Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Hagen en Boucke over het bericht dat hoge concentraties kankerverwekkende stoffen bij Tata Steel als sinds jaren 70 bekend zijn

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 24 oktober
2023).

Vraag 1

Bent u het ermee eens dat het schrikbarend en onacceptabel is dat de overheid al sinds
de jaren 70 bekend was met de hoge concentraties kankerverwekkende stoffen rondom
Tata Steel? Zo nee, wat is dan uw reactie op het bericht dat de hoge concentraties
kankerverwekkende stoffen rondom Tata Steel als sinds de jaren 70 bekend waren bij
de overheid?1

Antwoord 1

Voor het antwoord op uw vraag heb ik contact gezocht met de provincie Noord-Holland,
één van de opdrachtgevers van het betreffende onderzoek. Hieruit komt het volgende
naar voren.

Het betreffende rapport over metingen van polycyclische aromatische koolwaterstoffen
(PAK) stamt uit 1977. De meetgegevens zijn van 1975. Het rapport is indertijd door
het college van gedeputeerde staten van Noord-Holland gedeeld met de provinciale staten
van Noord-Holland. Het rapport heeft op de agenda gestaan van de provinciale staten
«Commissie voor Milieuhygiëne» van 25 augustus 1977. Het agendapunt is toen doorgeschoven
naar de commissie van 6 oktober 1977 en daarna nogmaals doorgeschoven naar de commissie
van 15 december 1977. Daar is het rapport vervolgens besproken. Het rapport heeft
destijds ook in de media aandacht gehad.

De jaargemiddelde concentratie van de belangrijkste PAK verbinding (benzo(a)pyreen,
BaP) lag volgens het rapport in Wijk aan Zee in 1975 op jaargemiddeld 20,5 ng/m3. Sindsdien zijn er veel maatregelen genomen om de concentratie van PAK’s te verminderen.
In het meest recente luchtmeetrapport2 is te zien dat dit in 2012 op 0,7 ng/m3 lag en in 2022 op 0,2 ng/m3. Tussen 1975 en 2022 is de concentratie van BaP dus met 99% afgenomen.

Ook is er in tegenstelling tot in 1975, een wettelijke norm voor de hoeveelheid BaP
die in de lucht mag zitten, namelijk 1 ng/m3. Dit is binnen Europa vastgelegd in de Richtlijn Luchtkwaliteit3. Hierin staat ook dat benzo(a)pyreen (BaP) dient te worden gebruikt als marker voor
het carcinogene (kankerverwekkende) risico van PAK’s in de lucht. Aan deze norm wordt
voldaan in de IJmond, rondom Tata Steel.

Vraag 2

Bent u het ermee eens dat het schokkend en onzorgvuldig is dat de overheid kennis
van zaken had over de schadelijkheid van Tata Steel, maar onvoldoende ingreep voor
de gezondheid van omwonenden? Bent u het ermee eens dat de overheid het hier overduidelijk
heeft nagelaten om het voorzorgsbeginsel toe te passen en tijdig in te grijpen bij
Tata Steel?

Antwoord 2

De provincie Noord-Holland is niet nagegaan hoe dit specifieke rapport precies invloed
heeft gehad op beleid, wet- en regelgeving en maatregelen om de concentratie van PAK’s
te verminderen in de IJmond en in Nederland. Tegelijkertijd is het met een afname
van 99% overduidelijk dat er veel inzet is geweest om de hoeveelheid PAK in de IJmond
en in Nederland te verminderen door het bedrijf en de betrokken overheden en dat dit
zeer succesvol is geweest.

Vraag 3

Vindt u dat hier sprake is van een nalatige overheid? Graag een toelichting.

Antwoord 3

Het is zonder archiefonderzoek moeilijk om te zeggen wat de overheid toentertijd precies
heeft ondernomen in reactie op dit rapport. Daarom is het ook lastig om conclusies
te trekken of er toen sprake was van een nalatige overheid. De informatie die op dit
moment bekend is, staat opgenomen in het antwoord onder vraag 1. Daaruit blijkt dat
de informatie in ieder geval openbaar is gemaakt en ook is gedeeld met de provinciale
staten.

