Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Agnes Mulder en Ceder over het bericht dat Nagorno-Karabach kampt met een tekort aan voedsel en medicijnen door wegblokkade.

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 10 februari 2023).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht dat Nagorno-Karabach kampt met een tekort aan voedsel
en medicijnen door de blokkade van de Lacin-corridor?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de zorgen van de Armeense regering dat de blokkade kan leiden tot een humanitaire
crisis in Nagorno-Karabach?

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Welke extra inspanningen kunnen Nederland en de Europese Unie nemen om Nagorno-Karabach
humanitair bij te staan? Is het mogelijk om een luchtbrug te openen naar de Nagorno-Karabach
enclave om de toevoer van voedsel en medicijnen veilig te stellen?

Antwoord 3

Nederland levert via de EU humanitaire hulp aan de getroffen gebieden. De humanitaire
hulp wordt geleverd door het ICRC. Dit is de enige internationale organisatie met
volledige toegang tot Nagorno-Karabach. Het ICRC heeft tevens toegang tot de Laçin-corridor
en gebruikt deze corridor voor het vervoer van voedselhulp en medicijnen.

Het openen van een luchtbrug naar de regio Nagorno-Karabach is om meerdere redenen
op dit moment niet aan de orde. Er is geen functioneel werkend vliegveld in Nagorno-Karabach.
Een dergelijke luchtbrug zou ook de medewerking van de Azerbeidzjaanse autoriteiten
vereisen, aangezien Azerbeidzjan soeverein is in zijn eigen luchtruim. Het ligt onder
de huidige omstandigheden niet voor de hand dat de Azerbeidzjaanse autoriteiten deze
toestemming zullen verlenen. Navraag bij de EU leert dat de EU deze mogelijkheid ook
niet als een werkbaar alternatief beschouwt.

Vraag 4

Klopt het dat de Europese Unie en de Verenigde Staten er bij Azerbeidzjan op aan hebben
gedrongen de corridor weer veilig te stellen voor vrij en veilig verkeer van personen
en goederen? Zo ja, wat was de reactie van Azerbeidzjan?

Antwoord 4

In de verklaring die de Europese Unie heeft uitgebracht op 13 december 2022 worden
de Azerbeidzjaanse autoriteiten opgeroepen om vrij verkeer mogelijk te maken, conform
het trilaterale akkoord van 9 november 2020. De Verenigde Staten heeft dezelfde oproep
gedaan. De Amerikaanse Minister van Buitenlandse Zaken belde op 23 januari 2023 met
de Azerbeidzjaanse President.

Azerbeidzjan heeft vooralsnog geen gehoor gegeven aan deze oproep en stelt dat er
geen sprake is van een blokkade, aangezien er nog steeds goederen richting Nagorno-Karabach
over de Laçin-weg zouden worden vervoerd. Ook geeft Azerbeidzjan aan dat de overheid
geen directe betrokkenheid heeft m.b.t. de situatie rondom de Laçin-weg, maar dat
de autoriteiten de acties en de boodschap van de demonstranten wel steunen. Volgens
Azerbeidzjan zou er sprake zijn van grote milieuproblemen als gevolg van de illegale
exploitatie van koper- en goudmijnen in Nagorno-Karabach door de zogenoemde autoriteiten
van deze regio. Ook stelt Azerbeidzjan dat er middels de Laçin-weg illegaal wapens,
landmijnen en Iraanse burgers de regio in worden gebracht. Volgens de Azerbeidzjaanse
autoriteiten zouden de Russische peacekeepers te weinig doen om dit illegale vervoer
te voorkomen.

Vraag 5

Welke andere mogelijkheden heeft Nederland om Azerbeidzjan er toe te bewegen de Lacin-corridor
weer toegankelijk te maken?

Antwoord 5

In het trilaterale akkoord is afgesproken dat de Laçin-corridor onder de controle
blijft van het vredeshandhavingscontingent van de Russische Federatie, waarbij Azerbeidzjan
de veiligheid garandeert van burgers, voertuigen en goederen die in beide richtingen
door de Laçin-corridor reizen.

Nederland heeft de Azerbeidzjaanse autoriteiten in diverse gesprekken en verklaringen
opgeroepen om gehoor te geven aan de afspraken in het trilaterale akkoord. Op 19 januari
2023 heb ik telefonisch gesproken met de Armeense en Azerbeidzjaanse Ministers van
Buitenlandse Zaken. Tijdens het telefoongesprek met mijn Azerbeidzjaanse counterpart
heb ik mijn zorgen over de humanitaire situatie overgebracht, en de Azerbeidzjaanse
zijde verzocht om vrij verkeer te verzekeren. Op dezelfde dag heeft de premier dezelfde
boodschap afgegeven aan de Azerbeidzjaanse president Aliyev en marge van het World Economic Forum. Ook op ambtelijk niveau is de oproep gedaan bij de Azerbeidzjaanse autoriteiten.
In de gesprekken wordt van Nederlandse telkens het belang van het hervatten van het
vredesproces o.l.v. de EU benadrukt.

