Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Temmink over meldingen van gedupeerden in het toeslagenschandaal

Antwoord van Staatssecretaris De Vries (Financiën – Toeslagen en Douane) (ontvangen
10 oktober 2023).

Vraag 1

Kloppen de signalen dat er gemeenten zijn, zoals Amsterdam, die vragen aan kinderen
die onder de kindregeling vallen om aan te tonen wat zij hebben gedaan met het compensatiegeld
dat zij hebben ontvangen als kind van een gedupeerde ouder in het toeslagenschandaal?
Zo ja, kunt u uitleggen waarom deze ambtenaren dit van gedupeerde ouders en kinderen
vragen?

Antwoord 1

Er is geen verplichting voor gedupeerde ouders of kinderen om verantwoording aan gemeenten
af te leggen over besteding van compensatiegeld als voorwaarde voor de toegang tot
brede ondersteuning. Van gemeenten wordt niet verwacht dat zij hiernaar vragen.

Vraag 2

Deelt u de mening dat dit een zeer ongepaste vraag is, aangezien het geld dat deze
kinderen hebben ontvangen een compensatie is voor geleden schade en dit niet bedoeld
is als armoedevoorziening?

Antwoord 2

Als deze vraag aan kinderen gesteld is, begrijp ik dat dit mensen kan raken. In het
algemeen kan het doel van gemeentelijke dienstverlening wel zijn om ouders en kinderen
te helpen om financieel weer op eigen benen te staan, waarbij ook gekeken kan worden
naar de huidige financiële situatie. Het voeren van die gesprekken is aan gemeenten,
maar het is hoe dan ook belangrijk dat deze gesprekken open, eerlijk en respectvol
verlopen.

Vraag 3

Klopt het dat er gemeenten zijn, zoals Eindhoven, die aanvragen van gedupeerde ouders
op brede ondersteuning weigeren als ouders niet in de schuldhulpverlening gaan voor
schulden die onder de pauzeknop vallen?

Antwoord 3

Brede ondersteuning staat open voor alle gedupeerde ouders en kinderen zonder vooraf
gestelde voorwaarden. Een van de doelen van brede ondersteuning is het bereiken van
financiële stabiliteit. Daarom kan het voorkomen dat de gemeente ouders adviseert
om financiële hulp te zoeken als er sprake is van blijvende financiële problemen,
maar dit is geen vereiste om in aanmerking te komen voor brede ondersteuning.

Vraag 4

Kunt u uitleggen waarom dit besluit wordt genomen?

Antwoord 4

Zie antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Kunt u aangeven welke voorwaarden gemeenten hanteren indien zij een SPUK-uitkering
krijgen en hiermee ondersteuning financieren voor getroffen ouders en kinderen? Zijn
hier richtlijnen voor vanuit het ministerie?

Antwoord 5

De Specifieke Uitkering (SPUK) regelt voor welke doeleinden financiële middelen beschikbaar
worden gesteld en hoe deze verantwoord moeten worden. Gemeenten dienen jaarlijks alle
gemaakte kosten te verantwoorden. Hoe dit wordt ingezet om ouders en kinderen te helpen
ligt bij de gemeente en is maatwerk, want elke ouder heeft andere behoeften. De VNG
heeft een handreiking opgesteld waarin de financiële verantwoording voor het bieden
van brede ondersteuning aan (mogelijk) gedupeerde ouders en hun gezinnen wordt beschreven.1 Er is bij het kabinet altijd bereidheid om met gemeenten van gedachten te wisselen
over de financiering vanuit de SPUK en deze gesprekken vinden regelmatig en in goede
afstemming plaats.

Vraag 6

Klopt het dat een aanvraag bij de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) kan
worden afgewezen indien een gedupeerde samenwoont met meerdere mensen, ook als dit
in een opvanglocatie van het Leger des Heils is? Zo ja, waarom en vindt u dit eerlijk?

Antwoord 6

Een aanvraag bij UHT wordt niet afgewezen op grond van de actuele woonsituatie van
de gedupeerde, ook niet als dit een opvanglocatie betreft. De woonsituatie in het
verleden kan wel invloed hebben op het toeslagpartnerschap.

Vraag 7

Deelt u de mening dat dit soort vragen en besluiten het vertrouwen van gedupeerde
ouders en kinderen in de overheid alleen maar verder doet afbreken?

Antwoord 7

Het is van belang dat gemeenten de volledige situatie van ouders en kinderen in overweging
nemen en samen met hen een plan opstellen voor eventuele benodigde ondersteuning op
de vijf leefgebieden: financiën, wonen, werk, gezondheid en gezin. Het bieden van
maatwerk is van groot belang, want aan de hand van het gesprek wordt de hulpvraag
in kaart gebracht en wordt besproken wat nodig is en dit is afhankelijk van de situatie
en specifieke behoeften van ouder en kind. Het is daarom van belang dat het ministerie
de rol van gemeenten niet overneemt, zodat maatwerk behouden kan blijven. Het kabinet
vertrouwt er in algemene zin op dat gemeenten ambtenaren hun keuzes weloverwogen en
zorgvuldig maken.

Vraag 8

Wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat er bij gemeenten de kennis is over het oerwoud
aan regels zodat zij hun uiterste best kunnen doen om gedupeerde ouders zo veel mogelijk
te ondersteunen?

Antwoord 8

De VNG heeft een pakket aan ondersteuningsmiddelen beschikbaar en een servicedesk
voor vragen van gemeenten2. In dit pakket is onder andere een opleiding beschikbaar, worden wekelijks (be)spreekuren
georganiseerd, en worden gemeenten wekelijks geïnformeerd middels een nieuwsbrief.
Daarnaast is UHT beschikbaar om vragen van gemeenten te beantwoorden.