Vraag 4 en 5

Sinds wanneer zijn de rijksoverheid, provincie en/of gemeente bekend met de verhoogde
concentraties paks (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) (en/of andere schadelijke
stoffen) rondom het hoogoventerrein? Kunt u garanderen dat, hoewel ook het jaartal
1975 al zeer schokkend is, de overheid niet nog eerder op de hoogte was van de schadelijke
uitstoot vanuit Tata Steel?

Sinds wanneer is bij de rijksoverheid, provincie en/of gemeente bekend dat de activiteiten
van Tata Steel IJmond de bron zijn van deze verhoogde concentraties paks (en/of andere
schadelijke stoffen)?

Antwoord 4 en 5

In het antwoord op vraag 1 heb ik toegelicht wanneer en op welke manier dit meetrapport
destijds openbaar is gemaakt. Ook is er toegelicht dat de verhoogde concentraties
PAK inmiddels met 99% zijn verminderd in het IJmond gebied waar Tata Steel staal maakt.
Het is niet mogelijk om met zekerheid te zeggen of al eerder rapporten over PAK of
andere schadelijke stoffen in de IJmond zijn verschenen. Wel heeft het RIVM in 2009
een rapport gepubliceerd waarin onderzoek is gedaan naar de historische immissies
en depositie in de omgeving van Tata Steel (destijds: Corus)4. In het rapport is gebruik gemaakt van de beschikbare gegevens over de historische
emissies uit de emissieregistratie, literatuurgegevens en gegevens van Corus zelf
(onder meer procesinformatie en maatregelen). Op basis daarvan is een schatting gemaakt
van de emissies in het verleden voor de relevante stoffen (waaronder PAK) uit het
oogpunt van de gezondheid van de mens en de effecten op ecosystemen.

Vraag 6

Sinds wanneer is bij de rijksoverheid, provincie en/of gemeente bekend dat de verhoogde
concentraties paks (en/of andere schadelijke stoffen) in de IJmondregio hebben geleid
tot bepaalde ziektebeelden waaronder het vaker voorkomen van vormen van kanker? Klopt
het dat reeds 50 jaar bekend is dat deze stoffen kankerverwekkend zijn? Zo ja, welk
belangenafweging is er de afgelopen 50 jaar gemaakt? Hoe kan het zijn dat in die belangenafweging
omwonenden consequent het onderspit delven?

Antwoord 6

Het is al geruime tijd bekend dat verhoogde concentraties van schadelijke stoffen
kunnen lijden tot het vaker voorkomen van bepaalde ziektebeelden, waaronder kanker.
Het is niet mogelijk om de gemaakte belangenafweging in de afgelopen 50 jaar op een
betrouwbare manier te reconstrueren. Voor de huidige inzet rondom het verbeteren van
de positie van de gezondheid van omwonenden verwijs ik graag naar mijn recente reactie5 op het OVV-rapport «industrie en omwonenden».

Vraag 7

Kunt u een overzicht geven van alle handhavende acties die tot op heden hebben plaatsgevonden
richting Tata Steel IJmuiden vanuit provincie, Rijk en omgevingsdienst? Kunt u daarbij
aangeven per handhavende actie voor welke overtreding deze actie is opgelegd en of
de overtreding inmiddels is verholpen?

Antwoord 7

Het is niet mogelijk om deze vraag op deze termijn volledig te beantwoorden omdat
deze dusdanig breed is dat deze (potentieel) over meerdere toezichthouders (o.a. Omgevingsdienst
Noordzeekanaalgebied, Omgevingsdienst Noord-Holland Noord, Rijkswaterstaat, Inspectie
voor Leefomgeving en Transport, Autoriteit voor Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming,
Nederlandse Arbeidsinspectie) en over meerdere jaren gaat. In de beantwoording beperk
ik me daarom tot de meest relevante toezichthouder op het gebied van milieu, de OD
NZKG.

Op de website6 van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) is de actuele berichtgeving
rondom Tata Steel te vinden, waaronder berichtgeving over de meerdere opgelegde lasten
onder dwangsom (LoD) bij Tata Steel. De OD NZKG publiceert conform de Algemene Wet
Bestuursrecht alle handhavings- en vergunningenbesluiten die deze dienst neemt. De
meest actuele LoD’s die lopen zijn de derde LoD inzake ongare kooks, de LoD voor het
overschrijden van de stofnorm bij een van de continugietmachines van de Oxystaalfabriek
en de LoD voor het niet voldoen aan de wettelijke eisen van de continue stofmonitoring
bij Kooksgasfabriek 1.

