Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Woude over het openbaar jaarverslag van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD)

Antwoord van Minister Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen 16 mei
2023).

Vraag 1

Bent u bekend met het openbaar jaarverslag van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst
(MIVD) over het jaar 20221?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe reflecteert u op het signaal: «In China zelf is er door het Chinese beleid van
militair-civiele fusie een dusdanig grote verwevenheid tussen civiele bedrijven en
(onderwijs)instellingen enerzijds en het leger anderzijds, dat er in prioritaire sectoren
in feite geen onderscheid meer kan worden gemaakt tussen deze twee werelden.»? Hoe
wordt dit signaal meegenomen in de lopende processen rondom kennisveiligheid, met
name de invulling van de risicoanalyses en de audit daarop?

Antwoord 2

Dit signaal is in lijn met eerdere berichten vanuit de veiligheidsdiensten. Het onderstreept
opnieuw het belang van de ingezette aanpak op kennisveiligheid. Daarom deel ik dit
type actuele informatie met kennisinstellingen via het Loket Kennisveiligheid, in
de kennisveiligheidsdialoog en ik breng het onder de aandacht in het reguliere overleg
met de vertegenwoordiging van de kennissector over kennisveiligheid. Ik ga er vanuit
dat de kennisinstellingen dit aandachtspunt meenemen bij hun risicoanalyses en daarbij
de inschatting maken of dit een reëel risico is binnen de vakgebieden waar zij actief
in zijn.

Dit jaarverslag van de MIVD vraagt eens temeer van instellingen dat zij weloverwogen
omgaan met internationale wetenschappelijke samenwerkingen en daarbij alert zijn op
eventuele risico’s. Hierbij kunnen ze onder meer gebruikmaken van de Nationale Leidraad
Kennisveiligheid en van de diensten van het Loket Kennisveiligheid. Ik heb de kennisinstellingen
vorig jaar opgeroepen een risicoanalyse van de internationale samenwerkingen uit te
voeren, ik ga ervan uit dat zij daarbij dit soort signalen meenemen. In de externe
audit kennisveiligheid die dit jaar plaatsvindt, worden de aanpak en uitkomsten van
de risicoanalyses meegenomen. Hierover wordt uw Kamer rond de zomer geïnformeerd.

Vraag 3

Hoe reflecteert u op het signaal dat China in reactie op de verhoogde aandacht rondom
samenwerkingen met China, verschillende maatregelen implementeert om de affiliatie
tussen Chinese PhD-studenten en het Chinees militair-industrieel complex te verhullen?
Hoe wordt dit signaal meegenomen in de lopende processen rondom kennisveiligheid,
met name het onderzoek rondom China Scholarship Council (CSC) bursalen?

Antwoord 3

Het CSC-onderzoek is inventariserend van aard en bedoeld om inzicht te krijgen in
de aantallen CSC-promovendi bij Nederlandse kennisinstellingen, in welke vakgebieden
zij actief zijn en wat voor voorwaarden in de contracten staan. Clingendael voert
dit onderzoek uit en kan daarbij het jaarverslag gebruiken als bron in het onderzoek.
In dit onderzoek wordt niet specifiek ingegaan op het signaal zoals vermeld in de
vraag. Dit soort signalen wordt wel meegenomen in de lopende processen rondom kennisveiligheid,
zoals genoemd in het antwoord op vraag 2.

Vraag 4

Hoe wordt er op dit moment samengewerkt tussen het Ministerie van Defensie/MIVD en
het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap rondom kennisveiligheidsbeleid?
Bent u van zins deze samenwerking te intensiveren kijkend naar de signalen uit het
jaarverslag?

Antwoord 4

Tussen de MIVD en het Ministerie van OCW bestaan structurele contacten die erop gericht
zijn om het beleid rondom kennisveiligheid vorm te geven en de implementatie daarvan
te realiseren. Concrete voorbeelden zijn betrokkenheid bij het opstellen van het wetsvoorstel
Screening Kennisveiligheid en bij de advisering aan kennisinstellingen via het Loket
Kennisveiligheid. De afgelopen jaren is de samenwerking tussen OCW en MIVD steeds
intensiever geworden als gevolg van de ontwikkelingen zoals geschetst in het jaarverslag
van de MIVD.

