Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Dijk over het bericht 'Ziekenhuis in Heerlen raakt mogelijk alle bedden voor opnames én spoedeisende hulp kwijt: gemeente reageert verbolgen'

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 23 augustus
2023).

Vraag 1

Wat is uw reactie op het bericht «Ziekenhuis in Heerlen raakt mogelijk alle bedden
voor opnames én spoedeisende hulp kwijt: gemeente reageert verbolgen» van 12 juli
2023?1

Antwoord 1

Ik heb kennisgenomen van het bericht en ook contact gehad met het Zuyderland ziekenhuis.
Ik vind het belangrijk dat ziekenhuizen nadenken over de wijze waarop toekomstbestendige
ziekenhuiszorg geleverd kan worden in de regio, zoals het Zuyderland ziekenhuis nu
doet.

Voor mij staat goede en veilige zorg voorop. Bij mogelijke wijzigingen van het zorgaanbod
in een regio is het daarom ook van belang dat er een juiste en zorgvuldige procedure
gevolgd wordt. Een zorgaanbieder is verplicht de procedure te volgen zoals beschreven
in de AMvB acute zorg indien er mogelijk (gedeeltelijke) beëindiging van aanbod van
acute zorg aan de orde is. Onderdeel van deze procedure is dat er afspraken gemaakt
moeten worden in ROAZ-verband, om zo de continuïteit en toegankelijkheid van de acute
zorg voor patiënten in de regio te waarborgen. Het toezicht op de naleving van dit
proces gebeurt door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), daarnaast ziet de
NZa toe op de toegankelijkheid van de zorg.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de kritiek van de gemeente op de scenario’s voor het ziekenhuis
in Heerlen?

Antwoord 2

Ik wil benadrukken dat het van belang is dat gemeenten goed betrokken worden bij (mogelijke)
wijzigingen in het aanbod van de acute zorg in de regio. In de AMvB acute zorg is
ook wettelijk vastgelegd wanneer en hoe zorgaanbieders gemeenten moeten betrekken.2

Vraag 3

Deelt u de mening dat een dichtbevolkt gebied als de regio Parkstad (circa 257.000
inwoners) over een volwaardig ziekenhuis zou moeten beschikken? Zo nee, kunt u uw
antwoord toelichten?

Antwoord 3

Het is de verantwoordelijkheid van de zorgaanbieder om keuzes te maken over de inrichting
van de zorgorganisatie, mits dit binnen de geldende normen is, én op voorwaarde dat
de kwaliteit en continuïteit van zorg geborgd zijn. Zorgverzekeraars dienen hierbij
vanuit hun zorgplicht de toegankelijkheid van zorg voor alle inwoners uit de regio
te borgen. Om te komen tot toekomstbestendige inrichting staan ziekenhuizen soms voor
ingrijpende keuzes en het is begrijpelijk dat die tot allerlei gevoelens bij betrokkenen
leidt. Bij dit proces is het van belang dat er door zorgaanbieders en zorgverzekeraars
goed wordt nagedacht of ook in de toekomst de kwaliteit en toegankelijkheid van de
zorg behouden kan blijven. Daarbij staat, zoals hiervoor al aangegeven, voor mij goede
en veilige zorg voorop.

Vraag 4

Wat is uw reactie op de uitspraak van de raad van bestuur van Zuyderland dat gemeenten
en bevolking pas benaderd worden, nadat er met zorgverzekeraars, banken en het Ministerie
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) gesproken is?

Antwoord 4

Zoals aangegeven bij vraag 2 vind ik het belangrijk dat gemeenten goed betrokken worden
in dit proces. Ik heb begrepen dat het Zuyderland ziekenhuis dat zij van alle betrokken
partijen, dus ook personeel, bevolking en gemeenten wil weten hoe ze aankijken tegen
de toekomst alvorens een besluit wordt genomen over de nieuwbouw. Ik vind het belangrijk
dat alle partijen worden gehoord voordat een definitief besluit wordt genomen. De
volgorde waarin het ziekenhuis partijen hoort is aan henzelf.

