Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Haga over de verdenking dat de treinen met Romeins huisafval mogelijk de bron zijn van het Blauwtongvirus type 3.

Antwoord van Minister Adema (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 16 november
2023).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van berichten in de media over de verdenking dat de treinen
met Romeins huisafval mogelijk de bron zijn van het blauwtongvirus type 3 dat momenteel
in Nederland heerst?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat op 3 maart 2023 aan afvalverwerker AEB Exploitatie B.V. (AEB Amsterdam)
een vergunning is verleend voor het ontvangen van afval uit de gemeente Rome per trein
in balen?

Antwoord 2

Bedrijven met een afvalverbrandingsinstallatie (AVI) opereren onder een omgevingsvergunning
milieu, afgegeven door hun bevoegd gezag. Hierin is onder meer vastgelegd welk type
en hoeveel afval de AVI mag ontvangen. Import van afval valt onder de regels van de
Europese verordening overbrenging afvalstoffen (EVOA). Hiervoor moeten door het ontvangende
bedrijf kennisgevingen worden gedaan bij de Inspectie Leefomgeving en Transport. AEB
Amsterdam heeft een kennisgeving ingediend bij de ILT voor de ontvangst van gemengd
stedelijk afval uit Italië. Uit gegevens van de Inspectie Leefomgeving en Transport
blijkt dat de toestemming voor de EVOA-kennisgeving om het afval uit de gemeente Rome
te mogen ontvangen is verleend op 24 februari 2023.

Vraag 3

Klopt het dat er meerdere bezwaren tegen de vergunning zijn ingediend door burgers?

Antwoord 3

Als u doelt op de kennisgeving waarnaar in het antwoord op vraag 3 wordt gerefereerd
dan staat daar voor burgers geen mogelijkheid voor bezwaar tegen open. Als u doelt
op de omgevingsvergunning dan verwijs ik uw vraag door naar het bevoegde gezag daarvoor;
in dit geval de provincie Noord-Holland.

Vraag 4

Heeft u inzicht in deze bezwaren gehad en zo ja, waren daar bezwaren bij die verwijzen
naar ecologische risico’s van de import van Romeins huisvuil?

Antwoord 4

Zie het antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Kunt u aangeven of er destijds opdracht is gegeven voor het opstellen van een risico-analyse
omtrent ecologische risico’s, zoals de insleep van (onbehandelbare) ziektes, waarvan
het blauwtongvirus serotype 3 er één is? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat was daarvan
de uitslag?

Antwoord 5

Nee dat is niet gebeurd. Dat is geen onderdeel van de kennisgevingsprocedure. Deze
procedure richt zich met name op vragen omtrent herkomst en samenstelling van afvalstoffen,
of een bedrijf deze mag ontvangen en of in de juiste verwerkingsmethode is voorzien.

Vraag 6

Klopt het dat sinds 2019 de Nederlandse overheid investeert in het «muggenlaboratorium»
via het One Health PACT onder leiding van Marion Koopmans dat onderzoek doet naar
muggen en de overdracht van virussen?

Antwoord 6

Het One Health PACT2 is een onderzoeksconsortium bestaande uit diverse academische onderzoeksinstituten
en publieke organisaties, waaronder het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
(RIVM) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) maar ook opleidingsinstituten,
dat onderzoek doet naar hoe Nederland beter voorbereid kan zijn op infectieziekten
die overgedragen worden door steekmuggen. Het One Health PACT doet onderzoek naar
humaan overdraagbare virussen en hoe de epidemiologie en transmissie daarvan beïnvloed
worden door klimaat en sociale veranderingen. Het consortium wordt gefinancierd vanuit
de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en deels door de
consortiumpartners zelf.

Vraag 7

Is het One Health Pact geraadpleegd voordat de vergunning werd verleend voor het treintransport
van 900 ton Romeins huisvuil per week naar Amsterdam? Zo nee, kunt u dan aangeven
waarom u het One Health Pact, wat specifiek voor het onderzoek van overdracht van
virussen door muggen werd opgericht en door de overheid financieel wordt ondersteund,
niet vooraf hebben geraadpleegd? Kunt u, indien dit wel is gebeurd, aangeven wat het
advies was van het One Health Pact?