Vraag 5

Bent u daarbij bereid per direct te faciliteren dat MIVD nauwer in contact treedt
met kennisinstellingen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Dit is reeds mogelijk. Op aanvraag van kennisinstellingen kan contact worden gelegd
met de MIVD via het Loket Kennisveiligheid.

Vraag 6

Wordt de MIVD betrokken bij het recent gestarte onderzoek vanuit het China Kennisnetwerk
van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur
en Wetenschap naar de hoeveelheden CSC-promovendi in Nederland en van de voorwaarden
in de CSC-contracten?

Antwoord 6

Nee, zoals aangegeven bij het antwoord op vraag 3, bestaat dit onderzoek uit een inventarisatie
bij de Nederlandse kennisinstellingen en de contracten die zij hebben met CSC. De
uitkomsten van dit onderzoek worden ter informatie interdepartementaal gedeeld en
besproken.

Vraag 7

Deelt u de mening dat een versnelling van het tijdpad wetstraject Screening Kennisveiligheid
in het licht van de nieuwe signalen uit het jaarverslag overwogen moet worden? Bent
u bereid dit wetstraject te versnellen? Zo nee, bent u bereid tijdelijke maatregelen
te nemen tot de implementatie van de wet?

Antwoord 7

Ik onderschrijf dat er, mede vanwege de signalen uit het jaarverslag, snelheid geboden
is bij de invoering van deze wet. Tegelijkertijd wil ik benadrukken dat het van groot
belang is dit wetstraject zorgvuldig aan te pakken. Waar mogelijk wordt ingezet op
versnellen. Bijvoorbeeld door het wetsvoorstel parallel aan de (internet)consultatie
voor advisering voor te leggen aan de Autoriteit Persoonsgegevens en het Adviescollege
Toetsing Regeldruk (ATR). Ik zal de Kamer regelmatig informeren over de voortgang
van het wetstraject.

Tot de screening is gerealiseerd zetten we met de bestaande aanpak kennisveiligheid
in op een brede set maatregelen van bewustwording en mitigatie van kennisveiligheidsrisico’s.
Dat gebeurt in zowel Nederlands als internationaal verband. Deze maatregelen bestaan
uit de dialoog met het kennisveld, het implementeren van de Nationale Leidraad Kennisveiligheid,
het uitvoeren van een risicoanalyse door kennisinstellingen en de onafhankelijke audit
die onderzoekt hoe de implementatie van de leidraad vordert. Daarnaast zorgt het Loket
Kennisveiligheid voor advisering in casuïstiek, voor informatievoorziening, expertiseopbouw
en netwerkvorming op het gebied van kennisveiligheid.

Vraag 8

Hoe gaat u (kennis)instellingen, met name die die te maken hebben met de aandachtsgebieden
van de Chinese staat zoals de ruimtevaartsector en quantum, op korte termijn bewust
maken van de nieuwe signalen uit het jaarverslag?

Antwoord 8

Ik vind het belangrijk dat signalen vanuit de inlichtingen- en veiligheidsdiensten
zo goed mogelijk benut worden in het vergroten van het bewustzijn en daarmee de weerbaarheid
bij de kennisinstellingen. Daarnaast zie ik deze signalen als een aanmoediging om
het beleid dat ik heb ingezet te continueren, zoals genoemd in het antwoord op vraag
2. Daarom neem ik deze nieuwe signalen uit het jaarverslag, zoals ik dat ook gedaan
heb bij eerdere signalen, doorlopend mee in de informatievoorziening en advisering
vanuit het Loket Kennisveiligheid, in de kennisveiligheidsdialoog en breng ik het
onder de aandacht in het reguliere overleg met de vertegenwoordiging van de kennissector
over kennisveiligheid.