Vraag 5

Hoe wordt erop toegezien dat de bevolking van deze regio, het personeel en gemeenten
voldoende worden meegenomen tijdens dergelijke ingrijpende besluiten?

Antwoord 5

Zorgaanbieders dienen, zoals hiervoor al aangegeven, de besluitvormingsprocedure te
volgen die beschreven staat in de AMvB acute zorg als zij overwegen het aanbieden
van acute zorg op een bepaalde locatie geheel of gedeeltelijk te beëindigen of op
te schorten. Zoals duidelijk staat beschreven in de AMvB is het van belang dat betrokkenen,
zoals inwoners en gemeenten, actief en voorafgaand aan de besluitvorming betrokken
dienen te worden3. De zorgaanbieder moet met hen in gesprek. Betrokkenen moeten de gelegenheid krijgen
hun zorgen tijdig te uiten en ter overweging mee te geven aan de betreffende zorgaanbieder.
Hier voorziet de wet ook in. Zoals vermeld in de Uitvoeringsregeling Wkkgz dienen
betrokkenen en/of inwoners door de zorgaanbieder in een bijeenkomst geïnformeerd te
worden over de voorgenomen plannen om het aanbod van acute zorg te wijzigen. Betrokkenen
en/of inwoners moeten in de gelegenheid worden gesteld om hun visies, wensen en zorgen
over een voorgenomen wijziging van het aanbod van acute zorg te uiten. Het is van
wezenlijk belang dat een dusdanige bijeenkomst wordt georganiseerd op een zodanig
tijdstip dat de inbreng van betrokkenen en/of inwoners van wezenlijke invloed kan
zijn op de besluitvorming van de zorgaanbieder. De zorgaanbieder is ook verplicht
om aan betrokkenen en/of inwoners een gemotiveerde terugkoppeling te delen waarin
staat beschreven wat er met de naar voren gebrachte visies, wensen en zorgen zal worden
gedaan.

Het Zuyderland ziekenhuis heeft mij verzekerd dat bovenstaande procedure zal worden
gevolgd. Het toezicht op de naleving van de procedure gebeurt door de IGJ, daarnaast
ziet de NZa toe op de toegankelijkheid van de zorg.

Vraag 6

Deelt u de mening dat de bevolking van deze regio, het personeel en de gemeenten een
beslissende stem moeten hebben in de besluitvorming rondom hun ziekenhuis? Zo nee,
kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 6

Ik ben van mening dat de belangen van inwoners, personeel en gemeenten goed moeten
worden meegewogen bij de organisatie van zorg in de regio. Met de regelgeving zoals
vastgelegd in de AMvB acute zorg is getracht om de inbreng van gemeenten en inwoners
bij wijzigingen in het aanbod van acute zorg zo goed mogelijk te borgen, en om ervoor
te zorgen dat deze inbreng door de betreffende zorgaanbieder en de zorgverzekeraar
goed wordt betrokken bij de besluitvorming.

Dat neemt niet weg dat het voorstelbaar is dat er situaties voorkomen waarbij gemeenten
en inwoners zich niet voldoende betrokken voelen, ondanks dat de zorgaanbieder zich
wel degelijk heeft ingespannen om hen op een goede manier te betrekken. De uiteindelijke
uitkomst van de procedure kan, ondanks alle inspanningen, anders zijn dan betrokkenen
wensen.

Vraag 7

Wat is uw reactie op de uitspraak van de raad van bestuur van Zuyderland dat ze de
zorg in beide ziekenhuizen zo efficiënt mogelijk willen inrichten? Deelt u de mening
dat de coronaperiode heeft aangetoond dat een mate van overcapaciteit van acute afdelingen
noodzakelijk is om op momenten of periodes van druk op ons zorgstelsel niet vast te
lopen? Waarom lijkt deze les vergeten te worden?