Antwoord 7

Nee, het One Health PACT is niet geraadpleegd. Het One Health PACT is een academisch
samenwerkingsverband dat zich bezighoudt met onderzoeksprojecten, dus het ligt niet
voor de hand om hen te raadplegen. Zie verder het antwoord op vraag 6.

Vraag 8

Gaat, of heeft, u opdracht geven aan de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA)
om monsters te nemen van het afval uit Rome, zowel in Rome als bij AEB te Amsterdam?
Worden, of zijn, er vangvallen opgehangen bij zowel AEB Amsterdam als de vuilverzamelaar
in Rome? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wanneer is daar of wordt daar mee begonnen?

Antwoord 8

Nee, dat is niet gebeurd want er is daar geen aanleiding toe. Het BTV serotype 3 dat
op de Italiaanse eilanden Sardinië en Sicilië voorkomt (en dus niet op het vaste land
van Italië, dat zijn de serotypen 1 en 4) is vergeleken met het BTV serotype 3 dat
op dit moment in Nederland tot besmettingen leidt. Hoewel beide dus tot serotype 3
behoren, betreft het verschillende varianten. Dat maakt het zeer onwaarschijnlijk
dat we te maken hebben met een besmetting vanuit Italië.

Vraag 9

Welke maatregelen neemt u wanneer uit die monsters blijkt dat er inderdaad sprake
is van door muggen overdraagbare (onbehandelbare) ziektes?

Antwoord 9

Zie het antwoord op vraag 8.

Vraag 10

Kunt u uitsluiten dat het (trein)vervoer van huisafval van Rome naar AEB Amsterdam
de bron is van de huidige blauwtongvirus serotype 3 in Nederland? Zo ja, waarom weet
u dat? Zo nee, wat gaat u op korte termijn doen om daarover uitsluitsel te krijgen?

Antwoord 10

Zie het antwoord op vraag 8.

Vraag 11

Klopt het dat op de site van de Wageningen University & Research (WUR) staat: «Vanaf
2007 werden nieuwe BTV-serotypen ontdekt door verbeterde en intensievere monitoringprogramma’s.
Zo werd serotype 25 in Zwitserland ontdekt, serotype 26 in Kuwait en serotype 27 op
Corsica (Frankrijk). Nog meer nieuwe serotypen werden ontdekt in Z-Afrika, Mongolië
en Israël/Jordanië. Het serotype van deze nieuwe virussen wordt in het algemeen bepaald
op basis van de genetische verwantschap en niet, zoals voor serotypen 1–24 werd gedaan,
op basis van VNTs met standaard sera. Op basis van genetische verwantschap zijn er
meer dan 35 BTV-serotypen bekend»?

Antwoord 11

Ja, dat staat op de website van WUR op 24 oktober 20233.

Vraag 12

Waarom wordt het in Nederland voorkomende blauwtongvirus geschaard onder serotype 3
wanneer men in publicaties gelijktijdig beweert dat het in Nederland heersende blauwtongvirus
serotype 3 slechts flarden van het Italiaanse blauwtongvirus type 3 bevat?

Antwoord 12

Binnen serotypes komen verschillende varianten voor, wat kan worden vastgesteld door
Whole Genome Sequencing. Het genotyperen van serotypen gebeurt op het deel van het
genoom dat codeert voor het serotype-bepalende viruseiwit. Het serotype wordt bepaald
door 1 van de 10 segmenten van het genoom dat codeert voor het serotype-bepalende
viruseiwit. De genotypering van dit segment is uitgebreid vergeleken met beschikbare
sequenties van andere BTV serotype 3-varianten; de variant in Nederland wordt overduidelijk
ingedeeld bij deze groep van BTV serotype 3-varianten.

Vraag 13

Had dit Nederlandse type blauwtongvirus dan geen eigen serotype moeten krijgen?

Antwoord 13

Nee, het gaat in Nederland over BTV serotype 3.

Vraag 14

Hoe is vastgesteld dat de beschikbare vaccins niet werken?

