Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Haga over het incident met een geknakte windturbine in Flevoland

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens
de Minister voor Klimaat en Energie (ontvangen 6 februari 2023).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht over de geknakte windmolen in Flevoland?1

Antwoord 1

Ja, daar ben ik mee bekend.

Vraag 2

Hoeveel windmolens van het wat oudere type staan er in den lande? Zijn deze allen
knakgevaarlijk bij een beetje wind en, zo ja, wat doet dat met de veiligheid van onze
burgers? Kunt u deze vraag gedetailleerd beantwoorden?

Antwoord 2

Vattenfall, de eigenaar van deze windturbine, laat extern onderzoek doen naar de oorzaak
van dit incident. Naar verwachting zijn de resultaten van dit onderzoek half april
beschikbaar. Het is op dit moment daarom nog niet duidelijk in hoeverre de windkracht
hierbij een rol speelde, of welke andere factoren (mede) ten grondslag lagen aan het
falen van de windturbine. Ik vind het van groot belang dat dit grondig wordt uitgezocht.
Pas daarna kan worden bekeken of de gevonden oorzaak mogelijk ook speelt bij andere,
vergelijkbare oudere typen windturbines. De overige 16 turbines van het windpark bij
Zeewolde van hetzelfde type zijn naar aanleiding van het incident stilgezet. In Nederland
zijn daarnaast 4 andere turbines van dezelfde fabrikant. Deze turbines zijn momenteel
niet meer in bedrijf en zullen binnen afzienbare tijd ontmanteld worden.

In tabel 1 is het aantal windturbines op land dat per periode is gebouwd weergegeven.
Hierbij moet worden opgemerkt dat dit verschillende typen windturbines zijn, de tabel
is bedoeld als een totaaloverzicht van aantallen windturbines per tijdvak, teruggaand
tot de jaren 80.

Tabel 1 Bouwjaar windturbines op land. Bron: RVO

Periode

Aantal windturbines

1982–1990

27

1991–1995

120

1996–2000

182

2001–2005

341

2006–2010

350

2011–2015

402

2016–2020

528

2021–2022

517

In het algemeen geldt dat windturbines moeten voldoen aan veiligheidseisen die zijn
gesteld in vergunningen en internationale normen (o.a. NEN-EU-IEC 61400). Voor windturbines
wordt ook een certificaat afgegeven door een gecertificeerde instantie. Deze veiligheidseisen
zijn bedoeld om risico’s voor de omgeving zoveel mogelijk te beperken. De veiligheidseisen
uit internationale normen zijn sinds 2008 in de regelgeving (Activiteitenregeling
milieubeheer) opgenomen. In 2011 zijn aanvullend hierop normen opgenomen voor het
zogenaamde plaatsgebonden risico in de regelgeving (Activiteitenbesluit milieubeheer),
waarmee is aangegeven welk restrisico er mag bestaan voor mensen in de omgeving.

Voor de invoering van laatstgenoemde normen gold al het principe dat het bevoegd gezag
verantwoordelijk is voor een goede ruimtelijke ordening en het daarbij zoveel mogelijk
voorkomen of beperken van gevolgen van incidenten voor de omgeving.

Voor de handhaving van de vereisten in de vergunning is het bevoegd gezag (de gemeente)
verantwoordelijk. Bij het voortgezet gebruik van een windturbine na de periode waarvoor
deze is gecertificeerd, moet eerst worden beoordeeld of deze voortzetting veilig is
en of extra onderhoud of inspectie nodig is. Hiervoor heeft de NEN, mede op initiatief
van de Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA), de Nederlandse Praktijklijn (NPR)
8400 ontwikkeld. Dit is een technisch document waarin staat naar welke aspecten moet
worden gekeken om te bepalen of voortgezet gebruik op een verantwoorde manier kan
plaatsvinden.

Vraag 3

Hoe vaak worden windmolens geïnspecteerd? Kunt u deze vraag gedetailleerd beantwoorden?

Antwoord 3

In het Activiteitenbesluit is geregeld dat een windturbine ten minste eenmaal per
kalenderjaar wordt beoordeeld op de noodzakelijke beveiligingen, onderhoud en reparaties
door een deskundige op het gebied van windturbines. Indien wordt geconstateerd of
indien het redelijk vermoeden bestaat dat een onderdeel of onderdelen van de windturbine
een gebrek bezitten, waardoor de veiligheid voor de omgeving in het geding is, wordt
de windturbine onmiddellijk buiten bedrijf gesteld en het bevoegd gezag daaromtrent
geïnformeerd. De windturbine wordt pas weer in bedrijf genomen nadat alle gebreken
zijn hersteld. Deze bepalingen zijn in 2008 opgenomen in het Activiteitenbesluit milieubeheer,
daarvoor stonden ze in het Besluit voorzieningen en installaties milieubeheer.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het knakken van windmolens een levensgevaarlijke ontwikkeling
is? Zo ja, wat gaat u hiertegen doen?

Antwoord 4

Incidenten met windturbines doen zich zelden voor en het incident in Zeewolde is uitzonderlijk
te noemen. Het is belangrijk om daarvan te leren en daarom is het noodzakelijk om
eerst de precieze oorzaak te achterhalen van het incident. Zoals al genoemd bij de
beantwoording van vraag 1 laat Vattenfall, de eigenaar van deze windturbine, extern
onderzoek doen naar het incident. Op basis van de resultaten zullen de Minister voor
Klimaat en Energie en ik met de sector en de medeoverheden hierover in gesprek gaan
en bezien in hoeverre deze specifieke situatie generieke verbeterpunten bevat voor
het onderhoud of de inspectie van windturbines.

Deze aanpak is in lijn met het interdepartementale kader voor verantwoord omgaan met
risico’s in de energietransitie, waarvan de Minister voor Klimaat en Energie de contouren
heeft beschreven in november 2022 (Kamerstuk 32 813, nr. 1113). Een van de onderdelen van dat beleidskader is om na een incident ruimte te laten
voor leren en structureel verbeteren met een passende beleidsmatige reactie. In het
voorjaar zal de Raad voor het Openbaar Bestuur de Minister voor Klimaat en Energie
nader adviseren over hoe een lerende overheid het beste te werk kan gaan na incidenten
met duurzame energie.