Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Omtzigt over de stand van zaken rondom het toeslagenschandaal, de hersteloperatie en de uithuis geplaatste kinderen

Antwoord van Staatssecretaris De Vries (Financiën – Toeslagen en Douane), mede namens
de Minister voor Rechtsbescherming (ontvangen 17 februari 2023). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 1490.

Vraag 1

Herinnert u zich dat u het compenseren van ouders in het toeslagenschandaal een erekwestie
noemde, na het verschijnen van het rapport «Ongekend Onrecht» in 2020?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u een reactie geven op de uitzending van nieuwsuur, waarin duidelijk wordt dat
het herstel van de gedupeerden vastloopt door ambtelijke chaos?1

Antwoord 2

Alle inzet is erop gericht om de hersteloperatie zo snel als mogelijk af te ronden
en ervoor te zorgen dat ouders en kinderen hun leven weer kunnen oppakken. Dit gaat
helaas niet van de ene op de andere dag. En eenvoudige kant-en-klaar oplossingen zijn
er niet. Tegelijkertijd zijn er de nodige resultaten geboekt. Eind 2022 hebben ruim
59.000 personen zich aangemeld. Tot nu toe zijn 28.000 mensen erkend als gedupeerde.
Zij kunnen rekenen op 30.000 euro en de schuldenaanpak. Ook ontvangt iedereen die
zich heeft aangemeld brede ondersteuning van hun gemeente. In de meest recente Voortgangsrapportage,
die op 3 februari jl. naar uw Kamer is gestuurd, valt te lezen dat sinds medio 2022
verschillende versnellings- en verbeteringsmaatregelen in gang zijn gezet.2 Onder de randvoorwaarden die daarbij zijn genoemd ziet de prognose er als volgt uit:
de inzet is om 90% van de integrale beoordelingen in het eerste kwartaal van 2025
af te ronden. De laatste 10% volgt in het half jaar daarna. Het streven is om eind
2026 het proces van bezwaar tegen de eerste toets en de integrale beoordeling afgerond
te hebben. In de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) zijn signalen geuit
over hoge werkdruk, regels en procedures en een relatief groot verloop van medewerkers.
Deze signalen en ook de media aandacht hierover laten de medewerkers van de organisatie
niet onberoerd. De opgave vraagt veel van medewerkers. Het is cruciaal dat er in de
organisatie kan worden samengewerkt aan de hersteloperatie op basis van vertrouwen
en in een veilige omgeving. In de aanbiedingsbrief bij de Voortgangsrapportage is
hier ook een passage over opgenomen. De signalen zijn door ambtelijke leiding erkend
en zij zijn hierover met de medewerkers in gesprek.

Vraag 3

Kunt u een reactie geven op het feit dat slechts tien van de uithuisgeplaatste kinderen
weer bij hun ouders zijn teruggekeerd na hulp van het ondersteuningsteam?

Antwoord 3

Een uithuisplaatsing is voor zowel de ouder, als het kind zeer ingrijpend. Ook hier
doet het kabinet al het mogelijke om de getroffen gezinnen passende hulp en ondersteuning
te bieden.

Zoals de Minister voor Rechtsbescherming in de tweede voortgangsbrief uithuisplaatsingen
kinderopvangtoeslag3 van 1 november 2022 en tijdens het notaoverleg van 30 januari 2023 heeft benadrukt,
heeft elke ouder die zich aanmeldt bij het Ondersteuningsteam een eigen verhaal en
hulpvragen. Aan elk gezin wordt daarom maatwerk geleverd. De ondersteuning is hiermee
persoons- en situatieafhankelijk en heeft geen vastomlijnde uitkomsten. Vaak zijn
er eerst zaken die verbeterd moeten worden in de leefsituatie omdat sprake is van
een opeenstapeling van verschillende problemen. In de genoemde voortgangsbrief van
1 november is de Minister voor Rechtsbescherming nader ingegaan op de verscheidenheid
aan resultaten waar de inzet van het Ondersteuningsteam aan heeft bijgedragen.

Vraag 4

Heeft u op de vergadering van de onderraad herstel toeslagen, die op 31 januari voor
het eerst in 8 maanden weer vergaderd heeft, een realistisch beeld gekregen van de
hersteloperatie?

Antwoord 4

Zowel tijdens de Ministeriële Commissie Toeslagen Herstel (MCTH) van 31 januari als
tijdens de ministerraad van 3 februari 2023 is gesproken over de hersteloperatie,
onder andere aan de hand van de laatste Voortgangsrapportage hersteloperatie toeslagen
over het 4e kwartaal van 2022. Deze voortgangsrapportages geven de stand van zaken
van de hersteloperatie weer en laten zijn waar nog werk te doen is.

