Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Tjeerd de Groot over het bericht 'Uren vergaderd, maar bespreken Landbouwakkoord moet nog beginnen'

Antwoord van Minister Adema (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 21 februari
2023).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Uren vergaderd, maar bespreken Landbouwakkoord moet
nog beginnen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Ligt u op schema om het Landbouwakkoord voor april 2023 af te hebben zoals u eerder
heeft aangegeven?

Antwoord 2

In het debat over de LNV-begroting afgelopen december, heb ik aangegeven dat het Landbouwakkoord
eind maart, begin april rond moet zijn. Het proces is erop gericht om in april tot
een akkoord te komen.

Vraag 3

Wilt u de Kamer uitvoerig berichten over de voortgang en de resultaten?

Antwoord 3

De hoofdtafel komt sinds eind december met regelmaat bij elkaar en heeft goede vorderingen
gemaakt in het opstellen van een gedeelde visie op de toekomst van de landbouw in
Nederland in brede zin. Hierin is aandacht voor langjarige ontwikkelingen en mogelijke
ontwikkelrichtingen die agrarische ondernemers kunnen inslaan naar de toekomst. Kringlooplandbouw
is hierbij het uitgangspunt. Daarnaast is in beeld gebracht over welke thema’s in
het kader van het landbouwakkoord afspraken zouden moeten worden gemaakt om het tweeledige
doel te bereiken dat in de brief Toekomstvisie agrarische sector (Kamerstuk 30 252, nr. 77) voor het Landbouwakkoord is gesteld: het beschrijven van de toekomstbestendige positie
van de landbouw als strategisch belangrijke economische sector, producent van duurzaam
voedsel en grondstoffen en essentiële drager van een vitaal platteland, en het beschrijven
van de wijze waarop de landbouwsector haar aandeel gaat leveren aan de grote opgaven
van natuurherstel, water en klimaat.

Het zwaartepunt ligt in deze fase bij de sectortafels: zij leveren deze week de eerste
producten op en zullen aan de hoofdtafel bouwstenen aanleveren voor het akkoord. Aan
de hoofdtafel zal vervolgens bepaald worden hoe de inbreng van de sectortafels zal
worden gesmeed tot een integraal landbouwakkoord, in overeenstemming met de visie
die de hoofdtafel heeft op de toekomst van de Nederlandse land- en tuinbouw.

Vraag 4

Herkent u de constatering uit het bericht dat er bij de reflectietafel – waar experts
vanuit verschillende universiteiten op het Landbouwakkoord kunnen reflecteren – deelnemers
zijn ingeruild, na druk vanuit de hoofdtafel?

Antwoord 4

Nee, dat beeld herken ik niet. De reflectietafel is bedoeld ter ondersteuning van
de hoofdtafel. Aan de hoofdtafel is afgewogen welke expertises in de reflectietafel
gewenst zijn en voor deze verschillende kennisdomeinen zijn meerdere kandidaten in
beeld gebracht. De hoofdtafel heeft uiteindelijk een afgewogen besluit genomen over
de samenstelling van de reflectietafel. Er zijn daarna geen experts «ingeruild» voor
andere.

Vraag 5

Kunt u aangeven wie er aan de reflectietafel deelnemen en kunt u daarbij ook ingaan
op nevenfuncties, commissariaten, private financiering van eventuele leerstoel(en)
van betrokkene(n) dan wel politieke oriëntatie van de deelnemers?

Antwoord 5

In de bijlage treft u een overzicht van de leden van de reflectietafel.

De reflectietafel heeft geen bepalende stem in het proces, maar een adviserende. De
gevraagde experts zijn benaderd vanwege hun inhoudelijke deskundigheid op onderwerpen
die door de hoofdtafel van belang worden gevonden om over geadviseerd te kunnen worden.
Welke belangen en meningen zij hebben naast deze expertise en ervaring, heeft geen
rol gespeeld bij de samenstelling.

Vraag 6

Op welke wijze is de integriteit en onafhankelijkheid van de reflectietafel geborgd?

Antwoord 6

De reflectietafel is samengesteld uit deskundigen met relevante kennis en ervaring,
die op een aantal momenten gedurende het proces reflecteren op het werk aan de akkoordtafel
en die gedurende het proces ook (collectief of individueel, afhankelijk van de benodigde
expertise) benaderd kunnen worden om over specifieke vragen mee te denken. Gezien
de veelheid en complexiteit van opgaven en onderwerpen die bij het landbouwakkoord
aan de orde komen, zijn deskundigen benaderd die, vanuit verschillende kennisvelden
kunnen meedenken en adviseren over de vragen en discussies die aan de orde komen.
Bij de selectie is gelet op het vermogen tot inspiratie en reflectie en het vermogen
voorgenomen afspraken op doelbereik en consequenties te kunnen beoordelen. Dit vraagt
een mix van economische, juridische, ecologische/ruimtelijke en maatschappelijke expertise.
De reflectietafel heeft een adviserende rol voor de hoofdtafel.

Vraag 7

Klopt het dat de hoofd- en deeltafels als doel hebben inhoudelijke bijdrages te leveren
aan het akkoord en op welke wijze is daarbij het doelbereik van het Landbouwakkoord
geborgd als het gaat om de doelen op het gebied van water, stikstof en klimaat?

