Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Wuite over de bedreiging van schrijver Pim Lammers

Antwoord van Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid), mede namens de Staatssecretaris
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen 21 maart 2023). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 1727.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Dichter Kinderboekenweek Pim Lammers trekt zich terug
na doodsbedreigingen»1 en «Jacques Vriens en andere schrijvers die Pim Lammers verdedigen worden bedreigd»2?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Vindt u het ook zorgwekkend dat naast het toenemende aantal bedreigingen gericht aan
journalisten en ambtsdragers, nu ook de artistieke vrijheid van kunstenaars onder
druk komt te staan? Deelt u de mening dat kunstenaars in staat moeten zijn op het
scherp van de snede maatschappijkritisch werk te kunnen maken, en dat artistieke vrijheid
daarmee raakt aan de kern van onze democratie?

Antwoord 2

Ik vind de berichtgeving over de doodsbedreigingen aan het adres van Pim Lammers en
andere schrijvers en kunstenaars die voor hem en daarmee voor de artistieke vrijheid
opkomen zeer zorgwekkend en ronduit onacceptabel.

Ik deel de mening van de vraagstellers dat kunstenaars in staat moeten zijn om op
het scherpst van de snede maatschappijkritisch werk te kunnen maken. De artistieke
en literaire vrijheid van schrijvers, dichters, kunstenaars of welke groep dan ook
is een groot goed. Dit moet gerespecteerd worden, ongeacht hoe je hun werk interpreteert
of wat je ervan vindt. Agressie en geweld, ook online, vind ik onaanvaardbaar. Het
feit dat personen of groepen aanstoot kunnen nemen aan de inhoud van een publicatie,
vormt geen reden om publicaties of schrijvers te weren.

Vraag 3

Is er onderzoek gedaan naar en zijn meer gevallen bekend van kunstenaars of schrijvers
die naar aanleiding van bedreigingen opdrachten hebben geweigerd of zich teruggetrokken
hebben uit reeds aangenomen opdrachten?

Antwoord 3

Het is niet bekend of er meer gevallen zijn (geweest) waarbij kunstenaars of schrijvers
naar aanleiding van bedreigingen opdrachten hebben geweigerd of zich hebben teruggetrokken
uit reeds aangenomen opdrachten. Hier is geen onderzoek naar gedaan.

Vraag 4

Wat wordt er op dit moment ondernomen om schrijvers en kunstenaars te beschermen tegen
bedreigingen en intimidatie?

Antwoord 4

Bedreiging is strafbaar gesteld in het Wetboek van Strafrecht en kent een strafdreiging
van drie jaren of een geldboete van de vierde categorie. Bij bedreiging kan aangifte
worden gedaan en is het aan het Openbaar Ministerie – en indien het zover komt aan
de rechter – om te beoordelen of de handeling of uiting binnen het strafrechtelijk
kader valt. Op grond van de Aanwijzing kader voor strafvordering meerderjarigen (2019A003)
wordt de strafeis met 200% verhoogd bij delicten van agressie en geweld tegen journalisten.
Hieronder worden ook schrijvers begrepen die op gestructureerde en regelmatige wijze
een substantiële bijdrage levert aan het publieke debat en de informerende en controlerende
functie van de media. Bij bedreiging van deze groep schrijvers wordt daarnaast de
op het feit gestelde gevangenisstraf met een derde verhoogd (artikel 285, vijfde lid
van het Wetboek van Strafrecht).

In 2019 is PersVeilig opgericht op initiatief van de Nederlandse Vereniging van Journalisten
(NVJ), het Genootschap van Hoofdredacteuren, het Openbaar Ministerie (OM) en de politie.
Het doel van PersVeilig is het versterken van de positie van journalisten tegen agressie
en geweld door middel van preventie en weerbaarheid. In de sfeer van preventie moet
gedacht worden aan trainingen, kennisdeling en ondersteuning. Zo kunnen journalisten
die te maken krijgen met agressie en geweld incidenten melden op www.persveilig.nl. Freelancers kunnen op het vlak van preventie speciale ondersteuning krijgen middels
een flexibel beschermingspakket. Wanneer schrijvers een substantiële bijdrage leveren
aan het publieke debat, vallen zij ook onder de doelgroep van PersVeilig.

Verder verwijs ik ook naar het antwoord op vraag 5, waarin een verkenning wordt aangekondigd
om meer zicht te krijgen in de behoeften van de sector.

Vraag 5

Hoe staat u tegenover een platform naar blauwdruk van PersVeilig waar kunstenaars
agressie, geweld en bedreigingen kunnen melden, waar gemonitord wordt en waar kunstenaars
deel kunnen nemen aan weerbaarheidstrainingen? Denkt u dat de sector baat zou hebben
bij een Kunstveilig platform, juist omdat kunst mag schuren en kunstenaars die ons
een scherpe spiegel voorhouden onze bescherming verdienen?

Antwoord 5

Ik vind het belangrijk dat schrijvers en kunstenaars gebruik kunnen blijven maken
van hun artistieke vrijheden. Ik sta er dan ook positief tegenover om te verkennen
hoe we deze vrijheden op een zo goed mogelijke wijze kunnen beschermen.

Ik vind PersVeilig en andere initiatieven uit de sector die zich inzetten voor een
beroepsgroep erg waardevol. Het is daarnaast ook van belang inzicht te krijgen in
de ervaringen van schrijvers en kunstenaars wanneer het gaat om geweld en agressie,
en in de behoeften uit de sector.

Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zal de komende tijd in gesprek
gaan met de sector en PersVeilig, onder andere om te verkennen hoe dit onderwerp speelt
binnen deze beroepsgroepen en op welke wijze deze beroepsgroep het beste beschermd
kan worden.

Vraag 6

Bent u bereid om gezamenlijk in overleg te treden en te onderzoeken of u een dergelijk
platform voor kunstenaars en schrijvers in het leven kunt roepen en wilt u de Kamer
hierover informeren?

Antwoord 6

Zoals ik ook in mijn antwoord bij vraag 5 heb aangegeven, is het van belang inzicht
te krijgen in de ervaringen van schrijvers en kunstenaars wanneer het gaat om geweld
en agressie, en in de behoeften uit de sector.

Het Ministerie van OCW zal hiervoor de komende tijd in gesprek gaan met de sector
en PersVeilig en uw Kamer daarover informeren.