Mede op instigatie van Nederland is de situatie ook besproken tijdens de Raad Buitenlandse
Zaken op maandag 23 januari 2023. Daarbij heb ik opgeroepen tot een gezamenlijke verklaring
aan de Azerbeidzjaanse autoriteiten om vrije doorgang te verzekeren, in lijn met de
motie van der Graaf c.s. (Kamerstuk 21 501, nr. 20). Hier is vooralsnog geen reactie
op gekomen. Nederland zal hierop blijven aandringen in relevante EU-gremia. Voor verdere
details van de bespreking verwijs ik naar het verslag van de Raad Buitenlandse Zaken
dat uw Kamer reeds is toegestuurd.2

Conform de motie Ceder/Mulder3 bekijkt het kabinet tevens welke verdere mogelijkheden er in Europees verband zijn
om de Azerbeidzjaanse autoriteiten ertoe te bewegen de blokkade te beëindigen.

Vraag 6

Welke milieuorganisatie is verantwoordelijk voor de blokkade van de Lacin-corridoren
en wat is de status van deze organisatie in Azerbeidzjan? Heeft deze organisatie vaker
dergelijke acties ondernomen?

Antwoord 6

Zover bij het ministerie bekend, gaat het hier niet om één specifieke milieuorganisatie,
maar betreft het een losse alliantie van individuen met een diversiteit aan achtergronden,
waaronder milieuactivisten, journalisten, bloggers, milieuexperts, eco-demonstranten,
vrijwilligers en gewone burgers.

Vraag 7

Wat is de reden dat de aanwezige Russische militairen de Lacin-corridor niet veiligstellen?

Antwoord 7

Dit is niet bekend. Het Russische Ministerie van Buitenlandse Zaken zegt zich te richten
op het vinden van een oplossing voor de ontstane situatie en wijst elke kritiek op
de rol van de Russische militairen van de hand. De Russische Minister van Buitenlandse
Zaken Lavrov heeft op 17 januari jl. Azerbeidzjan opgeroepen de blokkade op te heffen.
Ook stelt Lavrov dat Moskou klaar zou hebben gestaan om een missie te sturen naar
de Armeens-Azerbeidzjaanse grens, maar dat de Armeens overheid dit zou hebben verhinderd.

Vraag 8

In hoeverre is de verhouding tussen Rusland en Armenië veranderd sinds het uitbreken
van de oorlog in Oekraïne?

Antwoord 8

Armenië neemt momenteel meer afstand van Rusland. Hoewel Armenië als lid van de Collectieve
Veiligheidsverdragsorganisatie (CSTO) militair bondgenoot is van Rusland, heeft de
CSTO in Armeense ogen tijdens het conflict met Azerbeidzjan in september 2021 niet
de bescherming en assistentie geleverd die Jerevan had verwacht. Om die reden heeft
de Armeense premier Pashinyan eind 2022 geweigerd de slotverklaring te tekenen van
de CSTO-top in Jerevan. Sinds de oorlog in Oekraïne zijn vele Russen naar Armenië
gevlucht om aan mobilisatie in hun land te ontkomen. Tegelijk blijven beide landen
op verschillende terreinen nauw met elkaar verweven. Zo is de Armeense economie zeer
afhankelijk van Rusland en is er een grote Armeense diaspora.

Vraag 9 en 10

Deelt u de opvatting van de indieners dat de Europese Unie en de Verenigde Naties
een grotere rol in de regio moeten gaan spelen om tot duurzame vrede in de zuidelijk
Kaukasus te komen? Zo ja, hoe kan dit worden vormgegeven?

Is het een optie om een nieuwe EU-waarnemingsmissie te starten in de buurt van het
gebied van de Lacin-corridor?

Antwoorden 9 en 10

De rol van de EU is toegenomen m.n. door de bemiddelingsrol o.l.v. Charles Michel
in het conflict tussen Armenië en Azerbeidzjan. Zowel Armenië als Azerbeidzjan hebben
aangegeven de EU als honest broker te zien. Nederland steunt dit bemiddelingsproces. Het is belangrijk dat beide partijen
nu terugkeren naar de onderhandelingstafel binnen het trilaterale format (Azerbeidzjan,
Armenië en de Europese Unie) en dat er spoedig een duurzaam vredesakkoord getekend
wordt. De EU faciliteert ook de onderhandelingen inzake de grensdemarcatie tussen
Armenië en Azerbeidzjan.

Gezien de Russische positie als permanent lid van de Veiligheidsraad van de Verenigde
Naties ligt een grotere rol voor de Verenigde Naties op dit moment niet voor de hand.
Graag verwijs ik naar het antwoord op vraag 8.

De EU heeft tijdens de Raad Buitenlandse Zaken op 23 januari 2023 ingestemd met het
sturen van een eigenstandige EU-waarnemingsmissie aan de Armeense zijde van de internationale
grens met Azerbeidzjan. Dit naar aanleiding van een verzoek van Armenië. Nederland
heeft in EU-verband het belang van betrokkenheid van Azerbeidzjan onderstreept, mede
met het oog op de effectiviteit van de missie. De huidige missie is een voortzetting
van de EU capaciteit in Armenië (EUMACP), waarvan het mandaat werd voltooid op 19 december
2022.

Gedurende de voorbereiding van deze missie is de Europese Unie in nauw contact geweest
met Azerbeidzjan. Azerbeidzjan heeft aangegeven niet mee te werken aan deze missie.
Aangezien de Laçin-corridor zich op het Azerbeidzjaanse grondgebied bevindt, ligt
een EU-waarnemingsmissie op Azerbeidzjaans grondgebied niet voor de hand.