Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid van lid Van Haga over de 43 miljoen die O2 Health aan de Staat moet terugbetalen voor slechte mondkapjes

Antwoord van Minister Helder (Langdurige Zorg en Sport), mede namens de Minister van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 16 maart 2023).

Vraag 1

Hebt u kennisgenomen van het bericht «Bedrijf moet Staat 43 miljoen terugbetalen voor
ondeugdelijke mondkapjes»1?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u uitleggen hoe het mogelijk is dat het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport een dergelijk kostbare deal sloot met O2 Health, terwijl dit bedrijf niet in staat was om aan de voorwaarden voor levering
en kwaliteit te voldoen? Kunt u inzichtelijk maken welke voorwaarden door het ministerie
zijn gesteld en op welke criteria is getoetst alvorens uw departement met O2 Health in zee ging?

Antwoord 2

De deal is onder hoge druk tot stand gekomen in de eerste twee weken van de crisis.
We werkten toen samen met de UMC’s om mondkapjes in te kopen en deze leverancier deed
al zaken met een UMC. Het was vrijwel de enige leverancier die in staat leek, juist
in die eerste weken, in enig volume mondkapjes van enige kwaliteit te leveren. De
eerste partij met geleverde mondmaskers werd goedgekeurd en de Staat heeft deze ook
behouden. Nadien is gebleken dat de leverancier dit niet kon volhouden, in tegenstelling
tot wat was overeengekomen.

Vraag 3

Maakt de 45 miljoen euro die voor deze deal is aanbetaald door het Ministerie van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport deel uit van de 5,1 miljard euro die onrechtmatig
is uitgegeven aan coronamateriaal en waarvan een groot deel niet is verantwoord?

Antwoord 3

Ja, deze opdracht maakt deel uit van de € 5,1 miljard die als onrechtmatig is beoordeeld.

Vraag 4 en 5

Wie van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft het uiteindelijke
akkoord gegeven voor de deal met O2 Health? Op welke manier wordt deze persoon ter verantwoording geroepen voor de fouten
die hierbij zijn gemaakt en wat zijn hiervan de consequenties?

Welke personen waren allemaal betrokken bij deze deal en op basis waarvan hadden zij
een aandeel in de besluitvorming over deze deal?

Antwoord 4 en 5

De beleidsverantwoordelijke Minister heeft de eindverantwoordelijkheid en legt verantwoording
af aan het parlement, ook over handelingen van betrokken ambtenaren en diens voorgangers.
Om privacy redenen kunnen de namen van de medewerkers van VWS die bij deze inkoop
betrokken waren, niet worden gedeeld.

Vraag 6

Kunt u de notulen van de overleggen met alle betrokken partijen over deze deal met
de Kamer delen, alsmede de gesloten contracten en de inkooporders? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 6

In het vonnis van de rechtbank van 21 december 2022 vindt u informatie over de betrokken
partijen, de gevoerde gesprekken en gegeven inkooporders. Dit vonnis is openbaar2. Ik ben nagegaan welke informatie ik u verder nog kan verstrekken. Met het oog op
onder meer het procesbelang van de Staat en de nog door de Staat te nemen acties om
het geld daadwerkelijk terug te krijgen, zal ik u vertrouwelijk van informatie over
de aan O2 Health gegeven inkooporders voorzien. Het betreft een vijftal pro forma offertes
en de daarop aansluitende opdrachtbrieven. Er zijn geen aparte contracten of door
beide partijen vastgestelde notulen over deze transacties. Ik verzoek de voorzitter
de stukken ter vertrouwelijke inzage te leggen voor de leden van uw Kamer3.

Vraag 7

Wat gaat er gebeuren met de 43 miljoen euro die door O2 Health moet worden terugbetaald aan de Staat? Vloeit dit onrechtmatig uitgegeven
belastinggeld terug naar de gemeenschap en zo ja, op welke manier? Zo nee, waarom
niet en hoe wordt het dan wel besteed?

Antwoord 7

De Staat spant zich in om dit bedrag terug te krijgen en neemt gepaste actie, waaronder
het leggen van beslag in privé en op aandelen. Eventuele ontvangsten gaan conform
de begrotingsregels terug naar de algemene middelen.

Vraag 8

Bent u voornemens een onderzoek te starten naar alle bedrijven waarmee tijdens de
coronacrisis door de overheid deals zijn gesloten voor het inkopen/leveren/produceren
van coronamateriaal, om in kaart te brengen welke gelden onrechtmatig zijn uitgegeven
en/of niet de beoogde (kwaliteit en hoeveelheid van) materialen hebben opgeleverd?
Zo ja, heeft u hiervoor een onderzoeksplan en kunt u dit delen? Zo nee, waarom gaat
u geen onderzoek doen?