Antwoord 7

Bij keuzes rondom de inrichting van een zorgorganisatie spelen aspecten als betaalbaarheid
en organiseerbaarheid een belangrijke rol. Het sturen op een efficiënt ingerichte
ziekenhuisorganisatie is daar ook een onderdeel van. Daarnaast zijn ook de toegankelijkheid
en kwaliteit van de zorg van groot belang. Deze dienen altijd voldoende geborgd te
worden. Gegeven de beperkte beschikbaarheid van zorgmedewerkers is efficiënte zorgverlening
cruciaal om kwaliteit en toegankelijkheid te blijven realiseren. In het algemeen geldt
dat bij keuzes rondom de inrichting van de zorg er altijd een afweging van de aspecten
kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid aan de orde is. Het is in dit geval
de verantwoordelijkheid van het bestuur van een ziekenhuis om een balans te vinden
tussen deze drie aspecten.

Vraag 8

Bent u er bewust van dat met het eventueel sluiten of afschalen van de spoedeisende
hulp een deel van het zorgpersoneel zal uitstromen uit de zorg? Deelt u de mening
dat de uitstroom van zorgpersoneel een vorm van kapitaalvernietiging is? Zo nee, kunt
u uw antwoord toelichten?

Antwoord 8

Het Zuyderland ziekenhuis geeft aan dat – ongeacht welke definitieve keuze wordt gemaakt
– het zeer belangrijk is om het zorgpersoneel zoveel mogelijk te behouden en dat ze
daar ook op zullen inzetten.

Los van deze specifieke casuïstiek vind ik het uiteraard van groot belang dat de zorg
een aantrekkelijke sector moet blijven om in te werken.

Het is onwenselijk om zorgpersoneel te verliezen, zeker gezien de huidige krapte aan
personeel en de uitdagingen in de toekomst. Om het personeelstekort in de zorg op
te lossen is een brede integrale aanpak nodig waarbij we langs verschillende sporen
aan de slag moeten gaan met de vraagstukken die op de arbeidsmarkt zorg en welzijn
spelen. Dit doen we ook, onder andere via het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt
Zorg (TAZ) en het Integraal Zorgakkoord (IZA) waarin we afspraken hebben gemaakt over
de aanpak van het personeelstekort en ambities hebben gesteld om aan de slag te gaan
met goed werkgeverschap, innovatie, waardering en meer ruimte voor vakmanschap met
als doel meer werkplezier voor de zorgmedewerker en werken in de zorg weer aantrekkelijk
te maken.

Vraag 9

Bent u ermee bekend dat Heerlen één van de armste regio’s van Nederland is en een
grote zorgbehoefte heeft? Deelt u de mening dat we sociaaleconomische gezondheidsverschillen
zoveel mogelijk terug moeten dringen? Deelt u de mening dat een volwaardig ziekenhuis
één van de factoren is die daaraan bij kan dragen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 9

Ik ben bekend met de sociaaleconomische status van de regio. De aanwezigheid en met
name de nabijheid van voorzieningen zoals een ziekenhuis is voor veel mensen van invloed
op hun gevoelens bij de leefbaarheid van een regio. Dit is ook een van de lessen uit
het advies «Elke regio telt» van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli),
de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) en de Raad voor het Openbaar bestuur
(ROB). Het kabinet heeft 7 juli jl. een eerste reactie op dit rapport gestuurd aan
de Tweede Kamer. Eén van de concrete hoofdaanbevelingen uit het advies «Elke regio
telt» is om de reguliere beleids- en investeringslogica te herijken. Het kabinet is
voornemens om bij de uitwerking van deze aanbeveling samen met medeoverheden te kijken
naar hoe verschillende bekostigingssystematieken van zorg en onderwijs lokaal uitpakken.
Eveneens wil het kabinet bekijken waar aanknopingspunten te vinden zijn om in de reguliere
beleids- en investeringslogica van het Rijk rekening te houden met verschillen tussen
regio’s. Hierbij gaat het bijvoorbeeld ook om het meenemen van factoren zoals nabijheid
van voorzieningen en de leefbaarheid in een gebied bij het opstellen van de normen
voor acute zorg. Gezien de demissionaire status van dit kabinet zal een volgend kabinet
hier vervolgens opvolging aan moeten geven.

Vraag 10

Bent u bereid om deze vragen één voor één te beantwoorden?

Antwoord 10

Ja.