Vraag 5

Is uw regering nog in control bij de hersteloperatie? Kunt u dit toelichten?

Antwoord 5

Ouders willen vooruit en elke dag dat zij langer moeten wachten op financiële compensatie
is er één te veel. Daarom is de inzet van het kabinet gericht op versnellen van de
hersteloperatie. In de meest recente Voortgangsrapportage valt te lezen dat sinds
medio 2022 verschillende versnellings- en verbeteringsmaatregelen in gang zijn gezet
en dat onder de randvoorwaarden die daarbij zijn genoemd op basis hiervan een prognose
is gegeven hoe het overgrote deel van de gedupeerde ouders in 2025 financieel gecompenseerd
zal zijn en bezwaren op de eerste toets en de integrale beoordeling in 2026 afgerond.
Tegelijk is er niet één gouden oplossing die ervoor zorgt dat álle gedupeerde ouders
op korte termijn hun herstel kunnen afronden. Maar met de ingezette maatregelen heeft
het kabinet er vertrouwen in dat de uitvoeringsorganisatie verbeteringen en versnellingen
kan doorvoeren.

De noodzakelijke opschaling van de UHT is ambitieus, maar realistisch. De personele
bezetting is in het laatste kwartaal van 2022 gegroeid met ruim 13%, daarnaast wordt
geworven op zowel vaste contracten als inhuurcontracten en bovendien is er aandacht
voor goed werkgeverschap voor zittende werknemers, om uitstroom te voorkomen.

Vraag 6

Wilt u samen met de Ministers en vicepremiers, die na het aftreden van uw vorige kabinet
weer opnieuw zijn aangetreden, de stand van zaken in de ministerraad van 3 februari
bespreken en daarna aan de Kamer aangeven welke gevolgen u verbindt aan de huidige
stand van zaken?

Antwoord 6

Tijdens de ministerraad van 3 februari 2023 is gesproken over de hersteloperatie.
De bespreking vond plaats aan de hand van de Voortgangsrapportage hersteloperatie
toeslagen over het 4e kwartaal van 2022. De ministerraad heeft na de bespreking ingestemd
met verzending van de Voortgangsrapportage met aanbiedingsbrief aan de Tweede Kamer
door de Staatssecretaris van Financiën (T&D). In de aanbiedingsbrief schetst het kabinet
stappen die worden genomen om de hersteloperatie te verbeteren en versnellen, zoals
aanpassingen in de werkwijze en versnelde afhandeling van de integrale beoordelingen,
verbeterde informatievoorziening en een versnelde afhandeling van bezwaren.

Vraag 7

Wilt u in ieder geval de klokkenluiders niet bestraffen – zoals eerder in het toeslagenschandaal
gebeurde – en publiekelijk aangeven waar zij gehoord kunnen worden?

Antwoord 7

Het is belangrijk dat medewerkers van UHT hun werk veilig en goed kunnen uitvoeren.
De ambtelijke leiding van UHT neemt signalen over hoge werkdruk, gevoelens van onveiligheid
en behoefte aan stabiliteit en rust serieus. Medewerkers kunnen op verschillende manieren
signalen en gevoelens kenbaar maken. Men kan in gesprek met de leidinggevende of het
management, signalen kunnen worden doorgegeven aan de ondernemingsraad of er kan (ook
anoniem) een melding worden gedaan bij de vertrouwenspersoon. Vanuit interne communicatie
worden medewerkers hier periodiek over geïnformeerd.

Vraag 8

Vindt u dat uw kabinet bezig is met het inlossen van de ereschuld?

Antwoord 8

De kinderopvangtoeslagaffaire heeft gedupeerde ouders en hun kinderen groot onrecht
aangedaan met ernstige gevolgen voor alle facetten van hun leven. De compensatie voor
de ouders moet goed worden afgewikkeld. Alle inzet van het kabinet is erop gericht
om via financieel herstel, brede ondersteuning door gemeenten, het aanpakken van schuldproblemen,
en een steun in de rug voor kinderen, ervoor te zorgen dat ouders en kinderen hun
leven weer kunnen oppakken. Er is al veel werk verzet en tegelijkertijd is er nog
heel veel werk te doen om te herstellen wat er is misgegaan rondom de kinderopvangtoeslag
en ouders en kinderen verder te helpen. De schade is aanzienlijk en iedere dag dat
ouders eerder het traject kunnen afronden, is belangrijk om het leven weer op te kunnen
pakken.

Vraag 9

Wilt u deze vragen één voor één en vóór dinsdag 6 februari 2023 beantwoorden?

Antwoord 9

De vragen zijn met zorgvuldigheid en zo snel als mogelijk beantwoord.