Antwoord 8

Op 16 september 2022 heeft uw Kamer het rapport «Onderzoek inkoop PBM – (deel)Verslag van Handelingen inzake transacties Relief Goods
Alliance B.V.» met kabinetsreactie op dit rapport ontvangen4. In die brief staat tevens genoemd dat er nog twee deelonderzoeken naar de overige
inkopen van persoonlijke beschermingsmiddelen lopen. Wanneer de andere deelonderzoeken
gereed zijn, worden deze met een kabinetsreactie aan uw Kamer gestuurd.

Vraag 9 en 10

Hoe reflecteert u in het licht van deze deal op het rapport van de Algemene Rekenkamer
dat concludeert dat het financieel beheer van uw departement ondermaats is? Staat
u nog altijd achter het eerdere statement van het Ministerie van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport dat de coronacrisis ertoe leidde dat er «ongekende maatregelen» genomen
moesten worden? Hoeveel onzorgvuldigheid is naar uw mening nog geoorloofd, wanneer
er zoveel gemeenschapsgeld mee gemoeid is?5

Welke stappen zijn inmiddels ondernomen om het financieel beheer van het Ministerie
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport te verbeteren? Is er een plan van aanpak en
zo ja, kunt u dit delen?

Antwoord 9 en 10

Ik sta nog steeds achter het statement dat de coronacrisis ertoe leidde dat er ongekende
maatregelen moesten worden genomen. Het betrof een uitzonderlijke situatie waarbij
er wereldwijd tekorten waren aan Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM). Medewerkers
van het Ministerie van VWS zijn, mede op verzoek van uw Kamer6, dag en nacht bezig geweest om PBM voor de zorg in te kopen, waaronder de onderhavige
transactie met O2 Health.

In 2020 constateerde de Algemene Rekenkamer ernstige tekortkomingen in het financieel
beheer bij het Ministerie van VWS. Op 19 mei 2021 heeft de Minister van VWS een plan
van aanpak verbetering financieel beheer aan uw Kamer gezonden7. Ondanks de in 2021 ingezette verbeteringen, uitbreiding van het aantal medewerkers
in de financiële functie en verkregen inzicht in de benodigde vervolgstappen, erkent
het Ministerie van VWS dat de tekortkomingen niet in een jaar kunnen worden opgelost.
Deels ook vanwege de aanhoudende hectiek en urgentie van de coronabestrijding. Wel
nam het aantal tekortkomingen met betrekking tot onrechtmatigheid af. Het Ministerie
van VWS werkt aan verdere stappen om haar financieel beheer te verbeteren. U bent
hierover op 12 mei 2022 geïnformeerd via de voortgangsbrief over het financieel beheer
van het Ministerie van VWS8.

Vraag 11

Zijn er personen/partijen die winst hebben gemaakt met deze deal? Zo ja, welke personen/partijen
zijn dat en om welke bedragen gaat het?

Antwoord 11

Dat is mij niet bekend.

Vraag 12

Wat gaat er gebeuren met de door O2 Health geleverde mondkapjes die niet aan de kwaliteitseisen voldoen en dientengevolge
niet zijn gebruikt? Worden deze mondkapjes, net zoals de slechte mondkapjes van de
heer van Lienden, vernietigd? Zo ja, wat zijn hiervan de kosten?

Antwoord 12

Een deel van de mondkapjes is niet geaccepteerd en weer opgehaald door de leverancier.
De overige mondmaskers die door O2 Health zijn geleverd, zijn niet gebruikt en liggen op dit moment in een loods vanwege
de juridische procedure. Nu de rechter de overeenkomst (grotendeels) heeft ontbonden,
liggen de maskers in principe klaar voor O2 om te worden opgehaald. Indien O2 de maskers ophaalt, is het de verantwoordelijkheid van O2 als distributeur dat de afgekeurde maskers niet kunnen worden ingezet.

Indien O2 de maskers niet ophaalt, zullen deze mogelijk (duurzaam) worden verwerkt. De kosten
voor eventuele duurzame verwerking zijn bekend na gunning van de aanbesteding van
deze verwerking.

Volledigheidshalve verwijs ik -ten aanzien van de kwaliteit van de mondkapjes van
RGA- naar mijn brief van 16 september 20229. Daarin staat dat in het hoofdstuk «Kwaliteit» (van het «Onderzoek inkoop PBM – (deel)Verslag van Handelingen inzake transacties Relief Goods
Alliance B.V.») de controle van de kwaliteit van de geleverde RGA-mondmaskers wordt beschreven.
Hoewel er bij aanvang verschillende vragen waren over de kwaliteit van de geleverde
PBM, is uiteindelijk door een zogeheten notified body vastgesteld dat de kwaliteit
van de door RGA geleverde producten in orde was, zoals met de Kamer is gecommuniceerd.