Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Haga en Ephraim over de situatie in Den Haag Zuidwest

Antwoord van Minister Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 13 februari
2023). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 1362.

Vraag 1

Bent u bekend met de situatie in Den Haag Zuidwest waar rivaliserende jongeren elkaar
zo ernstig bedreigen dat de burgemeester naar aanleiding van een steekpartij een samenscholingsverbod
heeft ingesteld1?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van het feit dat buurtbewoners politiek en gemeente verwijten de toenemende
spanningen te bagatelliseren? Kunt u een gedetailleerd antwoord geven?

Antwoord 2

De gemeente Den Haag laat weten de problematiek serieus te nemen en beleidsmatig sterk
in te zetten op het tegengaan van wapenbezit en geweld onder jongeren. Om het aantal
steekincidenten terug te dringen is er het Haags actieplan wapens en jongeren met
preventieve en repressieve acties. Voor de veiligheid en leefbaarheid in Den Haag
Zuidwest is een integrale aanpak gestart. Met bestuurlijke maatregelen, zoals; een
samenscholingsverbod, een sluiting van een winkel, extra openbare orde camera’s. Maar
ook gerichte inzet van jongerenwerk en straatcoaches, buurtbijeenkomsten voor bewoners
en voorlichtingen/lessen op scholen. De gemeente richt zich vooral op minderjarigen
en jongeren en zet daarbij groot in op preventie. Ook worden er huisbezoeken afgelegd
bij (ouders van) problematische jeugdgroepen om te voorkomen dat jongeren afglijden
richting de criminaliteit. Zie ook de brief aan de gemeenteraad van Den Haag hierover.

Vraag 3

Deelt u de mening dat deze onveilige situatie mede het gevolg is van de mislukte droom
van een multiculturele samenleving, daar het vooral migrantenjongeren zijn die zich
bewapen met messen zo groot als halve zwaarden? Kunt u een gedetailleerd antwoord
geven?

Antwoord 3

Er zijn meerdere redenen aan te wijzen waarom jongeren met een wapen op zak lopen.
In eerder onderzoek worden drie categorieën motieven voor het dragen van een wapen
onderscheiden, die gerelateerd zijn aan expressief geweld. Het merendeel van de jongeren
heeft een wapen bij zich voor het geval er iets gebeurt. Ze zeggen er alleen in uiterste
nood mee te willen dreigen, om zich te verdedigen. Sommigen waren eerder slachtoffer
van geweld en willen herhaling voorkomen. Het dieperliggende motief van deze categorie
is angst om (opnieuw) slachtoffer te worden van geweld. Ze willen zich minder weerloos
voelen.

Het is zorgelijk dat jongeren onveiligheid voelen en dat gevoel willen wegnemen door
het dragen van een wapen. Daar wordt de situatie immers alleen maar onveiliger van.
Anders dan menig jongere denkt, leidt het dragen van een wapen juist tot een grotere
kans dat er wapengerelateerd geweld plaatsvindt. De drager van een wapen voelt zich
zelfverzekerder en is met een wapen op zak minder geneigd een conflict te sussen of
uit de weg te gaan.

Binnen de groep wapendragers zijn er ten tweede ook jongeren die het wel cool vinden
met een wapen rond te lopen. Ze imponeren hun vrienden en vriendinnen door ermee te
showen. Hun dieperliggende motief is vooral stoerdoenerij.

En er is ten derde een zeer kleine groep die doelbewust met een wapen rondloopt om
het te gebruiken «als dat zo uitkomt». Deze kleine groep ziet een wapen als extra
garantie om in een gevecht de andere partij ontzag in te boezemen. Ze imponeren door
ermee te dreigen. Specifiek gerelateerd aan het plegen van instrumenteel geweld is
er een enkeling die een wapen draagt om het te gebruiken in een beroving of overval.
Het dieperliggende motief is dat een wapen vooral functioneel handig is voor de jongeren
die bij voorbaat de intentie hebben tot daadwerkelijk gebruik van het wapen.

Vraag 4

Heeft u de laatste cijfers van het toenemende wapenbezit onder jongeren? Zo ja, kunt
u een overzicht geven van de twintig grootste steden van ons land?

Antwoord 4

Tussen 2019 en 2022 bedroeg het totaal aantal inbeslaggenomen wapens 3509. Het exacte
wapenbezit onder jongeren is niet bekend2. Het betreft dus niet het aantal minderjarigen, maar het aantal inbeslaggenomen wapens
bij minderjarigen. De toename in de afgelopen jaren betekent niet per se dat het wapenbezit
bij jongeren in gelijke mate is toegenomen. Het kan ook door extra acties/aandacht
van de politie komen.

Vraag 5

Wat gaat u doen om de veiligheid in wijken met weinig sociale cohesie, verloedering,
overbewoning, een kwetsbare bevolking, armoede, werkloosheid en schooluitval, te verbeteren?
Kunt u een gedetailleerd antwoord geven met ook hier een plan van aanpak voor de twintig
grootste steden?

Antwoord 5

Den Haag Zuidwest is één van de 16 focusgebieden van het Nationaal Programma Leefbaarheid
en Veiligheid. Deze wijken worden als kwetsbaar beschouwd, omdat de criminaliteit
er hardnekkig is en de sociale problematiek zich opstapelt. De focusgebieden zijn
wijken die steeds meer achteropraken ten opzichte van de gemiddelde positieve trend
in Nederland. Hierdoor vormen deze kwetsbare wijken een voedingsbodem voor (georganiseerde
en ondermijnende) jeugdcriminaliteit.

Om te voorkomen dat jongeren en jongvolwassenen de (georganiseerde en ondermijnende)
criminaliteit ingaan of hier verder in afglijden, zet de Minister van JenV samen met
de Minister voor Rechtsbescherming, gemeenten, departementen en andere partners structureel
in op preventie van (ondermijnende en georganiseerde) jeugdcriminaliteit, onder de
noemer van Preventie met gezag.

Preventie met gezag is een brede domeinoverstijgende preventieve aanpak die moet voorkomen
dat kinderen, jongeren en jongvolwassenen in de leeftijd van 8 tot en met 27 jaar
in aanraking komen met criminaliteit of daarin verder doorgroeien. Dat doen we door
ze weerbaar te maken, een netwerk, structuur en perspectief te geven, zodat het aantrekkelijker
is om op het rechte pad te blijven of om hun crimineel leven achter zich te laten.
Dit alles niet vrijblijvend: we grijpen in als jongeren dreigen af te glijden, stellen
grenzen en corrigeren samen met onze justitiële partners wanneer die grens duidelijk
wordt overschreden. Op deze manier geven we een helder signaal dat criminaliteit niet
loont.

Preventie met gezag is vorig jaar gestart in de 16 focusgebieden die tot het Nationaal
Programma Leefbaarheid en Veiligheid behoren. Later dit jaar volgen nog meer gemeenten.

Vraag 6

Wat is de status van uitvoering van ons aangenomen tien-puntenplan bij de laatste
Begrotingsbehandeling Justitie en Veiligheid?3 Kunt u een gedetailleerd antwoord geven mét tijdspad?

Antwoord 6

Het laatste bestuurlijke overleg voor de uitvoering van het actieplan Wapens en Jongeren
staat gepland voor 28 maart 2023. Dan zal, mede aan de hand van de evaluatie en jaarcijfers
van politie, gesproken worden over het vervolg. Bij het vormgeven van het vervolg
wordt bezien hoe het tienpuntenplan hierin kan worden opgenomen.