertrekken, is nog
niet duidelijk. Samen met andere EU-lidstaten en landen in de regio wordt alles op
alles gezet opdat alle buitenlanders zo snel mogelijk de Gazastrook veilig kunnen
verlaten. Mede om deze mensen te beschermen dringt Nederland, ook in EU-verband, bij
Israël aan op directe en onmiddellijke humanitaire gevechtspauzes en mogelijkheden
voor mensen om te vertrekken.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u de houding van Egypte inzake het openen van een grensovergang, onder
meer ten behoeve van het mogelijk maken van humanitaire steun aan de Palestijnse burgers
die Hamas niet steunen en onschuldig zijn?2 Is de EU hierover met Egypte in gesprek?

Antwoord 6

Nederland onderhoudt nauwe diplomatieke contacten, waaronder met Egypte, over de actuele
ontwikkelingen in Israël en de Palestijnse Gebieden. Het eerste hulpkonvooi sinds
de gebeurtenissen op 7 oktober 2023 bereikte de Gazastrook op zaterdag 21 oktober.
Alhoewel het aantal vrachtwagens dat onderdeel uitmaakt van hulpkonvooien sindsdien
mondjesmaat is toegenomen is het duidelijk dat massief meer hulp nodig is om in de
noden van de ruim twee miljoen inwoners van Gaza te voorzien. Daarnaast bestaan er
grote zorgen over het feit dat hulp slechts mensen in een beperkt gedeelte van de
Gazastrook bereikt. Om die reden dringt het kabinet in contacten met Israël en in
EU-verband voortdurend aan op snelle, veilige en ongehinderde humanitaire toegang
en hulp, en het openen van de verschillende grensovergangen. Het kabinet zet zich
in om de gevolgen van het conflict voor de burgerbevolking van Gaza zoveel mogelijk
te beperken, door aan te dringen op toegang voor humanitaire hulp en het openen van
de verschillende grensovergangen. Om meer gewicht in de schaal te kunnen leggen zet
Nederland zich er bovendien in EU-verband voor in zoveel mogelijk eensgezind op te
trekken, hetgeen onder meer leidde tot een gezamenlijke verklaring op 12 november.3 Met de EU bepleit Nederland de noodzaak van directe, onmiddellijke humanitaire gevechtspauzes,
en doorlopende humanitaire corridors voor de noodlijdende bevolking in Gaza en het
veilig kunnen repatriëren van EU-burgers. Nederland verwelkomt in dat licht resolutie
2712 die de VN-Veiligheidsraad op 15 november heeft aangenomen.

Nederland verleent humanitaire steun waar dit kan en verkent samen met internationale
partners de inzet voor het versnellen van de aanvoer van humanitaire goederen. Nederland
maakte 25 miljoen euro extra vrij voor humanitaire hulp. Naast transport over land
worden ook de opties voor aanvoer over zee en door de lucht onderzocht. Nederland
heeft daarnaast scan-capaciteit aangeboden opdat meer humanitaire goederen sneller
na een noodzakelijke check Gaza in kunnen. Ook gaat Nederland helpen bij medische
hulp aan patiënten uit Gaza die in Egypte worden opgevangen door onder andere medische
apparatuur en hulpmiddelen te leveren.

Vraag 7 en 8

Beaamt u dat naast Egypte ook andere landen in de regio, denk aan Libanon, Jordanië
en Syrië, een bijzondere verantwoordelijkheid hebben ten aanzien van het bevorderen
van vrede en het respecteren van de veiligheidsbelangen van Israël?

