Mededeling (uitstel antwoord) : Uitstel beantwoording vragen van de leden Eerdmans en Pouw-Verweij over het aanpassen van boeken

Mededeling van Staatssecretaris Uslu (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen
25 mei 2023).

Vraag 1

Wat is uw reactie op recente berichten over het aanpassen van boeken van onder anderen
Agatha Christie, Roald Dahl en Ian Fleming nadat passages of woorden hieruit door
«sensitivity readers» als onwenselijk of «kwetsend» waren bestempeld?1, 2, 3

Vraag 2

Deelt u de grote zorgen over het op basis van politiek-ideologische motieven censureren
van dergelijke klassieke werken? Zo nee, waarom niet?

Vraag 3

Deelt u de opvatting dat literatuur per definitie binnen de tijdsgeest gezien moet
worden en dat het absurd is om boeken anno 2023 contextloos door een progressieve
bril te bekijken? Zo nee, waarom niet?

Vraag 4

Deelt u de opvatting dat het daarnaast bijzonder onvolwassen is om gekwetst te zijn
door woordjes als «dik» of «lelijk» of door «rolpatronen» in boeken? Bent u bereid
dit onomwonden uit te spreken?

Vraag 5

Welke gevallen zijn u bekend van Nederlandse werken die om dergelijke redenen zijn
aangepast?

Vraag 6

Deelt u de mening dat het herschrijven van boeken tevens onwenselijk is met het oog
op literatuuronderwijs op middelbare scholen, aangezien in dat geval geen literatuur
maar herschreven geschiedenis wordt onderwezen?

Vraag 7

Bent u ermee bekend dat in ieder geval Roald Dahl bij leven heeft aangegeven dat hij
absoluut niet wilde dat zijn werken na zijn dood zouden worden aangepast4? Wat is uw oordeel over het postuum aanpassen van werken van auteurs in de wetenschap
dat zij dit niet hebben gewild?

Vraag 8

Kunt u helder en uitgebreid uiteenzetten welke beschermingsconstructies er momenteel
van toepassing zijn op boeken van auteurs die niet meer in leven zijn, onder andere
met betrekking tot zaken als auteursrecht, intellectueel eigendom etc?

Vraag 9

Wat is de reikwijdte hiervan? Met andere woorden: bestaan er juridische beperkingen
met betrekking tot het aanpassen of totaal herschrijven van dergelijke werken en zo
ja, welke?

Vraag 10

Bent u ermee bekend dat schrijver Jan Terlouw zeer kritisch is over de verfilming
van zijn werk «Koning van Katoren», waarin onder andere zonder zijn toestemming een
kerk werd vervangen door een moskee, en dat hij oproept de verfilming vooral niet
te bekijken5?

Vraag 11

Kunt u aangeven of en op welke wijze auteurs beschermd zijn en/of kunnen worden tegen
voor hen ongewenste aanpassingen aan hun werk bij de verfilming ervan? Kunt u ook
hierbij weer specifiek ingaan op zaken met betrekking tot intellectueel eigendom en
auteursrecht?

Vraag 12

Welke juridische mogelijkheden ziet u om boeken te beschermen tegen hetgeen de werken
van Christie, Dahl en Fleming nu overkomt?

Vraag 13

Biedt het classificeren van bepaalde Nederlandse boeken tot nationaal en/of cultureel
erfgoed mogelijkheden hiertoe? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze en bent
u bereid hier werk van te maken?

Mededeling

Op 4 mei 2023 hebben de leden Eerdmans en Pouw-Verweij (beiden JA21) schriftelijke
vragen gesteld over het aanpassen van boeken.

Tot mijn spijt is beantwoording binnen de gestelde termijn niet mogelijk, omdat de
afstemming meer tijd vergt. Ik zal, mede namens de Minister van Onderwijs, Cultuur
en Wetenschap en de Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs, de vragen zo snel
mogelijk beantwoorden.