Antwoord 7

Het klopt dat de hoofd- en deeltafels als doel hebben inhoudelijke bijdrages te leveren
aan het akkoord. Voor het kabinet vormen het Nationaal Programma Landelijk Gebied
(NPLG), de Klimaatwet en de brief Water en Bodem sturend het toetsingskader. Het landbouwakkoord
wordt beoordeeld op de bijdrage aan het bereiken van de genoemde doelen en aan de
bijdrage aan een gezonde agrarische sector.

Vraag 8

Op welke wijze is de ambtelijke ondersteuning van de tafels geregeld en klopt het
in dit verband dat de Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) Nederland een medewerker
aan het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft uitgeleend?

Antwoord 8

Voorzitter en procesbegeleider Wouter de Jong wordt ondersteund door een klein team
van extern ingehuurde medewerkers, aangevuld met enkele medewerkers afkomstig van
LNV en (in deeltijd) een medewerker van LTO. Dit team heeft tot taak het proces om
het werk aan de verschillende tafels om tot een landbouwakkoord te komen, te faciliteren
en te ondersteunen.

Vraag 9

In hoeverre is er bij het maken van de afspraken over grondgebondenheid geborgd dat
de melkproductie per koe, en daarmee de milieubelasting, niet verder zal toenemen?

Antwoord 9

In de brief van 25 november jl. (Kamerstuk 30 252, nr. 77) over de toekomst van de landbouw, heb ik de kaders voor de afspraken over grondgebondenheid
geschetst. De invulling komt aan de orde in de gesprekken over het Landbouwakkoord.
Milieubelasting is daarbij een belangrijk aspect.

Vraag 10

Hoe zorgt u dat de afspraken in het coalitieakkoord en de stikstofdoelen gewaarborgd
worden bij de gesprekken en in de uitwerking van het Landbouwakkoord?

Antwoord 10

Ik voer de gesprekken in het kader van het landbouwakkoord op basis van de afspraken
in het coalitieakkoord en de kaders die ik heb geschetst in de brief over de toekomst
van de landbouw (Kamerstuk 30 252, nr. 77). Tevens stelt het Rijk als voorwaarde dat de gebiedsprogramma’s in overeenstemming
moeten zijn met de afspraken uit het Landbouwakkoord wanneer deze betrekking hebben
op de gebiedsprogramma’s. Daarnaast heb ik het Planbureau voor de Leefomgeving gevraagd
een reflectie te geven op de maatregelen die in het Landbouwakkoord worden uitgewerkt.

Vraag 11

Bent u parallel aan het Landbouwakkoord bezig met het werken aan het perspectief voor
de sector, inclusief de transitie naar kringlooplandbouw en de afspraken in het coalitieakkoord
over de niet-vrijblijvende bijdrage van de verwerkende industrie, toeleveranciers
en de retail?

Antwoord 11

We zijn serieus onderweg en zetten alles op alles om het Landbouwakkoord tijdig te
laten slagen met concrete resultaten. Mocht het onverhoopt niet slagen dan kom ik
met een kabinetsplan dat invulling geeft aan de stappen die gezet moeten worden voor
de transitie van de landbouw. De voorbereidingen hiervoor lopen parallel aan de onderhandelingen
voor het Landbouwakkoord. Kringlooplandbouw is hierbij, zoals genoemd in de brief
van 25 november jl. (Kamerstuk 30 252, nr. 77) over de toekomst van de landbouw, het uitgangspunt.

Onderdeel van het Landbouwakkoord is het maken van bindende afspraken met de ketenpartijen,
zowel met de toeleverende en de verwerkende industrie als met de retail en de financiële
sector, zoals banken. Ik zal ook voorstellen doen voor wettelijke maatregelen, waarbij
ook de Autoriteit Consument en Markt (ACM) betrokken is. Beide sporen zullen worden
gewogen en tot een stevig pakket van maatregelen leiden.

Vraag 12

Kunt u deze vragen afzonderlijk beantwoorden binnen een week?

Antwoord 12

De vragen zijn afzonderlijk beantwoord. Helaas is het niet gelukt uw vragen binnen
deze korte termijn te beantwoorden.

Bijlage

Samenstelling Reflectietafel (alfabetische volgorde):

Chris Backes

hoogleraar Omgevingsrecht (Universiteit Utrecht)

Gé Backus

directeur Connecting Agri & Food

Peter van Bodegom

hoogleraar Milieubiologie (Universiteit van Leiden)

Elbert Dijkgraaf

hoogleraar Empirische economie van de publieke sector

(Erasmus Universiteit Rotterdam)

Anna Gerbrandy

hoogleraar Mededingingsrecht (Universiteit Utrecht)

Klaas de Jong

mede-eigenaar/ adviseur PPP-Agro Advies

Roel Jongeneel

universitair docent Agrarische economie en plattelandsbeleid

(Wageningen University & Research)

Frederike Praasterink

lector Future Food Systems (HAS Hogeschool)

Laurens Sloot

bijzonder hoogleraar Ondernemerschap in de detailhandel

(Rijksuniversiteit Groningen)

Steven van Westreenen

directeur-eigenaar Vanwestreenen Adviseurs Ruimtelijke Ontwikkeling