Vraag 8

Hoeveel meldingen zijn er gedaan van illegale uitstoot van schadelijke stoffen door
Tata IJmuiden (waaronder rauwe kooks)? Hoeveel van deze meldingen hebben opvolging
gekregen? Hoeveel van deze meldingen hebben daadwerkelijk geleid tot een dwangsom
of andere handhavende actie?

Antwoord 8

Over het algemeen zijn de activiteiten van Tata voor het maken van staal en daarmee
de uitstoot van emissies binnen de wettelijke normen.

In lijn met het antwoord op vraag 7, beperk ik me voor het antwoord op deze vraag
tot de meest relevante toezichthouder op het gebied van milieu, in dit geval de OD
NZKG.

Het antwoord van de OD NZKG richt zich met name op de meldingen rondom ongare kooks.
In 2018 en 2019 kwamen bij de OD NZKG veel meldingen binnen over ongare kooks. In
januari 2020 heeft dit geleid tot een last onder dwangsom (LoD). Hiermee namen de
overtredingen aanzienlijk af, maar het uitgangspunt – vermijden van ongare kooks –
werd niet behaald. In onderstaand diagram is dit goed zichtbaar. Als vervolg hierop
heeft de OD NZKG in 2021 een tweede LoD en in 2022 een derde LoD opgelegd. De eerdere
dwangsommen inzake ongare kooks zijn voldaan. De derde LoD is nog steeds van kracht.
Inmiddels hebben er drie verbeuringen plaatsgevonden van deze LoD-3.

Tata Steel heeft op 6 september jl. een melding bij de OD NZKG gedaan betreffende
een ongewoon voorval met gevolgen voor het milieu en dat is een emissie uit ongare
kooks. Dit jaar heeft de OD NZKG meer dan 400 meldingen ontvangen die door de melder
gekoppeld worden aan ongare kooks. De OD NZKG neemt alle meldingen serieus mee in
het toezicht, iedereen krijgt een ontvangstbevestiging. Het volume is groot, waardoor
het onmogelijk is met iedere melder individueel de afhandeling te kunnen bespreken.
Van de meldingen die binnen zijn gekomen en door de OD NZKG zijn beoordeeld zijn maar
enkele in onderzoek als verdacht op ongare kooks.

Figuur 1. Overtredingen ongare kooks

Vraag 9

Vindt u dat het toezicht en de handhaving op de (illegale) uitstoot van Tata Steel
IJmuiden op dit moment goed verlopen? Heeft de omgevingsdienst voldoende capaciteit
en kennis om adequaat toezicht te houden op Tata? Kunt u garanderen dat de metingen
die nu plaatsvinden bij en rondom Tata een compleet beeld geven van alle uitstoot
van schadelijke stoffen (zoals paks) van Tata IJmuiden?

Antwoord 9

Het functioneren van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) is primair
een verantwoordelijkheid van haar opdrachtgevers. Dat zijn in het geval van de OD
NZKG de gemeenten binnen het grondgebied van de OD NZKG en de provincie Noord-Holland.
Het bevoegd gezag ten aanzien van Tata Steel ligt bij de provincie Noord-Holland.
Zelf ben ik als stelselverantwoordelijke verantwoordelijk voor het functioneren van
het stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving als geheel. Om het VTH-stelsel
te versterken loopt op dit moment het interbestuurlijk programma versterking VTH-stelsel
(IBP VTH).

Daarnaast houdt de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) interbestuurlijk toezicht
op een goede VTH-taakuitvoering van provincies. Het is de ILT uit feiten en omstandigheden
niet gebleken dat de provincie Noord-Holland (en de OD NZKG in opdracht van de provincie)
haar wettelijke taken als bevoegd gezag niet adequaat of niet juist zou uitvoeren.
Dat geldt ook voor de taken die zij heeft in het kader van de (Europese) emissieregistratieverplichtingen
en de ZZS-investarisatieplicht voor Tata Steel.

Vraag 10

Klopt het dat het op basis van de huidige Europese wet- en regelgeving mogelijk is
om een strengere stikstofnorm te hanteren voor de activiteiten van Tata IJmuiden dan
de norm die op dit moment wordt gehanteerd? Klopt het dat voor staalfabrieken in Duitsland
een striktere stikstofnorm wordt gehanteerd dan de norm die wordt gebruikt voor de
fabrieken van Tata Steel IJmuiden?