Antwoord 14

In Europa is een aantal vaccins toegelaten voor andere BTV serotypes dan serotype 3.
Farmaceuten en wetenschappers geven aan dat deze vaccins geen tot nauwelijks kruisimmuniteit
geven voor BTV serotype 3. Dat betekent dat de vaccins die zijn toegelaten niet effectief
zijn in het voorkómen van verschijnselen ten gevolge van een infectie met BTV serotype 3.

Vraag 15

Welke gegevens heeft u omtrent het blauwtongvirus serotype 3 in Italië en in Nederland?
Kunnen de Ministers deze gegevens met de Kamer delen?

Antwoord 15

Wageningen Bioveterinary Research (WBVR) is het nationaal referentielaboratorium voor
dierziekten in Nederland. Zij hebben virussequenties opgevraagd bij hun collega’s
in onder andere Italië om het Nederlandse BTV serotype 3 mee te kunnen vergelijken.
WBVR heeft vastgesteld dat de kenmerken van het BTV serotype 3 uit Nederland en Italië
niet verwant zijn. De gegevens over de karakteristieken van het virus worden gedeeld
met vele partijen, zoals andere kennisinstellingen en het Europees referentielaboratorium
voor BTV in Madrid. De sequenties zijn ook gedeponeerd in een internationale, vrij
toegankelijke databank (NCBI genbank). Ik beschik niet over de onderliggende, zeer
complexe, data. Ik vertrouw op de deskundigheid van de referentielaboratoria.

Vraag 16

Zijn er hygiëne- en ontsmettingsreglementen opgenomen in de vergunning voor het verbranden
van Romeins afval? Zo ja, wat zijn deze voorschriften en hoe wordt er op gecontroleerd?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 16

Voor zover bekend niet. Het afval uit Rome is «gemengd stedelijk» afval en dat is
qua samenstelling te vergelijken met bijvoorbeeld het Amsterdamse stedelijk afval
dat bij AEB Amsterdam wordt verwerkt.

Vraag 17

Klopt het dat bij import van vee naar Nederland deze dieren in quarantaine moeten?
Zo ja, waarop worden deze dieren gecontroleerd? Worden er bloedmonsters genomen die
onderzocht worden op aanwezigheid van blauwtongvirussen?

Antwoord 17

Voor het vervoeren van herkauwers vanuit landen of gebieden waar BTV voorkomt, dus
ook Italië, naar Nederland gelden handelsvoorwaarden, vastgelegd in de EU-diergezondheidsverordening
(Verordening (EU) 2016/429) en de onderliggende regelgeving. Deze verordening is bedoeld
om te voorkomen dat dierziekten door verplaatsingen van dieren binnen de EU worden
verspreid. Dit is een belangrijk uitgangspunt in het EU-dierziektebeleid en alle lidstaten
zijn hieraan gebonden. Voorwaarden voor BTV zijn onder andere quarantaine, testen
op aanwezigheid van virus, beschermen tegen knutten en (indien mogelijk) vaccinatie.

Vraag 18

Is er vee-import mogelijk vanuit Italië naar Nederland? Zo ja, waarop worden deze
dieren gecontroleerd? Worden er bloedmonsters genomen die onderzocht worden op aanwezigheid
van blauwtongvirussen zoals het serotype 3?

Antwoord 18

Ja, er is vervoer van herkauwers vanuit Italië naar Nederland mogelijk. Daarbij gelden
de EU-diergezondheidsvoorwaarden. Zie ook mijn antwoord op vraag 17.

Vraag 19

Kunt u elke vraag afzonderlijk beantwoorden?

Antwoord 19

Ja.

Vraag 20

Kunt u deze vragen binnen vanwege de enorme schade die er is ontstaan de vragen binnen
twee weken beantwoorden?

Antwoord 20

Nee, dat is niet gelukt. Er is voor gekozen deze antwoorden samen met de vragen uit
het schriftelijk overleg te versturen.

Vraag 21

Bent u bereid de afvaltransporten stop te zetten totdat duidelijk is of deze Romaanse
afvaltransporten de oorzaak zijn van de uitbraak van het Blauwtongvirus?

Antwoord 21

Nee, zie antwoorden op voorgaande vragen.