Is Nederland, al dan niet in EU-verband, hierover in gesprek met bovengenoemde landen?
Zo ja, wat is hiervan de uitkomst? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7 en 8

Het voorkomen van regionale escalatie van het conflict is essentieel en heeft daarom
ook de volle aandacht van het kabinet. Zowel bilateraal als in EU-verband spreekt
het kabinet hierover. Er is op politiek niveau contact met onder andere Egypte, Jordanië,
Libanon, Irak, Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Oman, Koeweit en Qatar,
de secretaris-generaal van de VN Guterres, de Hoge Vertegenwoordiger van de EU Borrell,
Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Deze gesprekken tonen grote gedeelde
zorgen over de ontwikkelingen, de humanitaire situatie in Gaza, evenals het belang
om burgerslachtoffers te voorkomen en regionale uitbreiding van het conflict tegen
te gaan. Deze zorgen werden tevens gereflecteerd in de Verklaring van de Europese
lidstaten van 15 oktober 2023, die werd omarmd tijdens de informele bijeenkomst van
de Europese Raad per videoverbinding op 17 oktober 2023, en de conclusies van de Europese
Raad van 26-27 oktober 2023 (Kamerstuk 21 501-20, nr. 1975). Bovendien dragen Nederlandse militairen bij aan de VN-missies UNIFIL en UNTSO,
waarvoor zij in de grensgebieden van Libanon en Israël en in het geval van UNTSO ook
op de Golanhoogten patrouilleren en de ontwikkelingen monitoren. Deze missies hebben
als doel toe te zien op naleving van bestaande vredesakkoorden en proberen op dit
moment verdere geweldstoename tegen te gaan door middel van hun internationale presentie.

Vraag 9 en 10

Klopt het dat de Palestijnse Autoriteit (PA) de aanval van Hamas nog niet duidelijk
heeft veroordeeld; en zo ja, bent u bereid om bij de Palestijnse Autoriteit aan te
dringen om deze aanval alsnog duidelijk te veroordelen?

Wanneer de Palestijnse Autoriteit de aanval van Hamas weigert te veroordelen, vindt
u het dan niet passend om de financiële ondersteuning aan de PA op te schorten?

Antwoord 9 en 10

Nederland onderhoudt betrekkingen met de Palestijnse Autoriteit (PA), die de Palestijnse
Gebieden vertegenwoordigt. De PA staat los van Hamas. Nederland heeft teleurstelling
bij de Palestijnse Autoriteit overgebracht dat niet direct publiekelijk afstand is
genomen van de terroristische aanval door Hamas, dit is ook aan de orde gekomen tijdens
gesprekken tussen Minister-President Rutte en President Abbas.

De PA ontvangt geen begrotingssteun van de Nederlandse overheid. Wel zet Nederland
zich via de VN en partnerorganisaties in om de Palestijnse rechtsorde te versterken,
toegang tot water en land te vergroten, en voor de economische ontwikkeling van de
Palestijnse Gebieden. De EU verleent daarentegen wel begrotingssteun aan de PA als
deel van de bredere ontwikkelingssamenwerking. Het kabinet is voorstander van het
zo snel mogelijk voortzetten van EU-ontwikkelingssamenwerking voor de Palestijnse
gebieden, nu dat de herziening van EU-steun is afgerond en hieruit is gebleken dat
geld niet (in)direct ten goede komt van terroristische organisaties of is gebruikt
voor onbedoelde doeleinden.

Een onderbreking van de hulp zal ernstige gevolgen hebben voor het Palestijnse volk
en zal de instabiliteit in een reeds zeer onstabiele situatie vergroten, met name
op de Westelijke Jordaanoever.

Het huidige conflict heeft eens te meer duidelijk gemaakt dat een duurzame oplossing
onontbeerlijk is. Het proces om te komen tot een tweestatenoplossing, waarbij een
veilig Israël en een levensvatbare Palestijnse staat in vrede naast elkaar kunnen
bestaan, moet met voortvarendheid nieuw leven worden ingeblazen.

Vraag 11

Kunt u deze vragen voor aanvang van de Raad Buitenlandse Zaken van 23 oktober 2023
beantwoorden?

Antwoord 11

Helaas is dit niet gelukt. Er is getracht zo spoedig mogelijk in de beantwoording
te voorzien.