Antwoord 10

In mijn recente Kamerbrief van 10 oktober 20237 heb ik het antwoord op het eerste deel van uw vraag opgenomen. De Europese BBT-conclusies
geven geen vaste norm aan van 500 mg/Nm3. De BBT-conclusies voor bestaande installaties met proces geïntegreerde maatregelen
is tussen de 500–650 mg/Nm3 in Europa. De mogelijkheid bestaat om nationaal voor een strengere implementatie
te kiezen. Het uitgangspunt is echter om dit op Europees niveau vorm te geven.

In Duitsland zijn de BBT-conclusies voor IJzer en Staal geïmplementeerd in regelgeving.
In die regelgeving, de TA Luft8, is een norm van 500 mg/m3 opgenomen voor de uitstoot van stikstofdioxiden bij Kooksgasfabrieken. Het verschil
met de Nederlandse situatie, is dat de Kooksgasfabrieken in Duitsland bij de bouw
een proces-geïntegreerde techniek hebben toegepast, waarvoor in de BBT-conclusies
concrete normering én reductietechnieken zijn opgenomen. In Nederland is dat bij Kooksfabriek
1 niet het geval.

Omdat genoemde BBT-conclusie echter geen concrete technieken noemt voor bestaande
oudere installaties zonder geïntegreerde Low-NOx-technieken, moet het bevoegd gezag
zelf een afweging maken. In België wordt voor een soortgelijke fabriek zonder proces-
geïntegreerde techniek momenteel een emissiegrenswaarde gehanteerd van 1.800mg/Nm3.9

Zoals in mijn eerder aangehaalde brief van 10 oktober 2023 is aangegeven, heeft de
OD NZKG voor Kooksfabriek 1 een onderzoeksverplichting opgelegd. In het besluit is
opgenomen dat Tata Steel onderzoek moet doen naar het reduceren van de NOx-emissie
tot een waarde van 500 mg/Nm3, waarbij het accent moet liggen op het terugdringen van de emissievracht van NOx. Het onderzoek dient onder andere inzicht te geven in de verschillende technische
mogelijkheden, de kosten van de maatregelen, de te bereiken reducties en de mogelijke
implementatie van de maatregelen. Dit onderzoek wordt nog dit jaar opgeleverd.

Vraag 11

Bent u het ermee eens dat alle wettelijke ruimte moet worden gebruikt om omwonenden
te beschermen tegen schadelijke uitstoot en dat daarom zo snel mogelijk deze strengere
stikstofnorm gehanteerd moet gaan worden voor de activiteiten van Tata Steel IJmuiden?

Antwoord 11

Zie allereerst het antwoord op vraag 10.

Zoals eerder richting uw Kamer aangegeven, is de snelste route om dat te bereiken
de vergunning. In het debat van 11 oktober (commissiedebat externe veiligheid) heb
ik u toegezegd parallel te werken aan wijziging van de regelgeving en de Kamer hier
tweemaandelijks van op de hoogte te houden.

Vraag 12

Wanneer verwacht u meer te weten over de plannen van Tata India? Bent u het ermee
eens dat deze plannen alleen doorgang kunnen vinden als deze in lijn zijn met de nationale
doelen op het gebied van klimaat (55% CO-reductie in 2030 en klimaatneutraal in 2050),
circulaire economie (50% minder grondstoffengebruik in 2030 en volledig circulair
in 2050) en luchtkwaliteit (50% gezondheidswinst in 2030 ten opzichte van 2016)?

Antwoord 12

De Minister van Economische Zaken en Klimaat heeft Tata Steel gevraagd om nog deze
maand haar plannen in te dienen. Ik vind het belangrijk dat Tata Steel in de toekomst
een schoon en groen staalbedrijf wordt. Daarnaast geef ik invulling aan de vastgestelde
nationale doelen op het gebied van klimaat, circulaire economie en luchtkwaliteit.
Wel is van belang om te benadrukken dat de nationale doelen richtinggevende doelen
zijn en dat deze niet één op één te vertalen zijn naar vereisten aan specifieke bedrijven.
Hoewel deze doelstelling als zodanig niet wordt opgelegd aan individuele bedrijven
zal ik in de te maken maatwerkafspraken wel inzetten op afspraken over de bijdragen
van Tata Steel aan het behalen van deze doelstellingen.